I. Tổng Quan Về Kinh Nghiệm Xây Dựng Nông Thôn Mới Phổng Lái
Xây dựng nông thôn mới là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm thay đổi diện mạo khu vực nông thôn, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Xã Phổng Lái, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La là một trong những địa phương đi đầu trong phong trào này. Việc nghiên cứu và đúc kết kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới tại đây có ý nghĩa quan trọng, không chỉ cho Thuận Châu mà còn cho các địa phương khác trên cả nước. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích quá trình xây dựng nông thôn mới tại Phổng Lái, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu. Theo Nghị quyết số 26-NQ/TW, mục tiêu là xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ.
1.1. Khái niệm Nông Thôn Mới và Phát Triển Nông Thôn
Hiện nay, chưa có định nghĩa chuẩn xác về nông thôn trên thế giới. Tuy nhiên, có thể hiểu nông thôn là vùng sinh sống của cư dân, chủ yếu là nông dân, tham gia vào các hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội trong một thể chế chính trị nhất định. Phát triển nông thôn là quá trình cải thiện bền vững về kinh tế, xã hội, văn hóa và môi trường, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn, với sự hỗ trợ của Nhà nước và các tổ chức khác. Nông thôn mới phải là nơi sản xuất nông nghiệp, tạo ra các sản phẩm có năng suất, chất lượng cao theo hướng sản xuất hàng hóa.
1.2. Vai Trò Của Nông Thôn Mới Trong Phát Triển Kinh Tế Xã Hội
Nông thôn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Đây là nơi cung cấp lương thực, thực phẩm, nguyên liệu cho công nghiệp, đồng thời là thị trường tiêu thụ hàng hóa lớn. Xây dựng nông thôn mới góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân, giảm nghèo và thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn. Nông thôn Việt Nam là khu vực rộng lớn và đông dân nhất, đa dạng về thành phần tộc người, về văn hóa, là nơi bảo tồn, lưu giữ các phong tục, tập quán của cộng đồng, là nơi sản xuất quan trọng, làm ra các sản phẩm cần thiết cho cuộc sống con người.
II. Thực Trạng Xây Dựng Nông Thôn Mới Tại Huyện Thuận Châu Sơn La
Huyện Thuận Châu, Sơn La đã tích cực hưởng ứng và thực hiện chủ trương xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, quá trình triển khai còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội còn yếu kém, chuyển dịch cơ cấu kinh tế chậm, nguồn lực đầu tư hạn chế, và sự tham gia của cộng đồng còn chưa cao. Tính đến hết năm 2016, toàn huyện đạt bình quân 6,64 tiêu chí/xã, tăng 0,84 tiêu chí so với năm 2015. Nguyên nhân đó là: xuất phát điểm các xã còn thấp, việc triển khai còn lúng túng, hạ tầng KT-XH cũ, xuống cấp, nhu cầu kinh phí đầu tư xây dựng lớn, việc huy động nguồn kinh phí đầu tư trong xây dựng nông thôn mới khó khăn, vai trò tham gia của cộng đồng còn hạn chế.
2.1. Đánh Giá Kết Quả Thực Hiện Các Tiêu Chí Nông Thôn Mới
Việc đánh giá kết quả thực hiện các tiêu chí nông thôn mới là rất quan trọng để xác định những điểm mạnh, điểm yếu và có giải pháp khắc phục. Các tiêu chí bao gồm: quy hoạch, giao thông, thủy lợi, điện, trường học, cơ sở văn hóa, bưu điện, chợ nông thôn, nhà ở dân cư, hình thức tổ chức sản xuất, giáo dục, y tế, văn hóa và môi trường, thu nhập, hệ thống chính trị, quốc phòng và an ninh trật tự. Thứ nhất, có 19/19 tiêu chí cơ bản đạt từ 40% - 100% cụ thể các hạng mục như: Quy hoạch, giao thông, thủy lợi, điện, trường học, cơ sở văn hóa, bưu điện, chợ nông thôn, nhà ở dân cư, hình thức tổ chức sản xuất, giáo dục, y tế, văn hóa và môi trường, thu nhập.
