Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non giữ vai trò then chốt trong việc hình thành nền tảng phát triển toàn diện cho trẻ em, đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi – giai đoạn vàng của sự phát triển thể chất, trí tuệ và nhân cách. Tại quận Long Biên, Hà Nội, với hơn 34 trường mầm non công lập và 41 trường ngoài công lập, số lượng trẻ mẫu giáo 5 tuổi đạt tỷ lệ huy động 100%, cho thấy nhu cầu và tầm quan trọng của giáo dục mầm non ngày càng tăng cao. Tuy nhiên, hoạt động giáo dục nghệ thuật cho trẻ 5-6 tuổi thông qua các hoạt động khám phá, trải nghiệm vẫn còn nhiều hạn chế, như việc tổ chức chưa thường xuyên, phương pháp giáo dục chưa đa dạng và hiệu quả quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục nghệ thuật cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường mầm non công lập quận Long Biên, Hà Nội trong giai đoạn 2018-2021, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nghệ thuật, góp phần phát triển năng lực sáng tạo và thẩm mỹ cho trẻ. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục, hiệu trưởng và giáo viên trong việc đổi mới phương pháp giáo dục nghệ thuật, đồng thời tạo môi trường học tập tích cực, phát huy tối đa tiềm năng của trẻ trong giai đoạn phát triển quan trọng này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết chính: lý thuyết quản lý giáo dục, lý thuyết giáo dục nghệ thuật và lý thuyết hoạt động trải nghiệm. Lý thuyết quản lý giáo dục nhấn mạnh quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu giáo dục. Lý thuyết giáo dục nghệ thuật tập trung vào việc phát triển năng lực cảm thụ, sáng tạo và thực hành nghệ thuật cho trẻ thông qua các hoạt động có kế hoạch. Lý thuyết hoạt động trải nghiệm coi trọng việc học thông qua thực hành, khám phá và trải nghiệm thực tế, giúp trẻ phát triển toàn diện các giác quan và kỹ năng sống.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động giáo dục nghệ thuật, hoạt động khám phá, trải nghiệm, năng lực thẩm mỹ, và chức năng quản lý (kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra). Mô hình nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng quản lý qua các chức năng quản lý và các yếu tố ảnh hưởng như nhận thức của cán bộ quản lý, trình độ giáo viên, điều kiện cơ sở vật chất và sự phối hợp với gia đình.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu được thu thập từ 10 trường mầm non công lập tại quận Long Biên, Hà Nội, với cỡ mẫu gồm 183 cán bộ quản lý và giáo viên, trong đó có 30 cán bộ quản lý và 153 giáo viên lớp 5-6 tuổi. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các trường có quy mô và điều kiện khác nhau.

Các công cụ nghiên cứu bao gồm: phiếu khảo sát, phỏng vấn sâu, quan sát thực tế và phân tích tài liệu. Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS với các kỹ thuật thống kê mô tả như tỉ lệ phần trăm, điểm trung bình và so sánh mức độ thực hiện các nội dung quản lý. Dữ liệu định tính được tổng hợp nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp phù hợp. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong 3 năm học từ 2018 đến 2021, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và cập nhật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò giáo dục nghệ thuật: 90% cán bộ quản lý và 94% giáo viên đánh giá hoạt động giáo dục nghệ thuật cho trẻ 5-6 tuổi là rất quan trọng và cần thiết. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 10% cán bộ quản lý và 6% giáo viên chưa nhận thức đúng về tầm quan trọng này.

  2. Thực hiện nội dung giáo dục nghệ thuật: 82% cán bộ quản lý và giáo viên nắm vững nội dung chương trình giáo dục nghệ thuật; 75% thực hiện đúng đủ nội dung theo quy định. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục nghệ thuật được phê duyệt và thực hiện nghiêm túc quy chế chuyên môn.

  3. Phương pháp và hình thức tổ chức: Phương pháp chủ động hướng dẫn trẻ khám phá và hình thành kỹ năng thẩm mỹ được áp dụng hiệu quả với điểm trung bình 3,57/5. Tuy nhiên, việc ứng dụng thiết bị hiện đại và công nghệ thông tin trong giáo dục nghệ thuật còn hạn chế, với điểm trung bình chỉ 2,21/5. Hình thức tổ chức hoạt động đa dạng nhưng chưa thực sự phong phú, linh hoạt.

  4. Điều kiện thực hiện: Môi trường tinh thần, cảm xúc lành mạnh và vật chất phục vụ giáo dục nghệ thuật được đánh giá cao với điểm trung bình lần lượt là 3,54 và 3,21. Ngược lại, sự phối hợp với gia đình trong giáo dục nghệ thuật còn yếu kém, điểm trung bình chỉ đạt 2,29, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục toàn diện.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhận thức đúng đắn của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên là nền tảng quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục nghệ thuật. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ trong xây dựng kế hoạch chi tiết theo tháng, tuần và phân công nhiệm vụ cụ thể làm giảm hiệu quả tổ chức hoạt động. Việc ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế phản ánh sự thiếu đầu tư về trang thiết bị và đào tạo chuyên môn cho giáo viên.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc tổ chức hoạt động giáo dục nghệ thuật thông qua trải nghiệm giúp trẻ phát triển năng lực sáng tạo và kỹ năng sống hiệu quả hơn. Tuy nhiên, sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình là điểm yếu chung, cần được cải thiện để tạo môi trường giáo dục toàn diện cho trẻ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm nhận thức, thực hiện nội dung, phương pháp và điều kiện thực hiện, giúp minh họa rõ ràng các mặt mạnh và hạn chế trong quản lý hoạt động giáo dục nghệ thuật.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và đào tạo chuyên môn: Tổ chức các khóa bồi dưỡng nâng cao nhận thức về vai trò giáo dục nghệ thuật cho cán bộ quản lý và giáo viên, tập trung vào kỹ năng tổ chức hoạt động khám phá, trải nghiệm. Mục tiêu đạt 100% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 1 năm, do Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Long Biên chủ trì.

