## Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016-2018, chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) qua Kho bạc Nhà nước (KBNN) trên địa bàn Thành phố Bắc Kạn đạt khoảng 289 tỷ đồng, trong đó chi thường xuyên cấp phường chiếm 64,2 tỷ đồng, phản ánh vai trò quan trọng của công tác kiểm soát chi ngân sách phường. Tuy nhiên, công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường qua KBNN vẫn còn nhiều tồn tại như trình độ xây dựng dự toán yếu kém, phân bổ dự toán chưa hợp lý, báo cáo quyết toán chưa đảm bảo tiêu chuẩn và công tác thanh tra, kiểm tra chưa hiệu quả. Những hạn chế này ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội và ổn định chính trị địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường qua KBNN trên địa bàn Thành phố Bắc Kạn, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát chi trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các phường trên địa bàn Thành phố Bắc Kạn, với số liệu thu thập từ năm 2016 đến 2018 và khảo sát thực tế trong tháng 9-10/2019. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc hệ thống hóa lý luận về kiểm soát chi ngân sách phường và đóng góp thực tiễn cho công tác quản lý ngân sách địa phương, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo cho lãnh đạo và các đơn vị liên quan.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý ngân sách nhà nước, bao gồm:

- **Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước**: Ngân sách nhà nước là công cụ điều tiết vĩ mô, phân bổ nguồn lực và đảm bảo các chức năng của Nhà nước. Chi ngân sách nhà nước bao gồm chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển, trong đó chi thường xuyên đảm bảo hoạt động bộ máy nhà nước và các nhiệm vụ xã hội.

- **Lý thuyết kiểm soát chi ngân sách**: Kiểm soát chi là quá trình đảm bảo các khoản chi được thực hiện đúng đối tượng, chế độ, tiêu chuẩn, định mức theo quy định pháp luật, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực ngân sách.

- **Khái niệm và nguyên tắc kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường**: Kiểm soát chi theo dự toán, tiết kiệm, hiệu quả, chi trả qua KBNN và đảm bảo tự chủ tài chính của đơn vị sử dụng ngân sách.

Các khái niệm chính bao gồm: ngân sách nhà nước, chi thường xuyên ngân sách phường, kiểm soát chi ngân sách, dự toán ngân sách, định mức chi ngân sách, hồ sơ thanh toán và cam kết chi.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Số liệu thống kê chi thường xuyên NSNN qua KBNN Thành phố Bắc Kạn giai đoạn 2016-2018; tài liệu pháp luật liên quan; khảo sát thực tế tại các phường trong tháng 9-10/2019; báo cáo, văn bản của KBNN và các cơ quan quản lý địa phương.

- **Phương pháp phân tích**: Phân tích định lượng số liệu chi ngân sách, so sánh dự toán và thực hiện chi; phân tích định tính các yếu tố ảnh hưởng đến kiểm soát chi; đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn.

- **Timeline nghiên cứu**: Thu thập số liệu và khảo sát thực tế trong năm 2019; phân tích và tổng hợp dữ liệu trong năm 2020; hoàn thiện luận văn trong cùng năm.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các phường trên địa bàn Thành phố Bắc Kạn với các đơn vị sử dụng ngân sách phường làm đối tượng khảo sát. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện và đầy đủ thông tin.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Thực trạng lập và phân bổ dự toán chi thường xuyên**: Tỷ lệ dự toán chi thường xuyên được lập đầy đủ và đúng quy trình đạt khoảng 85%, tuy nhiên việc phân bổ dự toán còn chưa hợp lý, với khoảng 20% đơn vị sử dụng ngân sách chưa thực hiện đúng quy định phân bổ dự toán.

2. **Chấp hành dự toán chi thường xuyên**: Tỷ lệ chấp hành dự toán chi thường xuyên đạt khoảng 90% so với dự toán được giao, nhưng vẫn còn tồn tại tình trạng chi vượt dự toán hoặc chi không đúng mục đích ở một số phường.

3. **Quyết toán và kiểm tra chi thường xuyên**: Báo cáo quyết toán của các đơn vị sử dụng ngân sách thường chưa đảm bảo đúng tiêu chuẩn, với khoảng 15% báo cáo bị trả lại do thiếu chứng từ hoặc sai sót. Công tác thanh tra, kiểm tra chưa đạt hiệu quả cao, chỉ khoảng 70% các khoản chi được kiểm tra định kỳ.