2.2. Những Khó Khăn Trong Quá Trình Triển Khai Xây Dựng NTM
Quá trình xây dựng nông thôn mới tại Thuận Châu gặp nhiều khó khăn do xuất phát điểm thấp, hạ tầng kinh tế - xã hội còn yếu kém, nguồn lực đầu tư hạn chế, và sự tham gia của cộng đồng còn chưa cao. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, vận động nhân dân còn yếu, dẫn đến một số xã chưa đạt tiêu chí về môi trường và văn hóa. Việc xây dựng NTM tại một số xã còn dàn trải, kém hiệu quả, quyết toán vốn làm đường giao thông nông thôn theo Nghị quyết 115 của Hội đồng nhân dân tỉnh thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới còn chậm, công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện nông thôn mới của các cấp, các ngành từ huyện đến xã còn yếu.
III. Kinh Nghiệm Thành Công Xây Dựng Nông Thôn Mới Tại Phổng Lái
Xã Phổng Lái là một điểm sáng trong phong trào xây dựng nông thôn mới của huyện Thuận Châu. Với sự quyết tâm cao của các cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân, Phổng Lái đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, trở thành xã đầu tiên của huyện hoàn thành các tiêu chí nông thôn mới. Kinh nghiệm của Phổng Lái có thể được nhân rộng cho các xã khác trong huyện và các địa phương khác trên cả nước. Xã Phổng Lái qua kết quả đánh giá thực trạng nông thôn năm 2010 theo Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới, trước khi bước vào triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, xã Phổng Lái mới chỉ đạt 5 tiêu chí, 14 chỉ tiêu.
3.1. Giải Pháp Huy Động Nguồn Lực Xây Dựng Nông Thôn Mới
Một trong những yếu tố quan trọng để xây dựng nông thôn mới thành công là huy động được nguồn lực. Phổng Lái đã thực hiện nhiều giải pháp để huy động nguồn lực, bao gồm: tranh thủ nguồn vốn từ ngân sách nhà nước, huy động đóng góp của nhân dân, kêu gọi sự hỗ trợ của các doanh nghiệp và tổ chức xã hội. Thứ ba, chương trình xây dựng nông thôn mới tại xã đã huy động được đông đảo quần chúng nhân dân tham gia ủng hộ ở nhiều phương diện.
3.2. Phát Triển Kinh Tế Nông Thôn Gắn Với Sản Phẩm OCOP
Phát triển kinh tế nông thôn là một trong những mục tiêu quan trọng của xây dựng nông thôn mới. Phổng Lái đã tập trung phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, gắn với chương trình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm), nhằm nâng cao giá trị gia tăng và tạo thu nhập ổn định cho người dân. Có sự chuyển đổi diện tích đất kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả, cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao hơn. Áp dụng các loại giống cây trồng, chăm sóc, phân bón giúp cho năng suất đạt được cao.
IV. Bài Học Kinh Nghiệm Và Giải Pháp Cho Thuận Châu Sơn La
Từ kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới của xã Phổng Lái, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, có thể rút ra nhiều bài học kinh nghiệm quý báu. Các bài học này có thể được áp dụng cho các xã khác trong huyện Thuận Châu và các địa phương khác trên cả nước, nhằm đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống cho người dân. Để mô hình xây dựng nông thôn mới được nhân rộng ra các xã trong toàn huyện đạt được những thành tựu tốt từ những kinh nghiệm đi trước của xã Phổng Lái, luận văn đưa ra một số khuyến nghị để hoàn thiện hơn như: Thứ nhất, đi sâu vào từng quá trình thực hiện các hạng mục để nắm bắt rõ hơn về những khó khăn, đặc biệt là tiêu chí về xây dựng kết cấu hạ tầng trong quá trình thực hiện.
4.1. Tăng Cường Công Tác Tuyên Truyền Vận Động Nhân Dân
Công tác tuyên truyền, vận động nhân dân đóng vai trò quan trọng trong xây dựng nông thôn mới. Cần tăng cường công tác này để nâng cao nhận thức của người dân về ý nghĩa, mục tiêu và lợi ích của chương trình, từ đó tạo sự đồng thuận và tham gia tích cực của cộng đồng. Thứ hai, tạo được sự chuyển biến nhận thức và tính đồng thuận cao của nhân dân trong xã. Chẳng hạn, như làm đường giao thông trong bản, xây dựng nhà văn hóa ở các bản thì người dân đã đồng tình ủng hộ hiến đất, tài sản trên đất của mình để diện tích xây dựng nhà văn hóa đúng theo quy định.
