Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục và đào tạo tại Việt Nam, việc giảng dạy môn Tư tưởng Hồ Chí Minh (TTHCM) giữ vai trò then chốt trong việc bồi dưỡng thế hệ trẻ, đặc biệt là sinh viên các trường cao đẳng sư phạm. Từ năm học 2013 đến 2018, trường Cao đẳng Sư phạm Tây Ninh đã đào tạo khoảng 1.071 sinh viên các hệ chính quy và liên kết, trong đó có 614 sinh viên hệ cao đẳng chính quy. Môn học TTHCM được đưa vào giảng dạy từ năm học 2003-2004, nhằm trang bị cho sinh viên thế giới quan, nhân sinh quan và phương pháp luận khoa học, góp phần xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, thực trạng dạy và học môn TTHCM tại trường CĐSP Tây Ninh còn nhiều hạn chế như thiếu hụt đội ngũ giảng viên chuyên môn, phương pháp giảng dạy chưa đổi mới toàn diện, cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ nhu cầu, và sinh viên chưa thực sự tích cực trong học tập.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng dạy học môn TTHCM cho sinh viên trường CĐSP Tây Ninh trong giai đoạn 2013-2018, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm thứ hai và giảng viên lý luận chính trị của trường trong 5 năm gần đây. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ giúp nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị tư tưởng mà còn góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho tỉnh Tây Ninh và các địa phương có điều kiện tương đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử trong triết học Mác - Lênin, cùng với quan điểm của Đảng và Tư tưởng Hồ Chí Minh. Hai lý thuyết trọng tâm là:

  • Chủ nghĩa Mác - Lênin: Là nền tảng thế giới quan và phương pháp luận khoa học, cung cấp cơ sở lý luận cho việc vận dụng và phát triển TTHCM trong điều kiện cụ thể của Việt Nam.
  • Tư tưởng Hồ Chí Minh: Hệ thống quan điểm toàn diện về cách mạng Việt Nam, kết hợp sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin với truyền thống dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại.

Các khái niệm chính bao gồm: giáo dục chính trị tư tưởng, phương pháp dạy học tích cực, tiếp cận năng lực người học, và đổi mới phương pháp giảng dạy. Nghiên cứu cũng vận dụng phương pháp lịch sử và lôgic để phân tích quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời áp dụng các nguyên tắc dạy học hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát 191 sinh viên năm thứ hai và 6 giảng viên lý luận chính trị tại trường CĐSP Tây Ninh trong giai đoạn 2013-2018.
  • Dữ liệu thứ cấp: Tài liệu lý luận, văn bản pháp luật, báo cáo ngành, giáo trình, kết quả học tập và hồ sơ giáo dục của nhà trường.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích định lượng: Sử dụng thống kê toán học để xử lý số liệu khảo sát, đánh giá kết quả học tập và thái độ học tập của sinh viên.
  • Phân tích định tính: Phỏng vấn sâu giảng viên, quan sát thực tế quá trình dạy và học, tổng kết kinh nghiệm giảng dạy.
  • Phương pháp chuyên gia: Thu thập ý kiến chuyên gia về các giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy.

Timeline nghiên cứu kéo dài 5 năm (2013-2018), tập trung khảo sát thực trạng, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô đào tạo và đội ngũ giảng viên: Tổng số sinh viên giảm từ 1.974 năm 2013 xuống còn 1.071 năm 2018, trong đó giảng viên lý luận chính trị chỉ còn 6 người, với 83,3% có trình độ thạc sĩ. Tỷ lệ giảng viên có thâm niên trên 20 năm chiếm 50%, đảm bảo kinh nghiệm nhưng thiếu hụt về số lượng.

  2. Thực trạng học tập của sinh viên: Khoảng 66% sinh viên tích cực, chủ động trong học tập môn TTHCM, tuy nhiên còn 34% chưa xác định rõ động cơ học tập, dẫn đến kết quả học tập chưa cao. Tỷ lệ sinh viên đạt điểm khá trở lên trong môn TTHCM dao động khoảng 60-70%.

  3. Phương pháp giảng dạy: 100% giảng viên sử dụng phương pháp thuyết trình và đàm thoại, 66,7% áp dụng thảo luận nhóm, 50% sử dụng phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, xêmina và mô hình hóa còn hạn chế. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy còn ít do thiếu thiết bị và kinh phí.

  4. Cơ sở vật chất và tài liệu: Trường có 46 phòng học, 3 dãy ký túc xá phục vụ 800 sinh viên, thư viện có tăng cường tài liệu nhưng vẫn thiếu giáo trình và tài liệu tham khảo chuyên sâu về TTHCM. Thiết bị dạy học hiện đại như máy chiếu, phòng phương pháp còn hạn chế, ảnh hưởng đến đổi mới phương pháp giảng dạy.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do sự thiếu hụt đội ngũ giảng viên chuyên môn, quỹ thời gian dạy học hạn chế (45 tiết cho toàn bộ môn TTHCM), và điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ nhu cầu đổi mới phương pháp. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục chính trị tư tưởng, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều trường cao đẳng sư phạm trong nước.

