Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, giáo dục nghề nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của thị trường lao động. Tại Hải Phòng, một trong những trung tâm giáo dục lớn của miền Bắc, tính đến tháng 12/2022 có 16 trường cao đẳng với hệ thống cơ sở vật chất tương đối đồng bộ. Tuy nhiên, đội ngũ giảng viên tại các trường cao đẳng, trong đó có Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng, vẫn còn nhiều hạn chế như cơ cấu chưa hợp lý, trình độ sau đại học thấp, thiếu giảng viên cốt cán và chuyên gia đầu ngành, cùng với phương pháp giảng dạy chưa được đổi mới theo tiến bộ khoa học công nghệ.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ giảng viên tại Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng giai đoạn 2018-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ này nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của nhà trường và xã hội. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào đội ngũ giảng viên cơ hữu và thỉnh giảng của trường, với dữ liệu thu thập từ báo cáo, thống kê và khảo sát trực tiếp cán bộ, giảng viên, sinh viên trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến 2022.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao cho vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương và quốc gia. Đồng thời, kết quả nghiên cứu cũng cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách phát triển đội ngũ giảng viên tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị nguồn nhân lực trong giáo dục nghề nghiệp, tập trung vào các khái niệm chính như:

  • Đội ngũ giảng viên (ĐNGV): Tập thể những người làm công tác giảng dạy, nghiên cứu và quản lý tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, có nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
  • Chất lượng đội ngũ giảng viên: Bao gồm phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm, năng lực phát triển nghề nghiệp và nghiên cứu khoa học.
  • Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên: Quá trình cải thiện toàn diện về số lượng, cơ cấu, trình độ và năng lực của giảng viên nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và thị trường lao động.
  • Các yếu tố ảnh hưởng: Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách nhà nước, khoa học công nghệ, nhu cầu xã hội; và yếu tố chủ quan như quan điểm lãnh đạo, nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất, cũng như đặc điểm cá nhân giảng viên.

Khung lý thuyết này giúp phân tích toàn diện các khía cạnh liên quan đến chất lượng đội ngũ giảng viên, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp định lượng để thu thập và phân tích dữ liệu:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm các báo cáo tổng kết hoạt động đào tạo, báo cáo phân loại cán bộ, công chức, viên chức, báo cáo thi đua khen thưởng và đánh giá chất lượng cơ sở giáo dục nghề nghiệp của Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng giai đoạn 2018-2022.
  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 58 giảng viên và 92 sinh viên đang công tác và học tập tại trường, thực hiện trong giai đoạn tháng 3-4/2023. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện nghiên cứu.
  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm Microsoft Excel 2016 để xử lý số liệu, áp dụng phương pháp thống kê mô tả và so sánh để đánh giá thực trạng và xu hướng phát triển đội ngũ giảng viên.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2022 với khảo sát bổ sung vào đầu năm 2023 nhằm cập nhật thông tin thực tế.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và phù hợp với mục tiêu đề tài, giúp đưa ra các kết luận và đề xuất có cơ sở thực tiễn vững chắc.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và cơ cấu đội ngũ giảng viên: Tổng số giảng viên của trường dao động từ 107 đến 112 người trong giai đoạn 2018-2022, trong đó giảng viên cơ hữu chiếm khoảng 63-70%. Tỷ lệ giảng viên cơ hữu giảng dạy cả lý thuyết và thực hành đạt trên 70%, phù hợp với quy định của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội. Tuy nhiên, số lượng giảng viên thỉnh giảng duy trì ổn định ở mức 39-41 người, cho thấy sự phụ thuộc vào nguồn nhân lực bên ngoài.

  2. Trình độ chuyên môn và năng lực sư phạm: Tỷ lệ giảng viên có trình độ sau đại học còn thấp, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu chuẩn hóa. Trình độ ngoại ngữ và tin học của đội ngũ giảng viên chưa đồng đều, ảnh hưởng đến khả năng cập nhật kiến thức và áp dụng công nghệ trong giảng dạy. Đánh giá từ sinh viên cho thấy khoảng 65% hài lòng với phương pháp giảng dạy, nhưng vẫn còn 35% phản ánh cần đổi mới và nâng cao tính tương tác.

  3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nghề nghiệp: Nhà trường đã tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giảng viên, nhưng số giờ bồi dưỡng trung bình chưa đạt mức 100 giờ/năm theo tiêu chuẩn quốc tế. Việc kết nối với doanh nghiệp để thực tập và cập nhật thực tiễn còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy thực hành.

  4. Chính sách đãi ngộ và môi trường làm việc: Chế độ đãi ngộ hiện tại chưa thực sự cạnh tranh so với các ngành nghề khác, dẫn đến khó khăn trong việc thu hút và giữ chân giảng viên chất lượng cao. Môi trường làm việc được đánh giá tích cực về sự hỗ trợ và hợp tác, nhưng vẫn cần cải thiện về trang thiết bị và cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng đã duy trì được quy mô đội ngũ giảng viên ổn định với tỷ lệ giảng viên cơ hữu hợp lý, góp phần đảm bảo chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, hạn chế về trình độ chuyên môn, đặc biệt là trình độ sau đại học và năng lực ngoại ngữ, tin học, là những điểm cần được tập trung cải thiện. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, như kinh nghiệm của Singapore và Đức, việc đầu tư vào đào tạo chuyên sâu và chính sách đãi ngộ cạnh tranh là yếu tố quyết định nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên.

