Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông, việc nâng cao năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn (TTCM) ở các trường trung học cơ sở (THCS) đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, với dân số khoảng 145.445 người và mạng lưới 28 đơn vị hành chính, đang trong quá trình phát triển kinh tế xã hội ổn định với tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2005-2010 đạt 8,46%. Tuy nhiên, chất lượng giáo dục THCS tại địa phương này còn nhiều hạn chế, trong đó năng lực quản lý của đội ngũ TTCM chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng bồi dưỡng năng lực quản lý cho TTCM tại 10 trường THCS trên địa bàn huyện Ninh Giang, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ này. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2016-2017, tập trung vào các kỹ năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá và kỹ năng mềm. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần chuẩn hóa đội ngũ TTCM, nâng cao hiệu quả quản lý chuyên môn, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục THCS tại huyện Ninh Giang, phù hợp với chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 của Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu vận dụng các lý thuyết quản lý hiện đại và giáo dục học nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho việc bồi dưỡng năng lực quản lý cho TTCM. Hai lý thuyết chủ đạo bao gồm:

  1. Lý thuyết quản lý biện chứng và hệ thống: Nhấn mạnh vai trò của quản lý trong việc điều phối các nguồn lực và hoạt động nhằm đạt mục tiêu chung của tổ chức, trong đó TTCM là mắt xích quan trọng trong hệ thống quản lý nhà trường.

  2. Lý thuyết năng lực và kỹ năng quản lý: Năng lực được hiểu là tổ hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để thực hiện thành công nhiệm vụ quản lý. Kỹ năng quản lý bao gồm kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra đánh giá và kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: năng lực quản lý, kỹ năng quản lý, tổ trưởng chuyên môn, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, quản lý hoạt động chuyên môn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 10 trường THCS huyện Ninh Giang, với đối tượng khảo sát gồm 20 cán bộ quản lý, 30 tổ trưởng và tổ phó chuyên môn, 70 giáo viên.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các trường và đối tượng nghiên cứu.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả để đánh giá thực trạng, kết hợp phân tích định tính qua phỏng vấn chuyên gia và quan sát thực tế các hoạt động bồi dưỡng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2016-2017, bao gồm khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu và đề xuất biện pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng năng lực quản lý của TTCM còn hạn chế: Khoảng 65% TTCM chưa được bồi dưỡng đầy đủ các kỹ năng quản lý cơ bản như lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá. Chỉ khoảng 40% TTCM có kỹ năng mềm như giao tiếp và làm việc nhóm ở mức khá trở lên.

  2. Hoạt động bồi dưỡng kỹ năng quản lý chưa đồng bộ và hiệu quả: Chỉ có khoảng 50% trường tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM thường xuyên, trong khi 30% trường chưa có kế hoạch bồi dưỡng cụ thể. Hình thức bồi dưỡng chủ yếu là hội nghị, hội thảo, thiếu các hoạt động thực hành và tham quan học tập.

  3. Nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng kỹ năng quản lý còn hạn chế: Khoảng 55% TTCM và cán bộ quản lý chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của bồi dưỡng kỹ năng quản lý trong nâng cao chất lượng chuyên môn.

  4. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng bồi dưỡng: Bao gồm năng lực của hiệu trưởng, cơ sở vật chất, sự phối hợp của phòng Giáo dục và Đào tạo, cũng như sự tự giác học tập của TTCM. Ví dụ, các trường có cơ sở vật chất tốt và hiệu trưởng năng lực cao thường có hoạt động bồi dưỡng hiệu quả hơn 20-30% so với các trường còn lại.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy năng lực quản lý của TTCM tại huyện Ninh Giang còn nhiều hạn chế, tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế về vai trò quan trọng của bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho cán bộ quản lý giáo dục. Việc thiếu đồng bộ trong hoạt động bồi dưỡng và nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng của bồi dưỡng kỹ năng quản lý là nguyên nhân chính dẫn đến hiệu quả quản lý chuyên môn chưa cao. So sánh với các mô hình bồi dưỡng kỹ năng quản lý ở các nước như Úc, Canada và Anh, việc tổ chức bồi dưỡng tại Ninh Giang còn thiếu các kỹ năng mềm và phương pháp thực hành, điều này ảnh hưởng đến khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tế. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ TTCM được bồi dưỡng kỹ năng theo từng nội dung và biểu đồ tròn về nhận thức của TTCM và cán bộ quản lý về tầm quan trọng của bồi dưỡng kỹ năng quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ năng quản lý chuyên sâu cho TTCM: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường tổ chức các khóa bồi dưỡng định kỳ hàng năm, tập trung vào kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá và kỹ năng mềm. Mục tiêu nâng tỷ lệ TTCM được bồi dưỡng lên trên 80% trong vòng 2 năm.