Việc sinh viên chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của môn học phản ánh sự cần thiết phải đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy, tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng gắn với thực tiễn. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ sinh viên tích cực học tập và kết quả học tập qua các năm có thể minh họa rõ xu hướng này.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ những điểm mạnh, điểm yếu trong công tác dạy học môn TTHCM tại trường CĐSP Tây Ninh, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần xây dựng đội ngũ giáo viên có phẩm chất chính trị vững vàng và năng lực chuyên môn cao.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và phương pháp giảng dạy tích cực cho giảng viên TTHCM. Mục tiêu nâng tỷ lệ giảng viên có trình độ thạc sĩ lên 100% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Đổi mới phương pháp giảng dạy: Khuyến khích giảng viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực như thảo luận nhóm, nêu và giải quyết vấn đề, xêmina, kết hợp công nghệ thông tin. Xây dựng kế hoạch đổi mới phương pháp trong 2 năm tới, với ít nhất 70% giờ học áp dụng phương pháp mới. Chủ thể: Tổ lý luận chính trị và giảng viên.

  3. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị: Đầu tư bổ sung phòng học chuyên dụng, thiết bị máy chiếu, phòng phương pháp đạt chuẩn phục vụ giảng dạy TTHCM. Mục tiêu hoàn thành trong 3 năm, đảm bảo mỗi lớp học có thiết bị hỗ trợ hiện đại. Chủ thể: Ban Giám hiệu và Sở Giáo dục và Đào tạo.

  4. Tăng cường hoạt động ngoại khóa và nghiên cứu khoa học: Tổ chức các hoạt động tham quan, sinh hoạt chuyên đề, thi tìm hiểu về TTHCM nhằm nâng cao nhận thức và hứng thú học tập của sinh viên. Khuyến khích giảng viên tham gia nghiên cứu khoa học liên quan đến TTHCM. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm. Chủ thể: Đoàn Thanh niên, Công đoàn, tổ lý luận chính trị.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên lý luận chính trị và giảng dạy môn TTHCM: Nhận diện thực trạng, phương pháp giảng dạy và đề xuất đổi mới phù hợp với điều kiện thực tế, nâng cao hiệu quả giảng dạy.

  2. Ban Giám hiệu các trường cao đẳng sư phạm: Làm cơ sở xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, đầu tư cơ sở vật chất và đổi mới chương trình đào tạo.

  3. Sinh viên ngành chính trị học và sư phạm: Hiểu rõ vai trò, ý nghĩa của môn học TTHCM, từ đó nâng cao ý thức học tập và vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

  4. Các nhà nghiên cứu giáo dục chính trị tư tưởng: Tham khảo dữ liệu thực tiễn, phương pháp nghiên cứu và kết quả phân tích để phát triển các công trình nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao môn Tư tưởng Hồ Chí Minh lại quan trọng đối với sinh viên sư phạm?
    Môn học giúp sinh viên xây dựng thế giới quan, nhân sinh quan và phương pháp luận khoa học, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng, góp phần hình thành con người mới xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Những khó khăn chính trong giảng dạy môn TTHCM tại trường CĐSP Tây Ninh là gì?
    Thiếu hụt giảng viên chuyên môn, phương pháp giảng dạy chưa đa dạng, cơ sở vật chất hạn chế, sinh viên chưa tích cực học tập và nhận thức chưa đầy đủ về vai trò môn học.

  3. Phương pháp giảng dạy nào được khuyến khích áp dụng để nâng cao hiệu quả?
    Phương pháp tích cực như thảo luận nhóm, nêu và giải quyết vấn đề, xêmina, kết hợp công nghệ thông tin giúp sinh viên chủ động, sáng tạo và tăng cường khả năng vận dụng kiến thức.

  4. Làm thế nào để sinh viên nâng cao động lực học tập môn TTHCM?
    Thông qua đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, liên hệ thực tiễn và tạo môi trường học tập tích cực, sinh viên sẽ nhận thức rõ hơn giá trị của môn học.

  5. Vai trò của Ban Giám hiệu và các đoàn thể trong việc nâng cao chất lượng dạy học TTHCM?
    Ban Giám hiệu chỉ đạo, phân công chuyên môn, tạo điều kiện bồi dưỡng giảng viên, đầu tư cơ sở vật chất; các đoàn thể tổ chức hoạt động tuyên truyền, ngoại khóa, hỗ trợ sinh viên và giảng viên trong quá trình học tập và giảng dạy.

Kết luận

  • Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng thế hệ sinh viên sư phạm có phẩm chất chính trị và năng lực chuyên môn.
  • Thực trạng dạy và học tại trường CĐSP Tây Ninh còn nhiều hạn chế về đội ngũ giảng viên, phương pháp giảng dạy và cơ sở vật chất.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, bao gồm đào tạo giảng viên, đổi mới phương pháp, cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường hoạt động ngoại khóa.
  • Kết quả nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo cho các trường cao đẳng sư phạm có điều kiện tương đồng trong cả nước.
  • Đề nghị Ban Giám hiệu và các đơn vị liên quan triển khai các giải pháp trong vòng 3 năm tới để nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên.

Hãy hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng đội ngũ giáo viên tương lai vững vàng về tư tưởng và chuyên môn, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước!