I. Tổng Quan Quản Lý Chi Thường Xuyên Ngân Sách Nhà Nước CB
Ngân sách Nhà nước (NSNN) đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước và thực hiện các chức năng kinh tế, xã hội. Chi thường xuyên từ NSNN là một bộ phận quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách. Việc quản lý chi tiêu công hiệu quả nguồn lực này có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương. Theo Luật NSNN năm 2015, NSNN bao gồm ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương, trong đó ngân sách địa phương bao gồm ngân sách cấp tỉnh, huyện và xã. Hoạt động thu chi của NSNN luôn gắn liền với quyền lực kinh tế - chính trị của Nhà nước và việc thực hiện các chức năng của Nhà nước, được Nhà nước tiến hành trên cơ sở những luật lệ nhất định. NSNN là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế xã hội, định hướng phát triển sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời sống xã hội.
1.1. Khái niệm và đặc điểm của Ngân sách Nhà nước NSNN
Ngân sách Nhà nước (NSNN) là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. NSNN có một số đặc điểm như: gắn chặt với quyền lực kinh tế - chính trị của Nhà nước, là hoạt động phân phối lại các nguồn tài chính, gắn chặt với sở hữu Nhà nước, và được thực hiện theo nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp là chủ yếu. Điều 4 của Luật NSNN năm 2015 quy định rõ định nghĩa này.
1.2. Vai trò của NSNN trong quản lý chi tiêu công tại Cao Bằng
NSNN đóng vai trò quan trọng trong việc huy động nguồn tài chính, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, và bù đắp những khiếm khuyết của kinh tế thị trường. NSNN là công cụ tài chính của Nhà nước, góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng của nền kinh tế, điều chỉnh kinh tế vĩ mô. Nhà nước sử dụng NSNN như là công cụ tài chính để kiềm chế lạm phát, ổn định thị trường, giá cả cũng như giải quyết các nguy cơ tiềm ẩn về bất ổn chính trị. Muốn thực hiện tốt vai trò này, NSNN phải có quy mô đủ lớn để Nhà nước thực hiện các chính sách tài khóa phù hợp, kích thích sản xuất, kích cầu để góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội.
II. Thách Thức Quản Lý Chi Thường Xuyên tại Sở Tài Chính CB
Mặc dù có vai trò quan trọng, công tác quản lý chi thường xuyên từ ngân sách nhà nước vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Việc sử dụng ngân sách nhà nước đôi khi kém hiệu quả, gây lãng phí, thất thoát và dễ phát sinh tiêu cực. Công tác quản lý chi còn phân ra nhiều lĩnh vực với nhiều hình thức khác nhau dẫn đến tình trạng chồng chéo, khó theo dõi tổng thể; chưa có cơ chế quy trách nhiệm trong thực hiện một số nghiệp vụ chi cụ thể; chưa có cơ chế tổng thể và thống nhất để kiểm soát giá mua sắm một số hàng hóa dịch vụ một cách chặt chẽ và có hiệu quả nhất; cán bộ chuyên trách còn có tình trạng chưa am hiểu đầy đủ về quản lý NSNN và chưa được đào tạo đồng đều; mức độ công khai minh bạch trong chi tiêu ngân sách (NS) còn hạn chế…
2.1. Thực trạng chi tiêu công và những bất cập tại Cao Bằng
Tình hình kinh tế xã hội của tỉnh Cao Bằng còn gặp nhiều khó khăn và vẫn đang là một tỉnh hưởng trợ cấp cân đối từ ngân sách trung ương, trong khi nhu cầu chi thường xuyên ngân sách địa phương không ngừng tăng nhưng công tác quản lý chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước tỉnh thời gian qua còn bộc lộ những hạn chế, yếu kém như: chưa khảo sát, dự báo tình hình thực tế của địa phương trước khi lập dự toán và trước khi ban hành mới các chính sách mới; tình trạng chi sai chế độ, vượt mức quy định, không đúng mục đích, sử dụng lãng phí vẫn còn xảy ra; một số khoản chi phát sinh ngoài dự toán và chi không đạt dự toán giao; các đơn vị dự toán ngân sách còn gò bó vào chính sách chế độ, tiêu chuẩn định mức nhưng lại không bị ràng buộc về hiệu quả sử dụng Ngân sách Nhà nước được giao; kiểm soát việc chấp hành chi ngân sách chưa chặt chẽ…
2.2. Nguyên nhân của hạn chế trong quản lý chi thường xuyên NSNN
Các nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong quản lý chi thường xuyên bao gồm: thiếu khảo sát, dự báo tình hình thực tế, chi sai chế độ, vượt mức quy định, chi không đúng mục đích, sử dụng lãng phí, chi phát sinh ngoài dự toán, và kiểm soát việc chấp hành chi ngân sách chưa chặt chẽ. Điều này gây ảnh hưởng không tốt đến việc khai thác các nguồn lực cho việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội của các địa phương.
III. Phương Pháp Quản Lý Chi Thường Xuyên Hiệu Quả tại Cao Bằng
Để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên từ ngân sách nhà nước tại Sở Tài chính Cao Bằng, cần có các giải pháp đồng bộ. Các giải pháp này tập trung vào việc lập dự toán chi chính xác, điều hành và chấp hành dự toán hiệu quả, kiểm soát chi chặt chẽ, và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý chi tiêu công.