  2. Đổi mới phương pháp bồi dưỡng theo hướng thực hành và trải nghiệm: Áp dụng các hình thức như tham quan học tập, hội thảo chuyên đề, thi sáng kiến kinh nghiệm, thiết kế bài giảng điện tử nhằm nâng cao tính thực tiễn và hấp dẫn cho người học. Hiệu trưởng các trường chịu trách nhiệm triển khai trong năm học tiếp theo.

  3. Nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng và cán bộ quản lý cấp trên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý cho hiệu trưởng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho công tác bồi dưỡng TTCM. Phòng Giáo dục và Đào tạo thực hiện trong vòng 1 năm.

  4. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng: Đầu tư phòng học, thiết bị công nghệ thông tin, tài liệu chuyên môn để hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng kỹ năng quản lý. UBND huyện và các trường phối hợp thực hiện trong kế hoạch đầu tư 3 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện và phòng Giáo dục và Đào tạo: Nghiên cứu giúp xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng năng lực quản lý cho TTCM phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.

  2. Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng các trường THCS: Áp dụng các biện pháp đổi mới công tác bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chuyên môn tại trường.

  3. Tổ trưởng chuyên môn và giáo viên THCS: Hiểu rõ vai trò, nhiệm vụ và các kỹ năng cần thiết để phát triển năng lực quản lý, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và tổ chức hoạt động chuyên môn.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Tham khảo để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến bồi dưỡng năng lực quản lý trong giáo dục phổ thông, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao năng lực quản lý của tổ trưởng chuyên môn lại quan trọng?
    Năng lực quản lý giúp TTCM tổ chức, điều phối hoạt động chuyên môn hiệu quả, đảm bảo chất lượng giảng dạy và học tập, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn trường.

  2. Những kỹ năng quản lý nào cần được bồi dưỡng cho TTCM?
    Bao gồm kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá, kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm và giải quyết vấn đề, giúp TTCM đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  3. Hình thức bồi dưỡng kỹ năng quản lý hiệu quả là gì?
    Kết hợp hội thảo, tham quan học tập, thực hành thiết kế bài giảng, thi sáng kiến kinh nghiệm và các hoạt động trải nghiệm giúp nâng cao hiệu quả tiếp thu và ứng dụng.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM?
    Bao gồm năng lực của hiệu trưởng, cơ sở vật chất, sự phối hợp của phòng Giáo dục và Đào tạo, nhận thức và tự giác học tập của TTCM, cũng như các chính sách hỗ trợ từ địa phương.

  5. Làm thế nào để nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng kỹ năng quản lý?
    Thông qua tuyên truyền, đào tạo nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và TTCM, đồng thời xây dựng các chính sách khuyến khích và đánh giá kết quả bồi dưỡng một cách nghiêm túc.

Kết luận

  • Năng lực quản lý của tổ trưởng chuyên môn ở các trường THCS huyện Ninh Giang còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục địa phương.
  • Hoạt động bồi dưỡng kỹ năng quản lý hiện nay chưa đồng bộ, thiếu các hình thức thực hành và chưa được quan tâm đúng mức.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan như năng lực hiệu trưởng, cơ sở vật chất và nhận thức TTCM ảnh hưởng lớn đến hiệu quả bồi dưỡng.
  • Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao kỹ năng quản lý cho TTCM, bao gồm tổ chức bồi dưỡng chuyên sâu, đổi mới phương pháp, nâng cao năng lực hiệu trưởng và cải thiện cơ sở vật chất.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các cấp quản lý giáo dục và nhà trường trong việc chuẩn hóa và nâng cao năng lực quản lý chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS tại huyện Ninh Giang và các địa phương tương tự.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong kế hoạch 2-3 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả và mở rộng phạm vi nghiên cứu.

Call to action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp bồi dưỡng năng lực quản lý cho TTCM, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện đại.