  2. Xây dựng kế hoạch chi tiết và phân công rõ ràng: Hiệu trưởng các trường cần xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục nghệ thuật theo năm học, tháng, tuần với sự tham gia của giáo viên và chuyên gia. Phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên trong ban chỉ đạo nhằm đảm bảo tính hệ thống và hiệu quả. Thực hiện ngay trong năm học tiếp theo.

  3. Đầu tư trang thiết bị và ứng dụng công nghệ: Tăng cường đầu tư các thiết bị hiện đại phục vụ giáo dục nghệ thuật như máy chiếu, âm thanh, phần mềm hỗ trợ dạy học. Đồng thời, tổ chức tập huấn sử dụng công nghệ cho giáo viên. Mục tiêu nâng điểm trung bình ứng dụng công nghệ lên trên 3,5 trong 2 năm tới.

  4. Tăng cường phối hợp với gia đình và cộng đồng: Xây dựng các chương trình truyền thông, hội thảo dành cho phụ huynh nhằm nâng cao nhận thức về vai trò giáo dục nghệ thuật. Khuyến khích phụ huynh tham gia các hoạt động trải nghiệm cùng trẻ tại trường và tại nhà. Thực hiện liên tục và đánh giá hiệu quả hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý trường mầm non: Nhận diện rõ vai trò, chức năng trong quản lý hoạt động giáo dục nghệ thuật, từ đó xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả.

  2. Giáo viên mầm non: Nắm bắt các phương pháp giáo dục nghệ thuật qua hoạt động khám phá, trải nghiệm, nâng cao kỹ năng tổ chức và ứng dụng công nghệ trong giảng dạy.

  3. Chuyên viên phòng giáo dục và đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, hướng dẫn và hỗ trợ các trường mầm non trong việc đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục nghệ thuật.

  4. Phụ huynh và cộng đồng: Hiểu rõ tầm quan trọng của giáo dục nghệ thuật trong phát triển toàn diện trẻ, từ đó phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong việc hỗ trợ và tạo môi trường giáo dục tích cực cho trẻ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao giáo dục nghệ thuật cho trẻ 5-6 tuổi lại quan trọng?
    Giáo dục nghệ thuật giúp trẻ phát triển năng lực cảm thụ, sáng tạo và kỹ năng xã hội, tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện về trí tuệ và nhân cách.

  2. Hoạt động khám phá, trải nghiệm có vai trò gì trong giáo dục nghệ thuật?
    Hoạt động này giúp trẻ học thông qua thực hành, kích thích các giác quan và phát triển kỹ năng sống, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục nghệ thuật.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động giáo dục nghệ thuật hiện nay là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đồng đều của cán bộ quản lý và giáo viên, thiếu kế hoạch chi tiết, hạn chế về trang thiết bị và sự phối hợp chưa chặt chẽ với gia đình.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục nghệ thuật?
    Cần tăng cường đào tạo chuyên môn, xây dựng kế hoạch chi tiết, đầu tư trang thiết bị hiện đại và thúc đẩy sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình.

  5. Phụ huynh có thể hỗ trợ giáo dục nghệ thuật cho trẻ như thế nào?
    Phụ huynh nên tham gia các hoạt động trải nghiệm cùng trẻ, tạo môi trường gia đình giàu tính nghệ thuật và phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong việc giáo dục.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng khung lý thuyết và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục nghệ thuật cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường mầm non công lập quận Long Biên, Hà Nội trong giai đoạn 2018-2021.
  • Nghiên cứu chỉ ra nhận thức đúng đắn và thực hiện nội dung giáo dục nghệ thuật ở mức khá, nhưng còn nhiều hạn chế về kế hoạch chi tiết, ứng dụng công nghệ và phối hợp với gia đình.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch chi tiết, đầu tư trang thiết bị và tăng cường phối hợp với gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nghệ thuật.
  • Kết quả nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, hỗ trợ hiệu trưởng, giáo viên và các nhà quản lý giáo dục trong việc đổi mới quản lý và nâng cao hiệu quả giáo dục mầm non.
  • Khuyến nghị triển khai các biện pháp trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện hơn công tác quản lý giáo dục nghệ thuật cho trẻ mầm non.

Hãy áp dụng những giải pháp này để nâng cao chất lượng giáo dục nghệ thuật, góp phần phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường mầm non quận Long Biên, Hà Nội.