Việc chưa đạt đủ số giờ bồi dưỡng theo tiêu chuẩn quốc tế phản ánh sự cần thiết phải tăng cường các chương trình đào tạo liên tục và kết nối thực tiễn doanh nghiệp. Môi trường làm việc và cơ sở vật chất hiện đại cũng là điều kiện quan trọng để giảng viên phát huy năng lực, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ giảng viên theo trình độ học vấn, biểu đồ mức độ hài lòng của sinh viên về giảng viên, và bảng so sánh số giờ bồi dưỡng giảng viên qua các năm. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét các xu hướng và điểm cần cải thiện, hỗ trợ cho việc ra quyết định chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác hoạch định và tuyển dụng đội ngũ giảng viên: Xây dựng kế hoạch tuyển dụng dài hạn dựa trên dự báo quy mô đào tạo và nhu cầu nhân lực ngành du lịch. Áp dụng quy trình tuyển chọn nghiêm ngặt, ưu tiên giảng viên có trình độ sau đại học và kỹ năng ngoại ngữ tốt. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Phòng Tổ chức cán bộ.

  2. Kiện toàn việc bố trí, sắp xếp và sử dụng đội ngũ giảng viên: Rà soát, đánh giá năng lực giảng viên để phân công công việc phù hợp, phát huy sở trường và chuyên môn. Xây dựng cơ chế bổ nhiệm, thăng tiến minh bạch, công bằng. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và các khoa chuyên môn.

  3. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, ngoại ngữ và tin học cho giảng viên, đảm bảo đạt ít nhất 100 giờ bồi dưỡng/năm. Tăng cường hợp tác với doanh nghiệp để giảng viên có cơ hội thực tập, cập nhật thực tiễn. Thời gian thực hiện: 2023-2026. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo, Quản lý khoa học và Hợp tác quốc tế.

  4. Xây dựng và đảm bảo môi trường làm việc hiệu quả: Cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho giảng viên đổi mới phương pháp giảng dạy. Tăng cường hỗ trợ về mặt tinh thần và chuyên môn cho giảng viên. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Phòng Hành chính Tổng hợp.

  5. Nâng cao chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ giảng viên: Xem xét điều chỉnh mức lương, thưởng và các chế độ phúc lợi để cạnh tranh với thị trường lao động, thu hút và giữ chân giảng viên chất lượng cao. Xây dựng chính sách khen thưởng dựa trên thành tích giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Phòng Tài chính Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và quản lý các trường cao đẳng, đại học: Giúp xây dựng chiến lược phát triển đội ngũ giảng viên, hoạch định chính sách tuyển dụng, đào tạo và đãi ngộ phù hợp với đặc thù ngành nghề và yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp: Cung cấp kiến thức về tiêu chuẩn chất lượng giảng viên, các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, từ đó nâng cao hiệu quả công tác giảng dạy và nghiên cứu.

  3. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục và đào tạo: Là tài liệu tham khảo để xây dựng các chính sách phát triển nguồn nhân lực giáo dục nghề nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch và dịch vụ, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo quốc gia.

  4. Sinh viên và học viên ngành quản trị kinh doanh, du lịch: Hiểu rõ hơn về vai trò và chất lượng đội ngũ giảng viên, từ đó có cái nhìn khách quan về môi trường học tập và phát triển nghề nghiệp tương lai.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên lại quan trọng đối với giáo dục nghề nghiệp?
    Đội ngũ giảng viên chất lượng cao là nhân tố quyết định chất lượng đào tạo, giúp sinh viên tiếp thu kiến thức, kỹ năng thực tiễn và phát triển tư duy sáng tạo, từ đó đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và phát triển xã hội.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng giảng viên tại Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng?
    Bao gồm chính sách nhà nước, nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất, quan điểm lãnh đạo nhà trường, cũng như đặc điểm cá nhân như trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, tin học và thái độ nghề nghiệp của giảng viên.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá chất lượng đội ngũ giảng viên trong nghiên cứu này?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh số liệu qua các năm, kết hợp khảo sát ý kiến giảng viên và sinh viên để đánh giá toàn diện về trình độ, năng lực và hiệu quả giảng dạy.

  4. Các biện pháp nâng cao chất lượng giảng viên được đề xuất có thể áp dụng trong thời gian bao lâu?
    Các biện pháp được đề xuất thực hiện trong giai đoạn 2023-2026, với các bước cụ thể như hoạch định, tuyển dụng, đào tạo, cải thiện môi trường làm việc và nâng cao chính sách đãi ngộ.

  5. Làm thế nào để giảng viên có thể nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp vụ của mình?
    Giảng viên cần tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, cập nhật kiến thức mới, thực tập tại doanh nghiệp, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp và áp dụng công nghệ hiện đại trong giảng dạy.

Kết luận

  • Đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng duy trì quy mô ổn định với tỷ lệ giảng viên cơ hữu khoảng 70%, đáp ứng yêu cầu giảng dạy lý thuyết và thực hành.
  • Trình độ chuyên môn, ngoại ngữ và tin học của giảng viên còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo và đổi mới phương pháp giảng dạy.
  • Công tác đào tạo, bồi dưỡng chưa đạt đủ số giờ theo tiêu chuẩn quốc tế, cần tăng cường kết nối với doanh nghiệp để nâng cao thực tiễn nghề nghiệp cho giảng viên.
  • Chính sách đãi ngộ và môi trường làm việc cần được cải thiện để thu hút và giữ chân giảng viên chất lượng cao.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về hoạch định, tuyển dụng, đào tạo, bố trí sử dụng, cải thiện môi trường làm việc và chính sách đãi ngộ nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên trong giai đoạn 2023-2026.

Luận văn kêu gọi Ban Giám hiệu Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng và các cơ quan quản lý giáo dục nghề nghiệp quan tâm, triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, góp phần phát triển bền vững nhà trường và ngành du lịch địa phương.