Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường toàn cầu, việc xác định giá thành sản phẩm chính xác trở thành yếu tố then chốt quyết định sự thành công của doanh nghiệp. Theo báo cáo của ngành, Công ty Cổ phần Thương mại Sản xuất Duyên Hải (Công ty Duyên Hải) là một trong những doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ xuất khẩu lớn tại Bình Định, với quy mô lao động lên đến khoảng 1.400 công nhân và doanh thu năm 2018 đạt gần 300 tỷ đồng, tăng 148,67% so với kế hoạch. Tuy nhiên, công tác tính giá thành sản phẩm tại công ty hiện nay còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc phân bổ chi phí sản xuất chung, ảnh hưởng đến độ chính xác của giá thành và hiệu quả quản lý chi phí.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ thực trạng tính giá thành sản phẩm tại Công ty Duyên Hải và đề xuất hoàn thiện phương pháp tính giá thành sản phẩm, cụ thể là vận dụng phương pháp tính giá dựa trên cơ sở hoạt động (Activity-Based Costing - ABC). Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty trong năm 2018, nhằm cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho công tác quản trị và ra quyết định. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, cải thiện tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường, đồng thời góp phần hoàn thiện lý luận về phương pháp tính giá thành trong doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết kế toán chi phí sản xuất và lý thuyết phương pháp tính giá dựa trên cơ sở hoạt động (ABC).

  • Lý thuyết kế toán chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất được phân loại thành chi phí nguyên liệu vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Giá thành sản phẩm là tổng các chi phí này, phản ánh toàn bộ hao phí về lao động và vật chất cho một đơn vị sản phẩm. Việc phân loại chi phí theo chức năng, theo mối quan hệ với lợi nhuận và theo cách ứng xử chi phí giúp doanh nghiệp kiểm soát và quản lý hiệu quả các khoản chi phí.

  • Phương pháp tính giá dựa trên cơ sở hoạt động (ABC): Phương pháp này tập trung vào việc phân bổ chi phí sản xuất chung dựa trên các hoạt động thực tế phát sinh chi phí, thay vì phân bổ theo các tiêu thức truyền thống như giờ công hay lượng nguyên vật liệu. ABC giúp xác định chính xác nguồn phát sinh chi phí, từ đó phân bổ chi phí một cách hợp lý cho từng sản phẩm, nâng cao độ chính xác của giá thành và cung cấp thông tin quản trị chi phí hiệu quả hơn.

Các khái niệm chính bao gồm: nguồn lực (nguồn sinh phí), hoạt động, nguồn phát sinh chi phí, đối tượng tính giá, tiêu thức phân bổ chi phí nguồn lực và chi phí hoạt động. Mô hình ABC gồm các bước: xác định hoạt động, tập hợp chi phí cho từng hoạt động, xác định nguồn sinh phí, phân bổ chi phí hoạt động cho đối tượng tính giá và tính giá thành sản phẩm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thu thập và phân tích số liệu thực tế tại Công ty Duyên Hải trong năm 2018. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ dữ liệu chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm của công ty trong năm này, với phương pháp chọn mẫu là toàn bộ dữ liệu có sẵn nhằm đảm bảo tính đại diện và đầy đủ.

Phương pháp phân tích bao gồm: tổng hợp số liệu kế toán chi phí, so sánh phương pháp tính giá truyền thống và phương pháp ABC, phân tích ma trận chi phí - hoạt động (EDA) và ma trận hoạt động - sản phẩm (APD) để phân bổ chi phí chính xác. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline từ thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, xây dựng mô hình ABC đến đề xuất giải pháp hoàn thiện phương pháp tính giá thành.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tính giá thành sản phẩm tại Công ty Duyên Hải còn nhiều hạn chế: Công ty hiện áp dụng phương pháp tính giá thành giản đơn, trong đó chi phí sản xuất chung chiếm tỷ trọng cao nhưng được phân bổ chưa chính xác, dẫn đến sai lệch trong giá thành sản phẩm. Ví dụ, chi phí sản xuất chung chiếm khoảng 30-40% tổng chi phí sản xuất nhưng phân bổ theo tiêu thức truyền thống không phản ánh đúng mức độ tiêu hao thực tế.

  2. Phương pháp ABC giúp phân bổ chi phí sản xuất chung chính xác hơn: Qua phân tích ma trận EDA và APD, chi phí sản xuất chung được phân bổ dựa trên các hoạt động cụ thể như xẻ gỗ, sấy khô, cắt phôi, tinh chế phôi, ghép và đóng gói. Kết quả tính giá thành theo phương pháp ABC cho thấy giá thành sản phẩm có sự khác biệt rõ rệt so với phương pháp truyền thống, với độ chính xác tăng lên khoảng 15-20%.

  3. Phương pháp ABC cung cấp thông tin chi tiết về nguồn phát sinh chi phí: Việc xác định các trung tâm chi phí và nguồn sinh phí giúp công ty nhận diện được các hoạt động tiêu tốn nhiều nguồn lực, từ đó có thể kiểm soát và cắt giảm chi phí hiệu quả hơn. Ví dụ, chi phí hoạt động sấy khô và tẩm thuốc chiếm tỷ lệ lớn trong chi phí sản xuất chung, là điểm cần tập trung cải tiến.

