Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông, phát thanh, truyền hình (PT-TH) giữ vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin, định hướng dư luận và góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Tại Việt Nam, hệ thống PT-TH gồm 72 cơ quan, trong đó có 2 đài quốc gia và 64 đài địa phương, với hơn 76 kênh phát thanh và 194 kênh truyền hình, đã trở thành công cụ truyền thông chính thống, được Nhà nước đầu tư phát triển. Tỉnh Đắk Lắk, với đặc thù vùng sâu vùng xa và đa dạng dân tộc, có hệ thống PT-TH đóng vai trò thiết yếu trong việc tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, góp phần tạo sự đồng thuận xã hội.

Tuy nhiên, thực trạng quản lý nhà nước về PT-TH tại Đắk Lắk còn nhiều hạn chế như văn bản pháp luật chưa rõ ràng, nội dung chương trình chưa phong phú, đội ngũ cán bộ chuyên môn chưa đáp ứng yêu cầu, kinh phí hoạt động thấp và nhận thức của chính quyền địa phương chưa đầy đủ. Nghiên cứu nhằm mục tiêu phân tích thực trạng quản lý nhà nước về PT-TH trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2021, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đến năm 2025. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần phát triển hệ thống PT-TH phục vụ nhiệm vụ chính trị và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và quản lý báo chí, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội, bảo đảm sự phát triển ổn định và bền vững của xã hội. Quản lý nhà nước về PT-TH là sự tác động có tổ chức, có định hướng và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đối với các hoạt động PT-TH nhằm bảo đảm hoạt động này phát triển trong khuôn khổ pháp luật.

  • Lý thuyết báo chí và truyền thông đại chúng: PT-TH là loại hình báo chí có khả năng truyền tải thông tin bằng âm thanh và hình ảnh, có tính thời sự cao, tác động mạnh mẽ đến nhận thức và hành vi xã hội. Vai trò của PT-TH bao gồm chức năng thông tin, tư tưởng, tổ chức quản lý xã hội, phát triển văn hóa giải trí và giám sát xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: phát thanh, truyền hình, quản lý nhà nước, quản lý nhà nước về phát thanh truyền hình, chức năng và vai trò của PT-TH trong xã hội, nguyên tắc quản lý nhà nước về PT-TH (đảng lãnh đạo, pháp chế xã hội chủ nghĩa, khoa học khách quan, dân chủ).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo ngành, các tài liệu nghiên cứu trước đây và dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát, phỏng vấn tại Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Đắk Lắk và các cơ quan quản lý liên quan.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lấy mẫu toàn bộ cán bộ, viên chức tại Đài PT-TH tỉnh và một số cán bộ quản lý nhà nước về PT-TH tại địa phương để đảm bảo tính đại diện và toàn diện.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận; phương pháp so sánh để đánh giá biến động các chỉ tiêu qua các năm; phương pháp xử lý số liệu bằng phần mềm Excel 2013 để phân tích số liệu điều tra, khảo sát.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2021, với các giải pháp đề xuất đến năm 2025 nhằm phù hợp với các kế hoạch, quy hoạch phát triển báo chí và truyền thông của Chính phủ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ máy và nguồn lực: Đài PT-TH tỉnh Đắk Lắk có đội ngũ cán bộ viên chức với trình độ chuyên môn đa dạng nhưng còn thiếu hụt về kỹ năng nghiệp vụ chuyên sâu, đặc biệt là cán bộ truyền thanh xã. Kinh phí duy trì hoạt động còn thấp, ảnh hưởng đến chất lượng chương trình. Tỷ lệ cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn đạt khoảng 65%, thấp hơn mức trung bình của các tỉnh trong khu vực.

  2. Pháp luật và chính sách quản lý: Văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý nhà nước về PT-TH chưa đồng bộ và chưa rõ ràng, gây khó khăn trong việc thực thi. Khoảng 40% cán bộ quản lý cho biết các quy định hiện hành chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu thực tế.

  3. Nội dung và chất lượng chương trình: Nội dung chương trình phát thanh, truyền hình còn đơn điệu, thiếu đa dạng và chưa phản ánh đầy đủ các vấn đề kinh tế - xã hội địa phương. Tỷ lệ chương trình sản xuất trong nước chiếm khoảng 70% tổng thời lượng phát sóng, đạt mục tiêu quy hoạch nhưng chưa khai thác hiệu quả các nội dung phục vụ cộng đồng.

  4. Nhận thức và sự quan tâm của chính quyền địa phương: Một số địa phương chưa nhận thức đầy đủ vai trò của PT-TH, dẫn đến thiếu sự quan tâm về nhân lực và quản lý. Khoảng 30% cán bộ truyền thanh xã phản ánh thiếu sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân các hạn chế trên xuất phát từ việc hệ thống pháp luật chưa kịp thời cập nhật, nguồn lực tài chính và nhân lực chưa được đầu tư tương xứng, cũng như sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan quản lý nhà nước. So sánh với các nghiên cứu tại các tỉnh lân cận như Lâm Đồng và Quảng Nam cho thấy tình trạng tương tự về hạn chế trong quản lý và phát triển PT-TH địa phương.

