Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển đô thị ngày càng nhanh, việc quản lý đấu thầu cung cấp dịch vụ công ích (DVCI) đô thị trở thành một yếu tố then chốt nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước và đảm bảo chất lượng dịch vụ cho người dân. Thành phố Bắc Kạn, với vị trí trung tâm vùng Đông Bắc và vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế - xã hội của tỉnh, đang đối mặt với nhiều thách thức trong công tác quản lý đấu thầu cung cấp DVCI đô thị. Từ năm 2017 đến 2019, Ban Quản lý DVCI đô thị thành phố Bắc Kạn đã thực hiện nhiều gói thầu cung cấp các dịch vụ như duy trì hệ thống thoát nước, thu gom rác thải, quản lý cây xanh, chiếu sáng công cộng, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những hạn chế về tổ chức bộ máy, quy trình đấu thầu và giám sát thực hiện.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý đấu thầu cung cấp DVCI đô thị tại Bắc Kạn, xác định các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý. Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu thu thập từ Ban Quản lý DVCI đô thị Bắc Kạn trong giai đoạn 2017-2019, kết hợp khảo sát trực tiếp cán bộ và nhà thầu từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2020. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao tính minh bạch, công bằng và hiệu quả kinh tế trong đấu thầu, đồng thời hỗ trợ phát triển bền vững hạ tầng đô thị và cải thiện chất lượng cuộc sống người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và quản lý đấu thầu, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc tổ chức, điều hành và giám sát hoạt động đấu thầu nhằm đảm bảo tính công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.
  • Lý thuyết quản lý đấu thầu cung cấp dịch vụ công ích: Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu dựa trên nguyên tắc cạnh tranh công khai, minh bạch, nhằm sử dụng hiệu quả nguồn vốn nhà nước trong cung cấp DVCI.
  • Khái niệm chính: Đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh; dịch vụ công ích đô thị; quản lý đấu thầu; nguyên tắc quản lý đấu thầu (cạnh tranh, công bằng, minh bạch, hiệu quả kinh tế).

Khung lý thuyết còn bao gồm các mô hình đánh giá hiệu quả quản lý đấu thầu dựa trên các chỉ tiêu như tiết kiệm chi phí, tuân thủ pháp luật, thời gian tổ chức đấu thầu và mức độ hội nhập quốc tế.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp từ Ban Quản lý DVCI đô thị thành phố Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019; số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 10 cán bộ chuyên môn và 20 nhà thầu tham gia đấu thầu tại Ban trong năm 2020.
  • Phương pháp thu thập thông tin: Điều tra khảo sát bằng bảng câu hỏi với thang đo Likert 5 mức độ, thu thập ý kiến về thực trạng và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý đấu thầu.
  • Phương pháp phân tích: Thống kê mô tả (tần số, tỷ lệ, giá trị trung bình), so sánh đối chiếu số liệu qua các năm, phân tích nhân tố ảnh hưởng dựa trên kết quả khảo sát.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu thứ cấp từ 2017-2019; khảo sát sơ cấp từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2020; phân tích và tổng hợp kết quả trong quý cuối năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ máy quản lý đấu thầu: Ban Quản lý DVCI đô thị Bắc Kạn chưa có bộ phận đấu thầu chuyên trách, nhân sự còn mỏng, chưa phân công rõ ràng nhiệm vụ. 100% cán bộ khảo sát đồng ý cần thành lập bộ phận chuyên trách để nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Tuân thủ pháp luật và quy trình đấu thầu: Tỷ lệ gói thầu tuân thủ pháp luật đạt khoảng 85%, còn tồn tại một số sai sót trong hồ sơ mời thầu và quy trình đánh giá hồ sơ dự thầu. Thời gian tổ chức đấu thầu trung bình kéo dài hơn kế hoạch khoảng 15%, ảnh hưởng đến tiến độ cung cấp dịch vụ.

  3. Hiệu quả kinh tế và tiết kiệm chi phí: Tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu đạt khoảng 7-10% so với dự toán, cho thấy công tác đấu thầu góp phần tiết kiệm ngân sách. Tuy nhiên, vẫn còn tiềm ẩn rủi ro về gian lận do công tác giám sát chưa chặt chẽ.

  4. Ứng dụng công nghệ và hội nhập quốc tế: Tỷ lệ gói thầu thực hiện qua mạng chiếm khoảng 60%, thấp hơn mức trung bình khu vực, cho thấy tiềm năng nâng cao minh bạch và hiệu quả qua chuyển đổi số còn lớn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý đấu thầu cung cấp DVCI tại Bắc Kạn đã đạt được một số thành tựu như tiết kiệm chi phí và đảm bảo tính cạnh tranh trong lựa chọn nhà thầu. Tuy nhiên, hạn chế về tổ chức bộ máy và quy trình làm giảm hiệu quả quản lý, kéo dài thời gian thực hiện gói thầu. So với kinh nghiệm tại các thành phố Tuyên Quang và Hòa Bình, Bắc Kạn cần tăng cường bộ phận chuyên trách đấu thầu và áp dụng triệt để hình thức đấu thầu qua mạng để nâng cao tính minh bạch và giảm thiểu tiêu cực.

