Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng cạnh tranh gay gắt, các doanh nghiệp xây dựng cơ bản phải đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý chi phí và giá thành sản phẩm. Với đặc thù vốn đầu tư lớn, thời gian thi công kéo dài và quy trình sản xuất phân tán, việc quản lý chi phí sản xuất (CPSX) hiệu quả trở thành yếu tố sống còn để nâng cao năng lực cạnh tranh. Công ty cổ phần Kiến trúc Trường An, hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, có sản phẩm là các công trình xây lắp quy mô lớn, phức tạp, đòi hỏi quản lý chi phí chặt chẽ và tính giá thành chính xác. Mục tiêu nghiên cứu là hoàn thiện hệ thống kế toán CPSX và tính giá thành sản phẩm tại công ty, nhằm giảm thất thoát, lãng phí, hạ giá thành và tăng hiệu quả sử dụng vốn đầu tư.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công và các chi phí sản xuất chung tại công ty trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2015. Qua đó, đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao tính chính xác và kịp thời của thông tin kế toán, phục vụ quản lý và ra quyết định. Việc hoàn thiện kế toán CPSX tại Công ty cổ phần Kiến trúc Trường An có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, góp phần phát triển bền vững trong ngành xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, bao gồm:

  • Lý thuyết kế toán chi phí sản xuất: Tập trung vào việc xác định, tập hợp và phân bổ các chi phí trực tiếp và gián tiếp phát sinh trong quá trình sản xuất để phản ánh chính xác giá thành sản phẩm.
  • Mô hình tính giá thành sản phẩm theo phương pháp định mức và thực tế đích danh: Áp dụng để so sánh chi phí thực tế với định mức, từ đó kiểm soát và điều chỉnh chi phí.
  • Khái niệm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung: Là các thành phần chính cấu thành giá thành sản phẩm trong ngành xây dựng.
  • Phương pháp phân bổ chi phí gián tiếp theo tiêu thức thích hợp: Đảm bảo phân bổ chi phí hợp lý giữa các công trình, hạng mục công trình.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp phân tích định lượng và định tính dựa trên số liệu thực tế tại Công ty cổ phần Kiến trúc Trường An trong quý III năm 2015. Cỡ mẫu gồm toàn bộ chứng từ kế toán, sổ sách chi tiết và tổng hợp liên quan đến chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm của công ty trong giai đoạn này.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

  • Chứng từ gốc như giấy đề nghị tạm ứng, phiếu xuất nhập kho, hóa đơn GTGT, hợp đồng giao khoán nhân công, hợp đồng thuê máy thi công.
  • Sổ chi tiết tài khoản 621 (chi phí nguyên vật liệu trực tiếp), 622 (chi phí nhân công trực tiếp), 623 (chi phí sử dụng máy thi công).
  • Báo cáo tổng hợp chi phí và bảng tính giá thành sản phẩm.

Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích số liệu kế toán, so sánh chi phí thực tế với định mức, đánh giá hiệu quả quản lý chi phí và tính giá thành. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2015, với việc thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu kế toán chi tiết.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn nhất trong giá thành sản phẩm: Ví dụ tại công trình Nhà Văn Hóa Thanh Trì, chi phí nguyên vật liệu như xi măng, cát, gạch chiếm phần lớn tổng chi phí sản xuất. Trong tháng 9/2015, giá trị xuất kho xi măng đạt khoảng 30 triệu đồng, phản ánh sự biến động lớn của nguyên vật liệu trong quá trình thi công.

  2. Chi phí nhân công trực tiếp được quản lý qua hai hình thức trả lương: Lương thời gian cho công nhân biên chế và lương khoán cho lao động thuê ngoài. Ví dụ, lương của đội trưởng đội thi công số 1 trong tháng 8/2015 là 4.692 đồng, trong khi tổng chi phí lương khoán cho đội thi công xây chát và tôn nền tầng 1-3 là 20.332 đồng. Việc áp dụng hai hình thức này giúp công ty linh hoạt trong quản lý nhân lực và chi phí.

  3. Chi phí sử dụng máy thi công chủ yếu phát sinh từ việc thuê ngoài: Công ty phải thuê máy móc chuyên dụng do chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Hợp đồng thuê máy thi công tháng 9/2015 có giá trị thanh toán khoảng 53 triệu đồng, bao gồm chi phí thuê máy và các khoản liên quan. Phương pháp khấu hao máy thi công áp dụng là khấu hao đường thẳng, đảm bảo tính chính xác trong phân bổ chi phí.

  4. Quản lý chi phí sản xuất còn tồn tại một số hạn chế: Việc tập hợp chứng từ và hạch toán chi phí theo định kỳ 2 tháng một lần có thể gây chậm trễ trong việc cập nhật thông tin kế toán. Ngoài ra, chi phí gián tiếp chưa được phân bổ một cách tối ưu giữa các công trình, ảnh hưởng đến tính chính xác của giá thành sản phẩm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ đặc thù sản phẩm xây dựng có quy mô lớn, thời gian thi công kéo dài và phân tán địa điểm thi công. Việc quản lý chi phí nguyên vật liệu và nhân công trực tiếp được thực hiện khá chặt chẽ với hệ thống chứng từ đầy đủ, tuy nhiên, sự biến động giá nguyên vật liệu và nhu cầu thuê ngoài máy thi công làm tăng chi phí không kiểm soát hoàn toàn.