3.1. Lập dự toán chi thường xuyên NSNN sát thực tế
Việc lập dự toán chi thường xuyên cần dựa trên cơ sở khảo sát, dự báo tình hình thực tế của địa phương, đảm bảo tính chính xác và phù hợp với nhu cầu chi tiêu. Cần rà soát các chính sách, chế độ hiện hành để loại bỏ các quy định không còn phù hợp, gây lãng phí nguồn lực. Đồng thời, cần xây dựng các tiêu chuẩn, định mức chi tiêu hợp lý, khuyến khích tiết kiệm và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.
3.2. Kiểm soát chi thường xuyên NSNN chặt chẽ minh bạch
Cần tăng cường kiểm soát việc chấp hành chi ngân sách, đảm bảo chi đúng chế độ, đúng mục đích, và không vượt mức quy định. Xây dựng cơ chế kiểm soát giá mua sắm hàng hóa, dịch vụ chặt chẽ, hiệu quả. Công khai minh bạch thông tin về chi tiêu ngân sách để người dân và các tổ chức xã hội tham gia giám sát. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi ngân sách để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu sai sót.
3.3. Tăng cường thanh tra kiểm tra chi tiêu công tại Cao Bằng
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc sử dụng ngân sách, phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Xây dựng cơ chế khuyến khích người dân và các tổ chức xã hội tham gia phát hiện các hành vi tham nhũng, lãng phí trong chi tiêu công. Nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra, kiểm tra để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý tài chính.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Quản Lý Chi Tiêu Công tại Cao Bằng
Việc áp dụng các giải pháp quản lý chi thường xuyên hiệu quả sẽ giúp Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Cần có sự đánh giá định kỳ về hiệu quả của các giải pháp đã áp dụng để có những điều chỉnh phù hợp.
4.1. Đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước tại Cao Bằng
Cần xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, bao gồm các chỉ tiêu về kinh tế, xã hội, và môi trường. Thực hiện đánh giá định kỳ về hiệu quả sử dụng ngân sách để có những điều chỉnh phù hợp. Công khai kết quả đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách để người dân và các tổ chức xã hội tham gia giám sát.
4.2. Bài học kinh nghiệm từ các địa phương khác về quản lý chi tiêu
Nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương khác trong việc quản lý chi tiêu công, đặc biệt là các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội tương đồng với Cao Bằng. Áp dụng các mô hình quản lý chi tiêu tiên tiến, phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh. Xây dựng mạng lưới hợp tác giữa các địa phương để chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau trong công tác quản lý tài chính.
V. Giải Pháp Tăng Cường Quản Lý Chi Thường Xuyên Giai Đoạn 2021 2025
Để tăng cường công tác quản lý chi thường xuyên từ ngân sách nhà nước tại Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn 2021-2025, cần tập trung vào các giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán, triển khai chấp hành, quyết toán và thanh tra quyết toán chi thường xuyên. Đồng thời, cần có các giải pháp hỗ trợ khác như nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và đẩy mạnh cải cách hành chính.
5.1. Nhóm giải pháp cho công tác lập dự toán chi thường xuyên NSNN
Cần xây dựng quy trình lập dự toán chi thường xuyên khoa học, minh bạch, có sự tham gia của các đơn vị liên quan. Áp dụng các phương pháp dự báo hiện đại để đảm bảo tính chính xác của dự toán. Rà soát các chính sách, chế độ hiện hành để loại bỏ các quy định không còn phù hợp, gây lãng phí nguồn lực.
5.2. Nhóm giải pháp cho công tác triển khai chấp hành chi thường xuyên
Cần xây dựng quy trình triển khai chấp hành chi thường xuyên rõ ràng, hiệu quả, đảm bảo chi đúng mục đích, đúng chế độ. Tăng cường kiểm soát việc chấp hành chi ngân sách, phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi ngân sách để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu sai sót.
VI. Kết Luận và Tầm Quan Trọng Quản Lý Chi Tiêu Công Cao Bằng
Quản lý chi thường xuyên hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của tỉnh Cao Bằng. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp đã đề xuất sẽ giúp Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Cần có sự cam kết và quyết tâm cao từ các cấp lãnh đạo và sự tham gia tích cực của người dân và các tổ chức xã hội để đạt được kết quả tốt nhất.
6.1. Tóm tắt các giải pháp chính và kiến nghị về quản lý ngân sách
Các giải pháp chính bao gồm hoàn thiện công tác lập dự toán, triển khai chấp hành, quyết toán và thanh tra quyết toán chi thường xuyên. Kiến nghị các cấp lãnh đạo tăng cường chỉ đạo, điều hành và kiểm tra, giám sát việc thực hiện các giải pháp. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả của công tác quản lý tài chính.
6.2. Hướng phát triển và nghiên cứu tiếp theo về chi tiêu công Cao Bằng
Cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả của các giải pháp đã áp dụng để có những điều chỉnh phù hợp. Nghiên cứu các mô hình quản lý chi tiêu công tiên tiến trên thế giới để áp dụng vào điều kiện thực tế của Cao Bằng. Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tài chính có trình độ chuyên môn cao, tâm huyết với nghề và có tinh thần trách nhiệm cao.
