Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam, công tác kiểm tra nội bộ (KTNB) tại các trường mầm non giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Tại thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên, từ năm 2018 đến 2022, công tác quản lý KTNB ở các trường mầm non công lập còn nhiều tồn tại, hạn chế ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục. Theo khảo sát thực hiện từ tháng 6 đến tháng 10 năm 2021 với 110 đối tượng gồm cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh, nhận thức và thực hiện KTNB chưa đồng đều, nhiều hoạt động mang tính hình thức, chưa phát huy hết vai trò kiểm tra trong quản lý giáo dục. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý công tác KTNB tại các trường mầm non trên địa bàn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, nâng cao hiệu quả công tác này. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào 14 trường mầm non công lập tại thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên, trong giai đoạn 2018-2022. Kết quả nghiên cứu góp phần quan trọng trong việc hoàn thiện công tác quản lý giáo dục mầm non, hỗ trợ nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục theo định hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và xã hội hóa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý nhà trường, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm vận hành hệ thống giáo dục theo đường lối, nguyên lý của Đảng, đảm bảo mục tiêu giáo dục và đào tạo (Nguyễn Ngọc Quang, Trần Kiểm).

  • Lý thuyết quản lý nhà trường: Quản lý nhà trường là quá trình tổ chức, chỉ đạo và điều hành các hoạt động dạy và học, tạo điều kiện để nhà trường vận hành hiệu quả, đạt mục tiêu giáo dục (Phạm Minh Hạc, Đặng Quốc Bảo).

  • Khái niệm kiểm tra nội bộ trường học: Là hoạt động quản lý của hiệu trưởng nhằm theo dõi, đánh giá các hoạt động giáo dục trong phạm vi nội bộ nhà trường, đảm bảo phù hợp với mục tiêu, kế hoạch và quy chế đã đề ra (Lưu Xuân Mới).

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, kiểm tra, kiểm tra nội bộ, công tác kiểm tra nội bộ trường mầm non.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp tài liệu, văn bản pháp luật, các nghiên cứu trong và ngoài nước về quản lý công tác KTNB trường mầm non.

  • Phương pháp khảo sát thực tiễn: Thu thập dữ liệu từ 110 đối tượng gồm cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán và phụ huynh tại 14 trường mầm non trên địa bàn thị xã Sông Cầu trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 10 năm 2021. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ các trường mầm non công lập trên địa bàn, đảm bảo tính đại diện.

  • Phương pháp phân tích dữ liệu: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát, so sánh tỷ lệ nhận thức, thực hiện công tác KTNB giữa các nhóm đối tượng. Các kết quả được trình bày qua bảng biểu và biểu đồ để minh họa rõ ràng.

  • Phương pháp chuyên gia: Thu thập ý kiến chuyên gia, cán bộ quản lý giáo dục để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu, sàng lọc các kinh nghiệm thực tiễn trong công tác KTNB tại các trường mầm non, từ đó rút ra bài học và đề xuất biện pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về công tác KTNB còn hạn chế: Khoảng 65% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng về vai trò và ý nghĩa của KTNB, trong khi 35% còn xem nhẹ hoặc chưa hiểu đầy đủ. Tỷ lệ này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thực hiện công tác kiểm tra.

  2. Thực trạng tổ chức và thực hiện KTNB chưa đồng bộ: Chỉ khoảng 60% trường mầm non xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ đầy đủ và có tính khả thi. Việc kiểm tra thường mang tính hình thức, chưa thực sự đi sâu vào đánh giá chất lượng giáo dục và quản lý.

  3. Năng lực đội ngũ kiểm tra còn yếu: Đội ngũ kiểm tra chủ yếu là giáo viên cốt cán nhưng chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng kiểm tra, chưa nắm rõ quy trình và phương pháp kiểm tra nội bộ. Khoảng 70% cán bộ kiểm tra chưa được bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ đầy đủ.

  4. Điều kiện vật chất và hệ thống văn bản hỗ trợ còn thiếu: Cơ sở vật chất phục vụ công tác kiểm tra như thiết bị nghe nhìn, tài liệu hướng dẫn còn hạn chế. Hệ thống văn bản pháp luật, quy định về KTNB trường mầm non chưa đầy đủ, còn chung chung, gây khó khăn cho việc chỉ đạo và thực hiện.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của KTNB, cũng như thiếu sự đầu tư về đào tạo và trang thiết bị hỗ trợ. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, như tại Mauritius và Anh, vai trò của hiệu trưởng trong tổ chức KTNB được đánh giá rất cao và có ảnh hưởng tích cực đến chất lượng giáo dục. Trong khi đó, tại thị xã Sông Cầu, hiệu trưởng chưa phát huy hết vai trò này do thiếu kỹ năng và nguồn lực.

