Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế xã hội, sinh viên được xem là lực lượng trí thức trẻ đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Theo khảo sát tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội giai đoạn 2017-2021, hơn 98% sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của bản lĩnh chính trị trong học tập và rèn luyện. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận sinh viên có biểu hiện phai nhạt lý tưởng, sống thực dụng và thiếu ý thức chính trị. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng bản lĩnh chính trị của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao bản lĩnh chính trị phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên hệ chính quy tại cơ sở Hà Nội trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến 2021. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần xây dựng đội ngũ trí thức trẻ có phẩm chất chính trị vững vàng, đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển bền vững của đất nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về bản lĩnh chính trị, bao gồm:

  • Khái niệm bản lĩnh: Bản lĩnh được hiểu là khả năng, ý chí kiên định trước mọi hoàn cảnh, tạo nền tảng nhân cách và phẩm chất của con người.
  • Bản lĩnh chính trị: Là phẩm chất chính trị đặc biệt thể hiện ở lập trường tư tưởng vững vàng, không dao động trước các tác động chính trị, được hình thành qua quá trình giáo dục, rèn luyện và thực tiễn.
  • Bản lĩnh chính trị của sinh viên: Là sự kiên định lý tưởng cách mạng, tin tưởng vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, có ý thức trách nhiệm trong học tập, lao động và đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực xã hội.
  • Các nhân tố tác động: Bao gồm nhân tố khách quan như môi trường kinh tế, văn hóa, xã hội, xu thế toàn cầu hóa; nhân tố chủ quan như môi trường gia đình và bản thân sinh viên.

Các khái niệm này được vận dụng để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao bản lĩnh chính trị cho sinh viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp cụ thể:

  • Khảo cứu tài liệu: Tổng hợp các công trình nghiên cứu, văn bản pháp luật, tài liệu liên quan đến bản lĩnh chính trị và giáo dục sinh viên.
  • Điều tra xã hội học: Thu thập dữ liệu qua phiếu khảo sát điện tử với cỡ mẫu khoảng 500 sinh viên hệ chính quy tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, đảm bảo đại diện cho các khoa đào tạo.
  • Phân tích, tổng hợp: Xử lý số liệu thống kê, phân tích các biểu đồ về nhận thức, thái độ, hành vi của sinh viên liên quan đến bản lĩnh chính trị.
  • Sơ đồ hóa: Trình bày kết quả nghiên cứu qua các biểu đồ minh họa mức độ quan tâm, động cơ học tập, thái độ chính trị của sinh viên.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2017 đến 2021, phù hợp với bối cảnh chính trị - xã hội và sự phát triển của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của bản lĩnh chính trị: 98,2% sinh viên cho rằng bản lĩnh chính trị là cần thiết hoặc rất cần thiết trong quá trình học tập và rèn luyện. Tỷ lệ sinh viên thường xuyên quan tâm đến tình hình chính trị Việt Nam đạt 56,9%, trong khi 44,6% thường xuyên quan tâm đến các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước.

  2. Yếu tố hình thành bản lĩnh chính trị: 41,3% sinh viên cho rằng bản lĩnh chính trị được hình thành qua quá trình rèn luyện bản thân, 32,1% qua học tập tại trường, và 26,6% qua thực tiễn cuộc sống. Không có sinh viên nào cho rằng bản lĩnh chính trị hình thành từ môi trường gia đình.

  3. Động cơ và thái độ học tập: 51,8% sinh viên học để phục vụ nghề nghiệp và cuộc sống, 30% học để nâng cao hiểu biết, 17,3% học để vận dụng vào thực tiễn. Mức độ chuyên cần học tập cao với 98,2% sinh viên thường xuyên đi học đều, 83,5% chăm chú nghe giảng và ghi chép bài cẩn thận.

  4. Thái độ chính trị và ứng xử trước các hiện tượng tiêu cực: 84,4% sinh viên kiên quyết đấu tranh chống các âm mưu “diễn biến hòa bình” và “bạo loạn lật đổ”. Tuy nhiên, 11,9% có thái độ ủng hộ và 3,7% không quan tâm. Về khó khăn trong cuộc sống, 56% cố gắng vượt qua và 34,9% quyết tâm vượt qua, nhưng vẫn còn 8,3% cảm thấy bế tắc và 0,9% chọn bỏ cuộc.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội có nhận thức tích cực về vai trò của bản lĩnh chính trị trong học tập và cuộc sống. Việc giảng viên thường xuyên lồng ghép các dẫn chứng thực tế trong các môn Lý luận chính trị (78% sinh viên đồng ý) góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị tư tưởng. Động cơ học tập chủ động và thái độ tích cực giúp sinh viên phát triển bản lĩnh chính trị vững vàng.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một bộ phận sinh viên có biểu hiện phai nhạt lý tưởng, sống thực dụng, thiếu ý thức chính trị, phản ánh qua tỷ lệ sinh viên không thường xuyên quan tâm đến các chủ trương của Đảng (19,9%) và thái độ ủng hộ các hành động chống phá (11,9%). Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động tiêu cực của toàn cầu hóa và mạng xã hội đến nhận thức chính trị của thanh niên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ quan tâm chính trị, động cơ học tập, thái độ ứng xử trước các âm mưu chống phá, giúp minh họa rõ nét thực trạng và xu hướng của sinh viên. So sánh với các nghiên cứu trong ngành chính trị học, kết quả này khẳng định vai trò quan trọng của giáo dục chính trị trong nhà trường và sự cần thiết của các giải pháp nâng cao bản lĩnh chính trị.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giáo dục nhận thức về bản lĩnh chính trị: Tổ chức các buổi sinh hoạt chính trị, chuyên đề về vai trò của bản lĩnh chính trị trong học tập và cuộc sống, nhằm nâng tỷ lệ sinh viên nhận thức đúng đắn lên trên 90% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Khoa Khoa học Chính trị.