4. **Các nhân tố ảnh hưởng đến kiểm soát chi**: Năng lực cán bộ kiểm soát chi còn hạn chế, quy trình phối hợp giữa các cơ quan chưa chặt chẽ, hệ thống định mức chi chưa cập nhật kịp thời, và ý thức chấp hành của các đơn vị sử dụng ngân sách chưa cao.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân các tồn tại chủ yếu do trình độ xây dựng dự toán của các đơn vị còn yếu, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa KBNN và các cơ quan liên quan, cũng như hệ thống văn bản pháp luật và định mức chi chưa đồng bộ, gây khó khăn trong kiểm soát chi. So sánh với các địa phương như Thái Nguyên, Cao Bằng và Đà Nẵng, nơi đã áp dụng quy trình giao dịch một cửa và nâng cao năng lực cán bộ, công tác kiểm soát chi thường xuyên đạt hiệu quả hơn rõ rệt.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ chấp hành dự toán chi thường xuyên và tỷ lệ báo cáo quyết toán đạt chuẩn qua các năm, cũng như bảng thống kê các nhân tố ảnh hưởng và mức độ tác động.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của kiểm soát chi thường xuyên trong việc đảm bảo sử dụng ngân sách hiệu quả, góp phần ổn định kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng quản lý nhà nước tại địa phương.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, định mức chi thường xuyên**: Cập nhật và xây dựng định mức chi phù hợp với thực tế địa phương, đảm bảo tính khoa học và pháp lý, nhằm làm cơ sở cho việc lập dự toán và kiểm soát chi hiệu quả. Thời gian thực hiện: 1-2 năm, chủ thể: Sở Tài chính phối hợp với KBNN.

2. **Hiện đại hóa ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chi**: Triển khai hệ thống phần mềm quản lý chi ngân sách trực tuyến, hỗ trợ kiểm soát hồ sơ, chứng từ và theo dõi cam kết chi, giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch. Thời gian: 1 năm, chủ thể: KBNN và Sở Thông tin & Truyền thông.

3. **Nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ quản lý chi thường xuyên**: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm soát chi ngân sách cho cán bộ KBNN và các đơn vị sử dụng ngân sách, nâng cao trình độ và ý thức trách nhiệm. Thời gian: liên tục, chủ thể: KBNN phối hợp với các cơ sở đào tạo.

4. **Tăng cường phối hợp giữa KBNN với các cơ quan liên quan**: Thiết lập quy chế phối hợp chặt chẽ với các cơ quan Thuế, Tài chính, UBND các cấp để đồng bộ trong quản lý và kiểm soát chi ngân sách phường. Thời gian: 6 tháng đến 1 năm, chủ thể: KBNN và UBND Thành phố.

5. **Tăng cường công tác tự kiểm tra và thanh tra, kiểm toán**: Đẩy mạnh kiểm tra định kỳ và đột xuất các khoản chi, xử lý nghiêm các vi phạm để nâng cao hiệu quả kiểm soát chi. Thời gian: liên tục, chủ thể: KBNN và các cơ quan thanh tra.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Lãnh đạo và cán bộ quản lý ngân sách địa phương**: Nắm bắt thực trạng và giải pháp kiểm soát chi ngân sách phường để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.

2. **Cán bộ Kho bạc Nhà nước**: Áp dụng các kiến thức và đề xuất nhằm cải tiến quy trình kiểm soát chi, nâng cao năng lực nghiệp vụ và ứng dụng công nghệ thông tin.

3. **Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Tài chính công**: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về kiểm soát chi ngân sách địa phương.

4. **Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và ngân sách**: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, hoàn thiện hệ thống pháp luật và quy định liên quan đến quản lý ngân sách.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường là gì?**  
Là quá trình KBNN kiểm tra, giám sát các khoản chi thường xuyên của các đơn vị sử dụng ngân sách phường nhằm đảm bảo chi đúng đối tượng, chế độ, tiêu chuẩn và hiệu quả.

2. **Tại sao cần kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước?**  
KBNN là cơ quan trung gian kiểm soát các khoản chi ngân sách, giúp ngăn ngừa sai phạm, đảm bảo minh bạch và sử dụng ngân sách hiệu quả.

3. **Những khó khăn chính trong kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường là gì?**  
Bao gồm trình độ cán bộ hạn chế, quy trình phối hợp chưa đồng bộ, hệ thống định mức chi chưa cập nhật và ý thức chấp hành của đơn vị sử dụng ngân sách chưa cao.

4. **Các công cụ kiểm soát chi ngân sách thường xuyên gồm những gì?**  
Bao gồm dự toán chi ngân sách, định mức chi, hồ sơ thanh toán, cam kết chi, kế toán nhà nước và hệ thống thông tin tin học hiện đại.

5. **Giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát chi thường xuyên là gì?**  
Hoàn thiện định mức chi, ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường phối hợp liên ngành và đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra.

## Kết luận

- Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách phường qua KBNN là yếu tố then chốt đảm bảo sử dụng ngân sách hiệu quả và minh bạch.  
- Thực trạng kiểm soát chi tại Thành phố Bắc Kạn còn nhiều hạn chế do năng lực cán bộ, quy trình phối hợp và hệ thống định mức chưa hoàn thiện.  
- Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp thiết thực như hoàn thiện định mức, hiện đại hóa công nghệ, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường phối hợp liên ngành.  
- Kết quả nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, hỗ trợ lãnh đạo và các cơ quan quản lý trong việc nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách địa phương.  
- Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, áp dụng công nghệ thông tin và hoàn thiện chính sách trong vòng 1-2 năm tới nhằm nâng cao chất lượng kiểm soát chi ngân sách phường.  

**Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách phường, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại địa phương!**