4.2. Đẩy Mạnh Phát Triển Nông Nghiệp Công Nghệ Cao
Để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp và tăng thu nhập cho người dân, cần đẩy mạnh ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao, đưa các giống cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất lượng cao vào sản xuất, và áp dụng các quy trình sản xuất tiên tiến, thân thiện với môi trường. Thứ sáu, thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới tại xã đã đem lại diện mạo mới cho xã, đời sống vật chất của nhân dân trong xã ngày càng được nâng lên.
V. Đánh Giá Hiệu Quả Và Tính Bền Vững Của Nông Thôn Mới
Việc đánh giá hiệu quả và tính bền vững của nông thôn mới là rất quan trọng để đảm bảo chương trình được thực hiện đúng hướng và mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng. Cần có các tiêu chí đánh giá cụ thể, khách quan và toàn diện, bao gồm cả các yếu tố kinh tế, xã hội, môi trường và văn hóa. Xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn. Đây là chương trình có nội dung toàn diện, tổng hợp của các chương trình mục tiêu, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, liên quan trực tiếp đến tất cả các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh quốc phòng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân toàn quốc và được triển khai trong thời gian dài.
5.1. Các Tiêu Chí Đánh Giá Hiệu Quả Xây Dựng Nông Thôn Mới
Các tiêu chí đánh giá hiệu quả xây dựng nông thôn mới cần bao gồm: tăng trưởng kinh tế, giảm nghèo, nâng cao thu nhập, cải thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, văn hóa, bảo vệ môi trường, và tăng cường an ninh trật tự. Thứ năm, thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới tại xã đã đem lại những bước đầu kinh nghiệm cho các xã trong toàn huyện Thuận Châu về sử dụng vốn, nhân lực, phương pháp triển khai.
5.2. Giải Pháp Đảm Bảo Tính Bền Vững Của Chương Trình
Để đảm bảo tính bền vững của chương trình xây dựng nông thôn mới, cần có sự tham gia tích cực của cộng đồng, phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững, bảo vệ môi trường, và duy trì bản sắc văn hóa dân tộc. Thứ hai, tiếp xúc được với quá trình huy động vốn của xã để từ đó có các biện pháp tối ưu huy động vốn nhiều hơn và nhanh hơn, kêu gọi được sự ủng hộ nhiệt tình nhanh chóng của bà con.
VI. Tương Lai Phát Triển Nông Thôn Mới Tại Sơn La Định Hướng
Xây dựng nông thôn mới là một quá trình lâu dài và liên tục. Trong tương lai, Sơn La cần tiếp tục đẩy mạnh chương trình này, với những định hướng và giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Cần tập trung vào phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững, bảo vệ môi trường, và nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân. Thứ ba, có các nghiên cứu sau về thị trường, kênh tiêu thụ sản phẩm nông sản giúp người dân nắm bắt được nhu cầu thị trường góp phần nâng giá trị và khả năng tiêu thụ sản phẩm hơn.
6.1. Phát Triển Du Lịch Cộng Đồng Gắn Với Bản Sắc Văn Hóa
Phát triển du lịch cộng đồng là một hướng đi tiềm năng để phát triển kinh tế nông thôn tại Sơn La. Cần khai thác các giá trị văn hóa truyền thống, cảnh quan thiên nhiên, và các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng để thu hút du khách, tạo thu nhập cho người dân. Thứ tư, hệ thống chính trị ngày càng được củng cố, tăng cường những cán bộ chủ chốt có trình độ, năng lực lãnh đạo.
6.2. Ứng Dụng Chuyển Đổi Số Trong Quản Lý Nông Nghiệp
Ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý nông nghiệp là một xu hướng tất yếu để nâng cao hiệu quả sản xuất và quản lý. Cần xây dựng các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về nông nghiệp, và ứng dụng các công nghệ số để quản lý sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, và cung cấp thông tin cho người dân.