Việc xây dựng và thực hiện các quy hoạch phát triển báo chí, truyền thông theo Quyết định số 362/QĐ-TTg và Quyết định số 1497/QĐ-TTg của Chính phủ là cơ sở quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ cán bộ được đào tạo, bảng so sánh kinh phí hoạt động qua các năm và biểu đồ phân bố nội dung chương trình theo loại hình.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò thiết yếu của quản lý nhà nước trong việc tạo điều kiện phát triển PT-TH, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường sự quan tâm của chính quyền địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách quản lý: Rà soát, bổ sung và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý nhà nước về PT-TH, đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp với thực tiễn địa phương. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể thực hiện: Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk.

  2. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ: Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ PT-TH, đặc biệt là cán bộ truyền thanh xã. Mục tiêu đạt 100% cán bộ cơ sở được đào tạo phù hợp vào năm 2025. Chủ thể thực hiện: Sở Thông tin và Truyền thông, Học viện Hành chính Quốc gia.

  3. Đầu tư nâng cao chất lượng nội dung chương trình: Khuyến khích sản xuất các chương trình đa dạng, phong phú, phản ánh sát thực tế địa phương, tăng tỷ lệ chương trình phục vụ cộng đồng lên trên 80% tổng thời lượng phát sóng. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể thực hiện: Đài PT-TH tỉnh, các đơn vị sản xuất nội dung.

  4. Nâng cao nhận thức và sự quan tâm của chính quyền địa phương: Tổ chức các hội nghị, tập huấn nâng cao nhận thức về vai trò của PT-TH trong phát triển kinh tế - xã hội cho lãnh đạo các cấp. Đảm bảo sự hỗ trợ về nhân lực và kinh phí cho hệ thống truyền thanh xã. Thời gian: 2023-2024. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Sở Thông tin và Truyền thông.

  5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: Đẩy mạnh công tác giám sát, xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động PT-TH để đảm bảo tính pháp lý và đạo đức nghề nghiệp. Chủ thể thực hiện: Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về truyền thông: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao hiệu quả quản lý, xây dựng chính sách phù hợp với đặc thù địa phương.

  2. Lãnh đạo và nhân viên các đài phát thanh, truyền hình địa phương: Tham khảo để cải thiện tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng chương trình và phát triển nguồn nhân lực.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành quản lý công và truyền thông: Tài liệu tham khảo quý giá cho nghiên cứu, giảng dạy về quản lý nhà nước trong lĩnh vực báo chí và truyền thông đại chúng.

  4. Các cơ quan hoạch định chính sách và tổ chức đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chương trình đào tạo, chính sách phát triển báo chí, truyền hình phù hợp với xu thế chuyển đổi số và yêu cầu thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về phát thanh, truyền hình là gì?
    Quản lý nhà nước về PT-TH là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh, tổ chức và phát triển các hoạt động PT-TH trong khuôn khổ pháp luật, đảm bảo tự do báo chí và phục vụ lợi ích xã hội.

  2. Tại sao quản lý nhà nước về PT-TH lại quan trọng đối với địa phương như Đắk Lắk?
    PT-TH là công cụ truyền thông chính thống, góp phần tuyên truyền chính sách, định hướng dư luận và phát triển kinh tế - xã hội. Quản lý hiệu quả giúp nâng cao chất lượng thông tin và phục vụ tốt hơn nhu cầu cộng đồng.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý PT-TH tại Đắk Lắk là gì?
    Bao gồm hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, nguồn lực tài chính và nhân lực hạn chế, nội dung chương trình chưa đa dạng, và nhận thức của chính quyền địa phương chưa đầy đủ về vai trò của PT-TH.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý PT-TH?
    Hoàn thiện pháp luật, tăng cường đào tạo cán bộ, đầu tư nâng cao chất lượng chương trình, nâng cao nhận thức chính quyền địa phương và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra.

  5. Luận văn có thể hỗ trợ ai trong công tác quản lý PT-TH?
    Hỗ trợ cán bộ quản lý nhà nước, lãnh đạo đài PT-TH, nhà nghiên cứu, giảng viên và các cơ quan hoạch định chính sách trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển PT-TH địa phương.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phân tích thực trạng quản lý nhà nước về phát thanh, truyền hình tại tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2021.
  • Phát hiện các hạn chế về pháp luật, nguồn lực, nội dung chương trình và nhận thức chính quyền địa phương.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về PT-TH đến năm 2025.
  • Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, phát triển PT-TH phục vụ nhiệm vụ chính trị và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng triển khai thực hiện các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phát thanh, truyền hình tại địa phương, góp phần xây dựng hệ thống truyền thông hiện đại, phục vụ phát triển bền vững đất nước.