Tổng quan nghiên cứu
Đọc hiểu là kỹ năng nền tảng quan trọng đối với thành công học tập và học tập suốt đời. Tại một trường trung học cơ sở ở Hải Phòng, khả năng đọc hiểu của học sinh lớp 9 đang gặp nhiều khó khăn, đặc biệt khi chương trình học ngày càng phức tạp và yêu cầu học sinh phải xử lý nhiều thể loại văn bản khác nhau. Theo báo cáo, hơn 50% học sinh lớp 9 chưa đạt điểm trung bình trong các bài kiểm tra đọc hiểu, gây ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập chung. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá tác động của kỹ thuật đọc lướt (skimming) và quét (scanning) trong việc nâng cao khả năng đọc hiểu của học sinh lớp 9 tại trường này trong năm học 2022-2023. Nghiên cứu được thực hiện trong vòng 10 tuần với 40 học sinh tham gia, sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động nhằm cải thiện thực tiễn giảng dạy. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm về hiệu quả của hai kỹ thuật đọc này, góp phần nâng cao điểm số đọc hiểu trung bình từ 6.2 lên 7.3, đồng thời tăng sự tự tin và hứng thú học tập của học sinh. Kết quả nghiên cứu có thể hỗ trợ giáo viên, nhà quản lý giáo dục và các nhà hoạch định chính sách trong việc thiết kế chương trình giảng dạy phù hợp, đồng thời mở rộng áp dụng cho các cấp học và địa phương khác.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ năng đọc và quá trình đọc hiểu. Theo Duke và Pearson (2002), đọc hiểu là quá trình tương tác giữa người đọc và văn bản nhằm trích xuất và xây dựng ý nghĩa. Mô hình đọc tương tác kết hợp phương pháp bottom-up và top-down giúp người đọc vừa xử lý thông tin từ văn bản vừa dựa vào kiến thức nền để hiểu sâu sắc hơn. Kỹ thuật skimming được định nghĩa là đọc nhanh để nắm bắt ý chính và cấu trúc tổng thể của văn bản, trong khi scanning là kỹ thuật tìm kiếm thông tin cụ thể một cách nhanh chóng (McWhorter, 2019; Nation, 2009). Các khái niệm chính bao gồm: đọc lướt (skimming), đọc quét (scanning), đọc hiểu (reading comprehension), kỹ năng đọc (reading skills) và mô hình nghiên cứu hành động (Kemmis & McTaggart, 1988).
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động với thiết kế giải thích (explanatory design), kết hợp dữ liệu định lượng và định tính. Cỡ mẫu gồm 40 học sinh lớp 9 tại một trường trung học cơ sở ở Hải Phòng, được chọn theo tiêu chí đại diện về trình độ học tập và kinh nghiệm học tập. Dữ liệu định lượng thu thập qua bài kiểm tra đọc hiểu trước và sau can thiệp (pre-test và post-test), mỗi bài gồm hai đoạn văn dài từ 190 đến 290 từ với 10 câu hỏi trắc nghiệm, thời gian làm bài 20 phút. Dữ liệu định tính thu thập qua bảng hỏi Likert và phỏng vấn bán cấu trúc với 6 học sinh được chọn ngẫu nhiên. Thời gian nghiên cứu kéo dài 10 tuần, bao gồm các giai đoạn: khảo sát ban đầu, lên kế hoạch, triển khai kỹ thuật skimming và scanning trong giảng dạy, thu thập dữ liệu và phân tích. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng phần mềm thống kê với kiểm định t-test cặp để so sánh điểm số pre-test và post-test; dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích theo chủ đề.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Cải thiện điểm số đọc hiểu: Điểm trung bình pre-test là 6.20 (SD=2.163), post-test tăng lên 7.33 (SD=2.00), với mức ý nghĩa thống kê p < 0.05, cho thấy sự cải thiện đáng kể về khả năng đọc hiểu sau khi áp dụng kỹ thuật skimming và scanning. Tỷ lệ học sinh đạt điểm từ 8 trở lên tăng từ 30% lên 52.5%.
Tăng sự tự tin và hứng thú: Qua bảng hỏi, 85% học sinh cho biết kỹ thuật skimming và scanning giúp họ đọc nhanh hơn và hiểu bài tốt hơn, đồng thời 78% cảm thấy tự tin hơn khi làm bài đọc hiểu.
Tiết kiệm thời gian đọc: 90% học sinh phản hồi rằng kỹ thuật này giúp họ hoàn thành bài đọc trong thời gian ngắn hơn, giảm áp lực khi làm bài kiểm tra.
Phản hồi tích cực từ giáo viên: Giáo viên nhận thấy học sinh chủ động hơn trong việc áp dụng kỹ thuật, tăng khả năng tìm kiếm thông tin và nắm bắt ý chính, góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy.
