Tổng quan nghiên cứu

Phát thanh, truyền hình (PT-TH) là phương tiện truyền thông đại chúng hiện đại, có khả năng cung cấp thông tin nhanh chóng, kịp thời và đa dạng, đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Tính đến năm 2017, Việt Nam có 67 Đài PT-TH với 268 kênh được cấp phép, trong đó có 64 đài địa phương, cùng với hơn 12,5 triệu thuê bao dịch vụ truyền hình trả tiền. Tỉnh Quảng Nam, với dân số gần 1,8 triệu người, có hệ thống PT-TH phát triển nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về quản lý nhà nước, như thiếu văn bản quy phạm pháp luật, nội dung chương trình chưa phong phú, đội ngũ cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu, thiết bị kỹ thuật lạc hậu và kinh phí hạn chế.

Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu quản lý nhà nước về PT-TH tại tỉnh Quảng Nam trong giai đoạn 2013-2018, nhằm đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp tăng cường quản lý nhà nước, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động PT-TH. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các cơ quan quản lý, nâng cao nhận thức về vai trò của PT-TH trong phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh và xây dựng Đảng, đồng thời đảm bảo quyền tự do báo chí trong khuôn khổ pháp luật.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước, bao gồm:

  • Chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử: Giúp phân tích mối quan hệ giữa quản lý nhà nước và sự phát triển xã hội, xác định vai trò của quản lý nhà nước trong điều chỉnh các quan hệ xã hội liên quan đến PT-TH.
  • Cách tiếp cận hệ thống: Nhìn nhận PT-TH như một hệ thống bao gồm các yếu tố nội dung, kỹ thuật, kinh tế và pháp luật, từ đó đề xuất giải pháp quản lý đồng bộ, hiệu quả.
  • Khái niệm quản lý nhà nước: Là hoạt động quyền lực của Nhà nước nhằm điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi con người thông qua pháp luật, chính sách và các biện pháp cụ thể.
  • Khái niệm phát thanh và truyền hình: Phát thanh là loại hình báo chí sử dụng âm thanh để truyền tải thông tin, còn truyền hình kết hợp hình ảnh và âm thanh, có tính thời sự, phổ cập và khả năng thuyết phục cao.
  • Chức năng của PT-TH: Bao gồm chức năng thông tin, tư tưởng, khai sáng - giải trí, tổ chức - quản lý, giám sát và phản biện xã hội, kinh tế - dịch vụ.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:

  • Phương pháp phân tích, tổng hợp: Để làm rõ các khái niệm, đặc điểm, vai trò và nội dung quản lý nhà nước về PT-TH.
  • Phương pháp thu thập số liệu và tài liệu: Thu thập dữ liệu từ các cơ quan quản lý, Đài PT-TH tỉnh Quảng Nam, Đài TT-TH huyện và Đài truyền thanh xã trong giai đoạn 2013-2018.
  • Phương pháp thống kê, mô tả và đánh giá: Phân tích số liệu về hoạt động PT-TH, đội ngũ cán bộ, chất lượng chương trình, cơ sở vật chất và kinh phí.
  • Phương pháp so sánh: So sánh thực trạng quản lý nhà nước về PT-TH tại Quảng Nam với các địa phương khác và các tiêu chuẩn quản lý nhà nước.
  • Phương pháp quan sát trực tiếp: Đánh giá thực tế hoạt động của các Đài PT-TH và truyền thanh xã.
  • Cỡ mẫu nghiên cứu: Bao gồm toàn bộ các Đài PT-TH tỉnh, Đài TT-TH huyện và Đài truyền thanh xã trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, với tổng số cán bộ quản lý và vận hành khoảng 535 người.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2013 đến năm 2018, tập trung vào việc thu thập, phân tích dữ liệu và đề xuất giải pháp phù hợp với thực tiễn địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng phát thanh, truyền hình tại Quảng Nam: Tỉnh có 233/244 xã, phường, thị trấn có Đài truyền thanh hoạt động, trong đó 181 Đài hoạt động tốt, 15 Đài hoạt động kém và 17 Đài đã hỏng. Đài PT-TH tỉnh phát sóng 12.327 chương trình năm 2017, bao gồm 3.825 chương trình tin tức - thời sự, 2.617 chương trình khoa học - giáo dục và 3.495 chương trình thể thao - giải trí. Tỷ lệ phủ sóng phát thanh đạt 95%, 84% hộ gia đình có thiết bị thu hình, với 34.500 thuê bao truyền hình trả tiền, chiếm 9,6% số hộ gia đình.