Việc chưa hoàn thiện môi trường pháp lý và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý cũng là nguyên nhân dẫn đến những tồn tại trong công tác kiểm tra, giám sát. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ tuân thủ pháp luật, tiết kiệm chi phí và thời gian tổ chức đấu thầu qua các năm, giúp minh họa xu hướng và hiệu quả cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Thành lập bộ phận đấu thầu chuyên trách: Ban Quản lý DVCI đô thị Bắc Kạn cần thành lập bộ phận chuyên trách đấu thầu với nhân sự đủ năng lực, phân công rõ ràng nhiệm vụ, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và rút ngắn thời gian tổ chức đấu thầu. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng; chủ thể thực hiện: Ban Quản lý DVCI.

  2. Hoàn thiện quy trình và văn bản pháp lý nội bộ: Rà soát, cập nhật và ban hành các quy định, hướng dẫn chi tiết về quy trình đấu thầu, hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu phù hợp với Luật Đấu thầu và thực tiễn địa phương. Thời gian: 9 tháng; chủ thể: UBND thành phố phối hợp Ban Quản lý DVCI.

  3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin: Đẩy mạnh triển khai đấu thầu qua mạng, xây dựng hệ thống công khai thông tin đấu thầu trên website của thành phố để nâng cao tính minh bạch, giảm thiểu tiêu cực và tăng cường sự giám sát của cộng đồng. Thời gian: 12 tháng; chủ thể: Ban Quản lý DVCI phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông.

  4. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý đấu thầu: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ tham gia công tác đấu thầu nhằm nâng cao trình độ và trách nhiệm. Thời gian: liên tục hàng năm; chủ thể: Ban Quản lý DVCI phối hợp các cơ sở đào tạo.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Thiết lập cơ chế kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm trong đấu thầu để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả kinh tế. Thời gian: triển khai ngay và duy trì thường xuyên; chủ thể: UBND thành phố, Thanh tra thành phố.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đấu thầu và dịch vụ công ích: Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình, nguyên tắc và các giải pháp quản lý đấu thầu cung cấp DVCI đô thị, từ đó áp dụng hiệu quả trong thực tiễn.

  2. Ban Quản lý DVCI đô thị các địa phương: Tham khảo kinh nghiệm, bài học và giải pháp để cải thiện công tác đấu thầu, nâng cao chất lượng dịch vụ công ích tại địa phương mình.

  3. Nhà thầu và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ công ích: Hiểu rõ các yêu cầu, quy trình đấu thầu, từ đó chuẩn bị hồ sơ dự thầu phù hợp, nâng cao khả năng cạnh tranh và tuân thủ pháp luật.

  4. Sinh viên, học viên ngành Quản lý Kinh tế, Quản lý Nhà nước: Tài liệu tham khảo bổ ích cho nghiên cứu, học tập về quản lý đấu thầu, dịch vụ công ích và phát triển đô thị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý đấu thầu cung cấp dịch vụ công ích là gì?
    Quản lý đấu thầu cung cấp DVCI là hoạt động của cơ quan nhà nước nhằm tổ chức, giám sát và điều chỉnh quá trình lựa chọn nhà thầu cung cấp dịch vụ công ích theo nguyên tắc cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Ví dụ, Ban Quản lý DVCI đô thị Bắc Kạn thực hiện đấu thầu các gói dịch vụ như thu gom rác thải, duy trì cây xanh.

  2. Tại sao cần đấu thầu trong cung cấp dịch vụ công ích đô thị?
    Đấu thầu tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, giúp chọn nhà thầu có năng lực tốt nhất với chi phí hợp lý, nâng cao chất lượng dịch vụ và tiết kiệm ngân sách nhà nước. Đây cũng là công cụ phòng chống tham nhũng và lãng phí trong chi tiêu công.

  3. Những nguyên tắc cơ bản trong quản lý đấu thầu cung cấp DVCI là gì?
    Bao gồm nguyên tắc cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Tất cả nhà thầu đủ điều kiện đều có cơ hội tham gia, thông tin được công khai, và lựa chọn nhà thầu dựa trên tiêu chí khách quan nhằm tiết kiệm chi phí.

  4. Các hình thức đấu thầu phổ biến hiện nay?
    Có đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh, mua sắm trực tiếp và đấu thầu qua mạng. Đấu thầu qua mạng đang được khuyến khích để tăng tính minh bạch và giảm thủ tục hành chính.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý đấu thầu cung cấp DVCI tại địa phương?
    Cần xây dựng bộ máy quản lý chuyên nghiệp, hoàn thiện quy trình và văn bản pháp lý, ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo cán bộ và tăng cường kiểm tra, giám sát. Ví dụ, thành phố Bắc Kạn cần thành lập bộ phận đấu thầu chuyên trách và đẩy mạnh đấu thầu qua mạng.

Kết luận

  • Quản lý đấu thầu cung cấp dịch vụ công ích đô thị tại thành phố Bắc Kạn đã đạt được một số kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về tổ chức, quy trình và giám sát.
  • Các nhân tố ảnh hưởng chính gồm môi trường pháp lý, tổ chức bộ máy, năng lực cán bộ và cơ sở vật chất kỹ thuật.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp trọng tâm như thành lập bộ phận chuyên trách, hoàn thiện quy trình, ứng dụng công nghệ và nâng cao năng lực cán bộ.
  • Thời gian nghiên cứu và đề xuất giải pháp phù hợp với giai đoạn 2020-2023 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đấu thầu tại Bắc Kạn.
  • Kêu gọi các cơ quan quản lý, nhà thầu và cộng đồng cùng phối hợp thực hiện để phát triển dịch vụ công ích đô thị bền vững, minh bạch và hiệu quả.