Tổng quan nghiên cứu

Quan hệ lao động (QHLĐ) là một trong những yếu tố then chốt quyết định sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và ổn định xã hội. Tại Việt Nam, trong giai đoạn từ 2019 đến 2021, việc xây dựng QHLĐ hài hòa, ổn định và tiến bộ được xem là nhiệm vụ cấp thiết nhằm đảm bảo quyền lợi của người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ), đồng thời góp phần nâng cao năng suất lao động và hiệu quả sản xuất kinh doanh. Công ty Trách nhiệm hữu hạn Xuân Cầu, với quy mô lao động khoảng 100 cán bộ nhân viên, hoạt động đa lĩnh vực trong đó có năng lượng tái tạo, là một điển hình nghiên cứu thực tiễn về xây dựng QHLĐ trong bối cảnh doanh nghiệp đa ngành và có vốn đầu tư nước ngoài.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng xây dựng QHLĐ tại Công ty Xuân Cầu, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao tính hài hòa, ổn định và tiến bộ trong quan hệ này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu thu thập trong 3 năm gần nhất (2019-2021) tại trụ sở công ty ở Hà Nội. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các doanh nghiệp trong nước trong việc xây dựng QHLĐ, góp phần giảm thiểu tranh chấp lao động, tăng cường đối thoại xã hội và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quan hệ lao động và mô hình thương lượng tập thể. Lý thuyết quan hệ lao động được Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) định nghĩa là các mối quan hệ cá nhân và tập thể giữa NLĐ và NSDLĐ, bao gồm các khía cạnh pháp lý, kinh tế và xã hội. Mô hình thương lượng tập thể nhấn mạnh vai trò của đối thoại xã hội trong việc thiết lập các thỏa thuận lao động nhằm đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của các bên.

Các khái niệm chính bao gồm: hợp đồng lao động (HĐLĐ), thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT), tranh chấp lao động (TCLĐ), đối thoại tại nơi làm việc, nội quy lao động (NQLĐ), và cơ chế phối hợp giữa Công đoàn và doanh nghiệp. Những khái niệm này tạo thành hệ thống lý luận nền tảng để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp xây dựng QHLĐ hài hòa, ổn định và tiến bộ.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ Công ty TNHH Xuân Cầu, bao gồm dữ liệu sơ cấp như báo cáo kinh doanh, văn bản pháp lý nội bộ (NQLĐ, HĐLĐ, TƯLĐTT), và khảo sát ý kiến 100 cán bộ nhân viên thông qua bảng hỏi. Phương pháp chọn mẫu là mẫu ngẫu nhiên đơn giản nhằm đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ nhân viên công ty.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp phân tích định tính và định lượng, kết hợp phân tích nội dung văn bản pháp luật và các tài liệu liên quan. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ tháng 1/2022 đến tháng 8/2022, bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ ký kết hợp đồng lao động đúng quy định đạt 95%: Hầu hết NLĐ tại Công ty được ký hợp đồng lao động theo đúng quy định pháp luật, đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ rõ ràng. Việc này góp phần giảm thiểu tranh chấp lao động liên quan đến hợp đồng.

  2. Thỏa ước lao động tập thể được thương lượng và ký kết đầy đủ, với thời hạn từ 1 đến 3 năm: Công ty duy trì thực hiện TƯLĐTT theo quy định, trong đó các điều khoản về tiền lương, phụ cấp và điều kiện làm việc được cập nhật thường xuyên, tạo sự hài hòa lợi ích giữa NLĐ và NSDLĐ.

  3. Tỷ lệ hài lòng của NLĐ về tiền lương và phúc lợi đạt khoảng 80%: Qua khảo sát, đa số NLĐ đánh giá mức lương và các khoản phụ cấp phù hợp với công sức lao động, góp phần nâng cao động lực làm việc và giảm thiểu xung đột lao động.

  4. Tần suất đối thoại xã hội được tổ chức ít nhất 1 lần/năm và khi có yêu cầu: Công ty thực hiện đối thoại định kỳ và đột xuất, qua đó giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh, hạn chế tranh chấp lao động và đình công.

Thảo luận kết quả

Việc ký kết hợp đồng lao động đúng quy định pháp luật là nền tảng quan trọng để xây dựng QHLĐ ổn định, phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy tỷ lệ ký hợp đồng cao giúp giảm thiểu tranh chấp lao động. Thỏa ước lao động tập thể được thực hiện nghiêm túc tại Công ty Xuân Cầu góp phần nâng cao quyền lợi NLĐ, đồng thời tạo điều kiện cho NSDLĐ quản lý hiệu quả nguồn nhân lực.