  2. Nguồn nhân lực và đào tạo: Đài PT-TH tỉnh có 118 cán bộ, các Đài TT-TH huyện quản lý hơn 200 cán bộ, Đài truyền thanh xã có 229 người. Tuy nhiên, nhiều cán bộ chưa được đào tạo chuyên ngành, tuổi trung bình cao, chất lượng đào tạo, bồi dưỡng chưa đáp ứng yêu cầu công nghệ mới. Kinh phí đào tạo chưa được bố trí riêng biệt, chỉ tổ chức tập huấn lồng ghép.

  3. Cơ sở vật chất và công nghệ: Hệ thống truyền dẫn phát sóng chủ yếu sử dụng công nghệ tương tự (analog) với công suất phát sóng 14KW. Công nghệ số mới chỉ được thử nghiệm ở một số nơi. Thiết bị kỹ thuật nhiều nơi lạc hậu, xuống cấp nghiêm trọng, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển truyền hình số và truyền hình trả tiền.

  4. Quản lý nhà nước và pháp luật: Công tác xây dựng chiến lược, quy hoạch chưa thường xuyên, có nơi buông lỏng. Một số địa phương chưa quan tâm đầu tư cho hệ thống TT-TH. Việc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm còn hạn chế, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý. Các văn bản pháp luật như Luật Báo chí 2016, Nghị định 06/2016/NĐ-CP đã tạo khung pháp lý nhưng việc thực thi còn nhiều khó khăn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố: nguồn lực tài chính hạn chế, nhận thức chưa đầy đủ của chính quyền địa phương về vai trò của PT-TH, đội ngũ cán bộ chưa được đào tạo bài bản, cơ sở vật chất kỹ thuật chưa đồng bộ và lạc hậu. So với các tỉnh trong khu vực, Quảng Nam còn chậm trong việc áp dụng công nghệ số và phát triển truyền hình trả tiền, dẫn đến hạn chế trong việc mở rộng đối tượng khán giả và nâng cao chất lượng chương trình.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ hoạt động của Đài truyền thanh xã (tốt, bình thường, kém, hỏng), bảng thống kê số lượng chương trình phát sóng theo từng loại hình, biểu đồ cơ cấu đội ngũ cán bộ theo trình độ và tuổi trung bình, cũng như biểu đồ so sánh tỷ lệ phủ sóng và thuê bao truyền hình trả tiền giữa Quảng Nam và các tỉnh lân cận.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của quản lý nhà nước trong việc định hướng phát triển PT-TH, đồng thời chỉ ra nhu cầu cấp thiết về hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ và đầu tư công nghệ hiện đại để đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời đại công nghiệp 4.0.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật và quy hoạch phát triển PT-TH

    • Xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật cụ thể về quản lý PT-TH tại địa phương, đặc biệt là truyền thanh xã.
    • Cập nhật, điều chỉnh quy hoạch phát triển PT-TH tỉnh Quảng Nam đến năm 2030, phù hợp với xu thế chuyển đổi số.
    • Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh phối hợp Bộ TT-TT, Sở TT-TT.
    • Timeline: 1-2 năm.

  2. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và công nghệ truyền dẫn phát sóng

    • Triển khai nhanh lộ trình số hóa truyền hình mặt đất, nâng công suất phát sóng, thay thế thiết bị lạc hậu.
    • Khuyến khích xã hội hóa đầu tư hạ tầng truyền hình trả tiền đến vùng nông thôn, miền núi.
    • Chủ thể thực hiện: Sở TT-TT, các doanh nghiệp viễn thông, truyền hình trả tiền.
    • Timeline: 3-5 năm.

  3. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ PT-TH

    • Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu, kết hợp lý thuyết và thực hành, chú trọng kỹ năng sử dụng công nghệ số.
    • Tổ chức các khóa bồi dưỡng thường xuyên, mở rộng hợp tác quốc tế trong đào tạo.
    • Chủ thể thực hiện: Sở TT-TT, các trường đào tạo báo chí, truyền thông.
    • Timeline: liên tục, ưu tiên trong 2 năm đầu.

  4. Nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm

    • Tăng cường biên chế, trang bị kỹ thuật cho cơ quan quản lý nhà nước về PT-TH.
    • Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành, áp dụng hình thức xử phạt nghiêm khắc, kịp thời.
    • Chủ thể thực hiện: Sở TT-TT, UBND các cấp, Hội Nhà báo.
    • Timeline: 1-3 năm.