Việc KTNB mang tính hình thức, đối phó làm giảm hiệu quả quản lý, không phát hiện kịp thời các sai phạm và hạn chế trong hoạt động giáo dục. Điều này cũng phù hợp với báo cáo của ngành giáo dục về tình trạng kiểm tra nội bộ chưa thực sự hiệu quả tại nhiều địa phương.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ nhận thức đúng về KTNB của cán bộ quản lý và giáo viên, bảng tổng hợp kế hoạch kiểm tra nội bộ của các trường, biểu đồ năng lực đội ngũ kiểm tra được đào tạo chuyên môn, và bảng đánh giá điều kiện vật chất phục vụ công tác kiểm tra.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác KTNB: Tổ chức các hội thảo, tập huấn nâng cao nhận thức cho hiệu trưởng, cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò, ý nghĩa và quy trình KTNB. Mục tiêu đạt 90% cán bộ quản lý và giáo viên có nhận thức đúng trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Sông Cầu.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch công tác KTNB bài bản, toàn diện: Hiệu trưởng các trường mầm non cần xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ chi tiết, phù hợp với đặc điểm nhà trường, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thời gian thực hiện: đầu mỗi năm học. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường mầm non.

  3. Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ kiểm tra: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng kiểm tra, quy trình và phương pháp KTNB cho cán bộ quản lý và giáo viên tham gia công tác kiểm tra. Mục tiêu 100% cán bộ kiểm tra được đào tạo trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm đào tạo.

  4. Cải thiện cơ sở vật chất và hệ thống văn bản pháp luật: Đầu tư trang thiết bị hỗ trợ công tác kiểm tra như thiết bị nghe nhìn, tài liệu hướng dẫn; đồng thời đề xuất cấp trên hoàn thiện hệ thống văn bản quy định về KTNB trường mầm non. Thời gian thực hiện: 24 tháng. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, UBND thị xã Sông Cầu.

  5. Tăng cường công tác chỉ đạo, giám sát và phối hợp các lực lượng tham gia KTNB: Phòng Giáo dục và Đào tạo cần thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện KTNB tại các trường, đồng thời phối hợp với các tổ chức đoàn thể trong nhà trường để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng các trường mầm non: Nhận thức sâu sắc về vai trò quản lý công tác KTNB, áp dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả kiểm tra nội bộ, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục tại đơn vị mình.

  2. Cán bộ quản lý giáo dục cấp phòng, sở: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và chỉ đạo công tác KTNB phù hợp với thực tiễn địa phương.

  3. Giáo viên và cán bộ kiểm tra nội bộ: Nắm vững quy trình, phương pháp kiểm tra, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra nội bộ.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục và kiểm tra nội bộ trường học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm tra nội bộ trường mầm non là gì?
    Kiểm tra nội bộ trường mầm non là hoạt động quản lý của hiệu trưởng nhằm theo dõi, đánh giá các hoạt động giáo dục và quản lý trong phạm vi nhà trường, đảm bảo phù hợp với mục tiêu và kế hoạch đã đề ra.

  2. Tại sao công tác kiểm tra nội bộ lại quan trọng?
    Công tác kiểm tra nội bộ giúp phát hiện kịp thời ưu điểm và hạn chế trong hoạt động giáo dục, từ đó điều chỉnh, nâng cao chất lượng dạy và học, đồng thời tăng cường hiệu quả quản lý nhà trường.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý công tác KTNB tại các trường mầm non hiện nay?
    Khó khăn gồm nhận thức chưa đầy đủ của cán bộ quản lý và giáo viên, năng lực đội ngũ kiểm tra còn hạn chế, điều kiện vật chất thiếu thốn và hệ thống văn bản pháp luật chưa hoàn chỉnh.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác KTNB?
    Cần nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch bài bản, bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ kiểm tra, cải thiện điều kiện vật chất và tăng cường chỉ đạo, giám sát từ các cấp quản lý.

  5. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong công tác KTNB trường mầm non?
    Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm chính trong việc tổ chức, chỉ đạo và quản lý công tác kiểm tra nội bộ tại trường mầm non.

Kết luận

  • Quản lý công tác kiểm tra nội bộ tại các trường mầm non trên địa bàn thị xã Sông Cầu còn nhiều hạn chế về nhận thức, năng lực và điều kiện thực hiện.
  • Công tác KTNB đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và hiệu quả quản lý nhà trường.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý công tác KTNB, bao gồm nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch, bồi dưỡng chuyên môn, cải thiện điều kiện vật chất và tăng cường chỉ đạo.
  • Thời gian thực hiện các giải pháp đề xuất từ 12 đến 24 tháng, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và nhà trường.
  • Kêu gọi các nhà quản lý giáo dục, hiệu trưởng và cán bộ kiểm tra nội bộ áp dụng các biện pháp nghiên cứu để nâng cao chất lượng công tác kiểm tra nội bộ, góp phần phát triển giáo dục mầm non bền vững.