Mức độ hài lòng về tiền lương và phúc lợi phản ánh sự cân bằng tương đối giữa lợi ích của NLĐ và NSDLĐ, điều này phù hợp với khái niệm QHLĐ hài hòa theo ILO. Đối thoại xã hội được tổ chức thường xuyên giúp tăng cường sự hiểu biết và hợp tác giữa các bên, giảm thiểu các xung đột tiềm ẩn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ ký hợp đồng lao động, mức độ hài lòng về tiền lương, và tần suất đối thoại xã hội qua các năm, giúp minh họa rõ nét sự tiến bộ trong xây dựng QHLĐ tại Công ty.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo nâng cao nhận thức pháp luật cho NLĐ và NSDLĐ: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ nhằm nâng cao hiểu biết về quyền và nghĩa vụ trong QHLĐ, dự kiến thực hiện trong 6 tháng tới, do phòng Nhân sự phối hợp Công đoàn chủ trì.

  2. Hoàn thiện quy trình thương lượng và ký kết thỏa ước lao động tập thể: Xây dựng quy trình chuẩn hóa, minh bạch, đảm bảo sự tham gia đầy đủ của các bên, áp dụng trong vòng 1 năm, do Ban lãnh đạo và Công đoàn phối hợp thực hiện.

  3. Nâng cao chất lượng đối thoại xã hội tại nơi làm việc: Tăng tần suất đối thoại, mở rộng nội dung trao đổi, đảm bảo ít nhất 2 lần/năm, nhằm kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh, do phòng Hành chính – Nhân sự và Công đoàn tổ chức.

  4. Cải thiện chính sách tiền lương và phúc lợi dựa trên khảo sát định kỳ: Thực hiện khảo sát mức độ hài lòng của NLĐ hàng năm để điều chỉnh chính sách phù hợp, đảm bảo tăng trưởng lương tối thiểu ít nhất 5% mỗi năm, do Ban Tài chính và Ban lãnh đạo chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến QHLĐ, từ đó xây dựng chính sách nhân sự phù hợp, nâng cao hiệu quả quản trị nguồn nhân lực.

  2. Phòng nhân sự và Công đoàn cơ sở: Áp dụng các giải pháp nâng cao nhận thức pháp luật, tổ chức đối thoại xã hội và thương lượng tập thể nhằm duy trì QHLĐ ổn định.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị nhân lực, Luật lao động: Tham khảo cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu thực tiễn về QHLĐ trong doanh nghiệp đa ngành có vốn đầu tư nước ngoài.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, pháp luật lao động, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp trong việc xây dựng QHLĐ hài hòa, ổn định.

Câu hỏi thường gặp

  1. Q: Tại sao việc ký kết hợp đồng lao động đúng quy định lại quan trọng?
    A: Ký kết hợp đồng lao động đúng quy định pháp luật giúp bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của NLĐ và NSDLĐ, giảm thiểu tranh chấp lao động và tạo nền tảng cho QHLĐ ổn định.

  2. Q: Thỏa ước lao động tập thể có vai trò gì trong QHLĐ?
    A: Thỏa ước lao động tập thể là kết quả của thương lượng tập thể, giúp thiết lập các điều kiện lao động, quyền lợi và nghĩa vụ của các bên, góp phần xây dựng QHLĐ hài hòa và tiến bộ.

  3. Q: Làm thế nào để tăng cường đối thoại xã hội tại nơi làm việc?
    A: Tăng tần suất đối thoại, mở rộng nội dung trao đổi, đảm bảo sự tham gia đầy đủ của NLĐ và NSDLĐ, đồng thời tổ chức các buổi đối thoại định kỳ và đột xuất khi cần thiết.

  4. Q: Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự hài hòa trong QHLĐ?
    A: Các yếu tố bao gồm chính sách pháp luật, môi trường kinh tế, trình độ nhận thức của NLĐ và NSDLĐ, văn hóa doanh nghiệp, cũng như năng lực tổ chức Công đoàn.

  5. Q: Công ty có thể làm gì để phòng ngừa tranh chấp lao động?
    A: Công ty cần thực hiện đầy đủ các quy định pháp luật, tổ chức thương lượng tập thể, đối thoại xã hội thường xuyên, đồng thời xây dựng nội quy lao động và quy chế dân chủ cơ sở minh bạch, công bằng.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phân tích thực trạng xây dựng QHLĐ hài hòa, ổn định và tiến bộ tại Công ty TNHH Xuân Cầu trong giai đoạn 2019-2021.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ ký kết hợp đồng lao động đúng quy định đạt 95%, mức độ hài lòng về tiền lương và phúc lợi đạt khoảng 80%, và đối thoại xã hội được tổ chức định kỳ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức pháp luật, hoàn thiện quy trình thương lượng tập thể, tăng cường đối thoại xã hội và cải thiện chính sách tiền lương.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo pháp luật lao động, xây dựng quy trình thương lượng chuẩn hóa và khảo sát định kỳ mức độ hài lòng của NLĐ.
  • Kêu gọi các doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước quan tâm áp dụng các giải pháp nhằm thúc đẩy QHLĐ phát triển bền vững, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và ổn định xã hội.