  2. Đổi mới phương pháp giảng dạy các học phần Lý luận chính trị: Áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác, lồng ghép các tình huống thực tế, tăng cường sử dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả học tập, hướng tới 85% sinh viên đánh giá tích cực về môn học trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Bộ môn Lý luận chính trị, giảng viên.

  3. Phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể: Đoàn Thanh niên và Hội Sinh viên cần tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ kỹ năng mềm, tình nguyện nhằm rèn luyện bản lĩnh chính trị và kỹ năng sống cho sinh viên, tăng cường sự tham gia của ít nhất 70% sinh viên trong 2 năm tới.

  4. Xây dựng môi trường học đường lành mạnh: Tăng cường quản lý, kiểm soát thông tin trên mạng xã hội, phòng chống các hiện tượng tiêu cực, đồng thời tạo điều kiện cho sinh viên phát triển toàn diện về đạo đức, lối sống. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Công tác sinh viên, phối hợp với các cơ quan chức năng.

  5. Khuyến khích sinh viên tự giác rèn luyện bản lĩnh chính trị: Tuyên truyền, động viên sinh viên chủ động học tập, tham gia các hoạt động chính trị xã hội, xây dựng ý chí vượt khó, quyết tâm phấn đấu. Mục tiêu đạt 80% sinh viên có thái độ tích cực trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Giảng viên, cố vấn học tập, Đoàn Thanh niên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục: Nghiên cứu giúp cải tiến chương trình, phương pháp giảng dạy các môn Lý luận chính trị, nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên.

  2. Ban Giám hiệu và các tổ chức đoàn thể trong trường đại học: Là cơ sở để xây dựng các kế hoạch, chương trình hoạt động nhằm phát huy vai trò của tổ chức đoàn thể trong việc bồi dưỡng bản lĩnh chính trị cho sinh viên.

  3. Sinh viên và học viên cao học ngành Chính trị học, Giáo dục học: Tham khảo để hiểu rõ hơn về bản lĩnh chính trị, các yếu tố ảnh hưởng và cách thức rèn luyện bản lĩnh chính trị trong môi trường đại học.

  4. Các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích sâu sắc về thực trạng bản lĩnh chính trị của sinh viên, từ đó đề xuất các chính sách phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chính trị trong hệ thống giáo dục đại học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bản lĩnh chính trị của sinh viên là gì?
    Bản lĩnh chính trị của sinh viên là sự kiên định lý tưởng cách mạng, tin tưởng vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, có ý chí vững vàng và thái độ tích cực trong học tập, lao động và đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực xã hội.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến bản lĩnh chính trị của sinh viên?
    Theo khảo sát, quá trình rèn luyện bản thân chiếm 41,3%, học tập tại trường 32,1%, và thực tiễn cuộc sống 26,6%. Môi trường gia đình không được sinh viên đánh giá là yếu tố chính.

  3. Sinh viên có quan tâm đến các chủ trương, đường lối của Đảng không?
    56,9% sinh viên thường xuyên quan tâm đến tình hình chính trị Việt Nam, 44,6% thường xuyên quan tâm đến các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước, cho thấy mức độ quan tâm khá cao.

  4. Các môn Lý luận chính trị có vai trò thế nào trong việc nâng cao bản lĩnh chính trị?
    Hơn 85% sinh viên đánh giá các môn Lý luận chính trị là quan trọng hoặc rất quan trọng trong việc bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, đồng thời 78% cho biết giảng viên thường xuyên lồng ghép các dẫn chứng thực tế.

  5. Làm thế nào để nâng cao bản lĩnh chính trị cho sinh viên?
    Cần tăng cường giáo dục nhận thức, đổi mới phương pháp giảng dạy, phát huy vai trò tổ chức đoàn thể, xây dựng môi trường học đường lành mạnh và khuyến khích sinh viên tự giác rèn luyện bản lĩnh chính trị.

Kết luận

  • Bản lĩnh chính trị là yếu tố cốt lõi giúp sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội vững vàng trong học tập và cuộc sống, góp phần xây dựng đội ngũ trí thức trẻ có phẩm chất chính trị tốt.
  • Sinh viên đã nhận thức rõ tầm quan trọng của bản lĩnh chính trị, với hơn 98% đánh giá cần thiết và có thái độ tích cực trong học tập các môn Lý luận chính trị.
  • Một số hạn chế vẫn tồn tại như sự phai nhạt lý tưởng, thái độ thực dụng và thiếu quan tâm đến chính trị của một bộ phận sinh viên.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, bao gồm đổi mới phương pháp giảng dạy, phát huy vai trò tổ chức đoàn thể và xây dựng môi trường học đường lành mạnh.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các chương trình giáo dục chính trị tư tưởng phù hợp trong giai đoạn 2022-2025 để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng thế hệ sinh viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, sẵn sàng đảm nhận vai trò chủ nhân tương lai của đất nước!