  4. Ứng dụng phương pháp ABC góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định: Thông tin giá thành chính xác giúp công ty xây dựng chính sách giá bán hợp lý, cải tiến sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu. So với năm 2017, năm 2018 công ty đã tăng doanh thu lên 148,67% và lợi nhuận trước thuế tăng 153,26%, phần nào phản ánh hiệu quả quản lý chi phí được cải thiện.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của hạn chế trong phương pháp tính giá truyền thống là do việc phân bổ chi phí sản xuất chung dựa trên các tiêu thức đơn giản như giờ công hoặc lượng nguyên vật liệu, không phản ánh đúng mức độ tiêu hao thực tế của từng sản phẩm. Điều này dẫn đến việc giá thành sản phẩm bị sai lệch, ảnh hưởng đến quyết định giá bán và chiến lược kinh doanh.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành sản xuất khác, phương pháp ABC đã được chứng minh là hiệu quả trong việc nâng cao độ chính xác của giá thành và cung cấp thông tin quản trị chi phí chi tiết hơn. Việc áp dụng ABC tại Công ty Duyên Hải phù hợp với xu hướng phát triển công nghệ và tự động hóa trong sản xuất đồ gỗ, khi chi phí gián tiếp ngày càng chiếm tỷ trọng lớn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ chi phí phân bổ theo phương pháp truyền thống và ABC, cũng như bảng tổng hợp giá thành sản phẩm theo hai phương pháp để minh họa sự khác biệt rõ ràng. Điều này giúp nhà quản trị dễ dàng nhận diện các điểm cần cải tiến và đánh giá hiệu quả của phương pháp mới.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai áp dụng phương pháp tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt động (ABC) toàn diện: Động từ hành động là "triển khai", mục tiêu là nâng cao độ chính xác của giá thành sản phẩm, thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, chủ thể thực hiện là phòng kế toán và ban quản lý sản xuất.

  2. Đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ kế toán và quản lý về phương pháp ABC: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu nhằm trang bị kiến thức và kỹ năng vận dụng ABC, mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên thành thạo phương pháp lên 80% trong 6 tháng, do phòng nhân sự phối hợp với chuyên gia tư vấn thực hiện.

  3. Xây dựng hệ thống thu thập và xử lý dữ liệu chi phí hoạt động chính xác, kịp thời: Đầu tư phần mềm quản lý chi phí và thiết bị thu thập dữ liệu tự động, mục tiêu giảm sai số dữ liệu xuống dưới 5%, hoàn thành trong 9 tháng, do ban công nghệ thông tin và phòng kế toán phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường kiểm soát và phân tích chi phí theo từng hoạt động để phát hiện và cắt giảm chi phí không cần thiết: Thiết lập quy trình kiểm soát chi phí định kỳ, mục tiêu giảm chi phí sản xuất chung ít nhất 10% trong năm đầu tiên, do ban quản lý sản xuất và phòng kế toán chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ: Giúp hiểu rõ về phương pháp tính giá thành hiện đại, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và ra quyết định chiến lược.

  2. Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về phương pháp ABC, hỗ trợ cải tiến hệ thống kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng thực tiễn phương pháp tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt động trong ngành sản xuất.

  4. Các doanh nghiệp sản xuất có quy mô vừa và lớn đang tìm kiếm giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi phí: Tham khảo để áp dụng phương pháp ABC phù hợp với đặc thù sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phương pháp ABC khác gì so với phương pháp tính giá truyền thống?
    Phương pháp ABC phân bổ chi phí dựa trên các hoạt động thực tế phát sinh chi phí, giúp xác định chính xác nguồn phát sinh và phân bổ chi phí phù hợp hơn, trong khi phương pháp truyền thống thường dựa trên tiêu thức đơn giản như giờ công hoặc nguyên vật liệu, dễ gây sai lệch.

  2. Áp dụng phương pháp ABC có tốn kém không?
    Việc triển khai ABC đòi hỏi đầu tư về thời gian, đào tạo và công nghệ thu thập dữ liệu, nhưng lợi ích lâu dài là nâng cao độ chính xác của giá thành và hiệu quả quản lý chi phí, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và tăng lợi nhuận.

  3. Phương pháp ABC phù hợp với loại hình doanh nghiệp nào?
    Phương pháp ABC phù hợp với các doanh nghiệp sản xuất có quy trình phức tạp, chi phí gián tiếp chiếm tỷ trọng lớn và đa dạng sản phẩm, như doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ xuất khẩu.

  4. Làm thế nào để xác định các hoạt động trong phương pháp ABC?
    Các hoạt động được xác định dựa trên phân tích quy trình sản xuất và kinh doanh, nhóm các công việc tiêu tốn nguồn lực tương tự thành trung tâm hoạt động, từ đó tập hợp và phân bổ chi phí chính xác.

  5. Phương pháp ABC có giúp cải thiện quyết định giá bán sản phẩm không?
    Có, ABC cung cấp thông tin giá thành chính xác hơn, giúp doanh nghiệp xây dựng chính sách giá bán hợp lý, nâng cao tính cạnh tranh và tối ưu hóa lợi nhuận.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng tính giá thành sản phẩm tại Công ty CP TMSX Duyên Hải, chỉ ra những hạn chế của phương pháp tính giá truyền thống đang áp dụng.
  • Phương pháp tính giá dựa trên cơ sở hoạt động (ABC) được đề xuất và hoàn thiện, giúp phân bổ chi phí sản xuất chung chính xác hơn, nâng cao độ tin cậy của giá thành sản phẩm.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp ABC góp phần cải thiện hiệu quả quản lý chi phí, hỗ trợ ra quyết định giá bán và chiến lược kinh doanh phù hợp.
  • Đề xuất các giải pháp triển khai ABC toàn diện, đào tạo nhân sự, đầu tư hệ thống thu thập dữ liệu và kiểm soát chi phí nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết, đào tạo nhân sự và đánh giá hiệu quả sau 12 tháng, kêu gọi ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan phối hợp thực hiện để đạt được mục tiêu đề ra.