So sánh với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng, việc áp dụng phương pháp kế toán chi phí theo công trình và hạng mục công trình là phù hợp, nhưng cần nâng cao tính kịp thời và chính xác của dữ liệu kế toán để phục vụ quản lý hiệu quả hơn. Việc sử dụng phần mềm kế toán hiện đại và cải tiến quy trình tập hợp chứng từ sẽ giúp giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công trong tổng chi phí sản xuất, cũng như bảng so sánh chi phí thực tế với định mức để minh họa hiệu quả quản lý chi phí.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải tiến quy trình tập hợp và hạch toán chi phí theo chu kỳ ngắn hơn: Đề xuất rút ngắn thời gian tập hợp chứng từ từ 2 tháng xuống 1 tháng hoặc theo từng công đoạn thi công nhằm cập nhật kịp thời thông tin chi phí, giúp quản lý và điều chỉnh nhanh chóng.

  2. Áp dụng phần mềm kế toán chuyên ngành xây dựng hiện đại: Tích hợp phần mềm quản lý chi phí và tính giá thành sản phẩm để tự động hóa việc ghi nhận, phân bổ và tổng hợp chi phí, giảm thiểu sai sót và tăng tính chính xác.

  3. Tăng cường phân bổ chi phí gián tiếp theo tiêu thức phù hợp: Xây dựng tiêu thức phân bổ chi phí sản xuất chung dựa trên khối lượng công việc, thời gian thi công hoặc diện tích công trình để phản ánh đúng mức độ sử dụng nguồn lực.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực kế toán và quản lý chi phí cho nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán chi phí xây dựng, kỹ năng sử dụng phần mềm và quản lý dự án nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán và quản lý chi phí.

Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 6-12 tháng, do Ban Giám đốc Công ty phối hợp với phòng Kế toán, phòng Kỹ thuật và các đội thi công thực hiện nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc và quản lý cấp cao các doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ về quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Phòng Kế toán và tài chính doanh nghiệp xây dựng: Cung cấp hướng dẫn chi tiết về quy trình kế toán chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công, cũng như cách hạch toán và tổng hợp chi phí chính xác.

  3. Các đội thi công và quản lý dự án xây dựng: Hỗ trợ trong việc phối hợp với phòng kế toán để kiểm soát chi phí, lập dự toán và theo dõi tiến độ thi công hiệu quả.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh và Xây dựng: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về kế toán chi phí sản xuất trong ngành xây dựng, giúp nâng cao kiến thức và kỹ năng chuyên môn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn nhất trong giá thành sản phẩm xây dựng?
    Nguyên vật liệu như xi măng, thép, cát là thành phần cơ bản và không thể thiếu trong xây dựng. Giá nguyên vật liệu biến động thường xuyên và chiếm phần lớn tổng chi phí sản xuất, do đó ảnh hưởng lớn đến giá thành sản phẩm.

  2. Làm thế nào để quản lý chi phí nhân công hiệu quả trong doanh nghiệp xây dựng?
    Áp dụng hai hình thức trả lương: lương thời gian cho nhân viên biên chế và lương khoán cho lao động thuê ngoài, kết hợp với bảng chấm công và hợp đồng giao khoán rõ ràng giúp kiểm soát chi phí nhân công chính xác.

  3. Phương pháp khấu hao máy thi công nào được áp dụng tại Công ty Trường An?
    Công ty áp dụng phương pháp khấu hao đường thẳng, tính đều chi phí khấu hao hàng tháng dựa trên giá trị tài sản cố định và thời gian sử dụng dự kiến, đảm bảo phân bổ chi phí hợp lý.

  4. Tại sao công ty phải thuê ngoài máy thi công thay vì sử dụng máy móc hiện có?
    Do nhu cầu sử dụng máy thi công lớn và đa dạng trong các công trình, trong khi trang thiết bị hiện có chưa đáp ứng đủ, nên công ty thuê ngoài để đảm bảo tiến độ và chất lượng thi công.

  5. Làm thế nào để cải thiện tính kịp thời và chính xác của thông tin kế toán chi phí?
    Rút ngắn chu kỳ tập hợp chứng từ, áp dụng phần mềm kế toán chuyên ngành, đào tạo nhân viên và xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ sẽ giúp nâng cao chất lượng thông tin kế toán.

Kết luận

  • Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần Kiến trúc Trường An có vai trò quan trọng trong quản lý và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
  • Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn nhất, tiếp theo là chi phí nhân công và chi phí sử dụng máy thi công thuê ngoài.
  • Quy trình tập hợp chứng từ và hạch toán chi phí còn tồn tại hạn chế về tính kịp thời và phân bổ chi phí gián tiếp chưa tối ưu.
  • Đề xuất các giải pháp cải tiến quy trình, áp dụng công nghệ và đào tạo nhân sự nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng các công cụ quản lý hiện đại để hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp xây dựng.

Ban Giám đốc và phòng Kế toán Công ty cổ phần Kiến trúc Trường An nên triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng tới để nâng cao năng lực quản lý chi phí và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.