  5. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò của PT-TH

    • Tổ chức các chương trình truyền thông, hội thảo nâng cao nhận thức cho lãnh đạo địa phương và cán bộ quản lý.
    • Chủ thể thực hiện: Sở TT-TT, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy.
    • Timeline: 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về báo chí và truyền thông

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng, khó khăn và giải pháp quản lý PT-TH tại địa phương, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.
    • Use case: Sở TT-TT, UBND tỉnh, các phòng ban chuyên môn.

  2. Các Đài PT-TH tỉnh, huyện và Đài truyền thanh xã

    • Lợi ích: Cải thiện chất lượng chương trình, nâng cao năng lực đội ngũ, áp dụng công nghệ mới trong sản xuất và phát sóng.
    • Use case: Ban giám đốc, biên tập viên, kỹ thuật viên.

  3. Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực luật hành chính, báo chí và truyền thông

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý nhà nước trong lĩnh vực PT-TH.
    • Use case: Viện nghiên cứu, trường đại học, luận án, đề tài khoa học.

  4. Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền và công nghệ truyền dẫn

    • Lợi ích: Hiểu rõ bối cảnh quản lý, nhu cầu phát triển hạ tầng và chính sách hỗ trợ để đầu tư hiệu quả.
    • Use case: Công ty viễn thông, truyền hình cáp, truyền hình vệ tinh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về phát thanh, truyền hình là gì?
    Quản lý nhà nước về PT-TH là hoạt động quyền lực của Nhà nước nhằm điều chỉnh, tổ chức và kiểm soát hoạt động phát thanh, truyền hình thông qua pháp luật, chính sách và các biện pháp cụ thể để đảm bảo hoạt động này phù hợp với lợi ích xã hội và định hướng của Đảng, Nhà nước.

  2. Tại sao cần tăng cường quản lý nhà nước về PT-TH ở địa phương?
    Quản lý nhà nước giúp đảm bảo PT-TH phát triển đúng tôn chỉ, mục đích, tránh sai phạm, nâng cao chất lượng chương trình, đồng thời bảo vệ quyền tự do báo chí trong khuôn khổ pháp luật, góp phần ổn định chính trị và phát triển kinh tế - xã hội.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý PT-TH tại Quảng Nam là gì?
    Bao gồm thiếu văn bản quy phạm pháp luật địa phương, đội ngũ cán bộ chưa được đào tạo bài bản, thiết bị kỹ thuật lạc hậu, kinh phí hạn chế và công tác thanh tra, kiểm tra chưa hiệu quả.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ PT-TH?
    Cần tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu, kết hợp lý thuyết và thực hành, chú trọng kỹ năng sử dụng công nghệ số, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế và đổi mới cơ chế tài chính hỗ trợ đào tạo.

  5. Công nghệ số ảnh hưởng thế nào đến quản lý PT-TH?
    Công nghệ số giúp nâng cao chất lượng chương trình, mở rộng phạm vi phát sóng, đa dạng hóa dịch vụ truyền hình trả tiền. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra yêu cầu cao về quản lý, đầu tư hạ tầng và đào tạo nhân lực để thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng này.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước về phát thanh, truyền hình tại tỉnh Quảng Nam còn nhiều hạn chế về pháp luật, nhân lực, công nghệ và kinh phí, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động PT-TH.
  • PT-TH giữ vai trò quan trọng trong tuyên truyền, định hướng dư luận và phát triển kinh tế - xã hội, đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ, đồng bộ và hiện đại.
  • Luận văn đã phân tích thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường quản lý nhà nước về PT-TH tại Quảng Nam.
  • Các giải pháp tập trung vào hoàn thiện pháp luật, đầu tư công nghệ, đào tạo nhân lực và nâng cao hiệu quả thanh tra, kiểm tra.
  • Đề nghị các cơ quan quản lý, đơn vị PT-TH và doanh nghiệp liên quan phối hợp triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2020-2025 để phát huy tối đa vai trò của PT-TH trong phát triển tỉnh nhà.

Call-to-action: Các nhà quản lý và chuyên gia truyền thông cần tiếp tục nghiên cứu, áp dụng các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PT-TH, góp phần xây dựng môi trường truyền thông lành mạnh, hiện đại và phát triển bền vững.