Thảo luận kết quả
Sự cải thiện điểm số đọc hiểu phù hợp với các nghiên cứu trước đây, khẳng định hiệu quả của kỹ thuật skimming và scanning trong việc nâng cao khả năng xử lý thông tin nhanh và chính xác (Thompson, 2018; Johnson, 2015). Việc học sinh tăng sự tự tin và hứng thú cũng phản ánh tầm quan trọng của việc trang bị kỹ năng đọc chiến lược, giúp giảm cảm giác áp lực và tăng động lực học tập. Kết quả này có thể được minh họa qua biểu đồ phân phối điểm số pre-test và post-test, thể hiện sự dịch chuyển sang nhóm điểm cao hơn. So với các nghiên cứu tương tự, kết quả của nghiên cứu này có tính ứng dụng cao trong bối cảnh giáo dục Việt Nam, đặc biệt tại các trường trung học cơ sở. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng kỹ thuật này không thay thế hoàn toàn việc đọc kỹ, mà là công cụ hỗ trợ hiệu quả trong các tình huống cần xử lý nhanh thông tin.
Đề xuất và khuyến nghị
Tích hợp kỹ thuật skimming và scanning vào chương trình giảng dạy: Các trường trung học cơ sở nên đưa kỹ thuật này vào giáo trình chính thức, đặc biệt trong các môn học có yêu cầu đọc hiểu cao, nhằm nâng cao hiệu quả học tập. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm học; Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo, nhà trường.
Tổ chức tập huấn cho giáo viên: Đào tạo giáo viên về phương pháp giảng dạy kỹ thuật đọc lướt và quét, giúp họ tự tin áp dụng và hướng dẫn học sinh. Thời gian: 3 tháng; Chủ thể: Trung tâm bồi dưỡng giáo viên, nhà trường.
Phát triển tài liệu và bài tập thực hành: Soạn thảo các tài liệu hướng dẫn và bài tập ứng dụng kỹ thuật skimming và scanning phù hợp với trình độ học sinh lớp 9. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Nhà xuất bản giáo dục, giáo viên bộ môn.
Đánh giá và theo dõi định kỳ: Thiết lập hệ thống đánh giá hiệu quả áp dụng kỹ thuật đọc này qua các bài kiểm tra định kỳ và khảo sát ý kiến học sinh, giáo viên để điều chỉnh kịp thời. Thời gian: hàng học kỳ; Chủ thể: Nhà trường, giáo viên.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên tiếng Anh trung học cơ sở: Nghiên cứu cung cấp phương pháp giảng dạy hiệu quả giúp cải thiện kỹ năng đọc hiểu cho học sinh, hỗ trợ xây dựng bài giảng sinh động và thực tiễn.
Nhà quản lý giáo dục: Thông tin về hiệu quả của kỹ thuật đọc giúp hoạch định chính sách đào tạo, phát triển chương trình học phù hợp với nhu cầu thực tế.
Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu hành động và ứng dụng kỹ thuật đọc trong giảng dạy.
Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ hơn về các kỹ thuật học tập giúp hỗ trợ con em trong việc phát triển kỹ năng đọc hiểu tại nhà.
Câu hỏi thường gặp
Kỹ thuật skimming và scanning là gì?
Skimming là đọc nhanh để nắm ý chính và cấu trúc tổng thể, còn scanning là tìm kiếm thông tin cụ thể trong văn bản một cách nhanh chóng. Ví dụ, khi đọc báo, bạn skim để biết chủ đề chính, scan để tìm ngày tháng hoặc tên người.Tại sao kỹ thuật này quan trọng với học sinh lớp 9?
Lớp 9 là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng, học sinh cần kỹ năng đọc hiểu nhanh để chuẩn bị cho kỳ thi tuyển sinh. Kỹ thuật giúp tiết kiệm thời gian và tăng hiệu quả học tập.Làm thế nào để học sinh luyện tập kỹ thuật này hiệu quả?
Học sinh nên thực hành thường xuyên qua các bài tập đọc có chủ đề đa dạng, bắt đầu với việc xác định mục đích đọc, sau đó áp dụng skimming và scanning theo từng bước cụ thể.Có hạn chế nào khi sử dụng kỹ thuật này không?
Skimming có thể bỏ sót chi tiết quan trọng, scanning không giúp hiểu sâu văn bản. Do đó, cần kết hợp với đọc kỹ khi cần thiết.Giáo viên có thể áp dụng kỹ thuật này như thế nào trong lớp học?
Giáo viên nên hướng dẫn từng bước, tổ chức các hoạt động nhóm, bài tập thực hành và đánh giá thường xuyên để học sinh làm quen và sử dụng thành thạo kỹ thuật.
Kết luận
- Kỹ thuật skimming và scanning giúp cải thiện đáng kể điểm số đọc hiểu của học sinh lớp 9, tăng từ trung bình 6.20 lên 7.33 sau 10 tuần áp dụng.
- Học sinh thể hiện sự tự tin và hứng thú hơn trong các bài đọc, đồng thời tiết kiệm thời gian làm bài.
- Nghiên cứu khẳng định tính hiệu quả của phương pháp giảng dạy dựa trên nghiên cứu hành động trong bối cảnh giáo dục Việt Nam.
- Đề xuất tích hợp kỹ thuật này vào chương trình giảng dạy và tổ chức tập huấn giáo viên để nâng cao chất lượng đào tạo.
- Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu sang các lớp khác và địa phương khác, đồng thời phát triển tài liệu hỗ trợ giảng dạy.
Hành động ngay hôm nay để áp dụng kỹ thuật skimming và scanning, nâng cao hiệu quả đọc hiểu và thành tích học tập cho học sinh!