I. Tổng Quan Về Tác Động CSR Đến Cam Kết Nhân Viên DNNVV
Nghiên cứu về Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) đã phát triển mạnh mẽ từ những năm 1950, thu hút sự quan tâm của cả giới học thuật và doanh nghiệp. Tại Việt Nam, các nghiên cứu về CSR cũng ngày càng gia tăng. CSR có thể tạo ra giá trị kinh doanh bằng cách tăng cường cam kết của người lao động và giảm ý định chuyển việc. Tuy nhiên, vẫn còn ít nghiên cứu tập trung vào tác động của CSR đến người lao động, đặc biệt là trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV). Nghiên cứu này tập trung vào việc khám phá mối quan hệ này, nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về cách CSR ảnh hưởng đến sự gắn bó của nhân viên trong bối cảnh DNNVV tại Việt Nam. Theo nghiên cứu của Hollingworth và Valentine (2014) cho thấy rằng một trong những cách mà thông qua trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) có thể tạo ra giá trị kinh doanh cho tổ chức là tăng cường cam kết của người lao động và giảm ý định thay đổi công việc của người lao động.
1.1. Vai trò của CSR trong thu hút và giữ chân nhân tài
CSR không chỉ là trách nhiệm đạo đức mà còn là công cụ chiến lược để thu hút và giữ chân nhân tài. Các ứng viên tiềm năng ngày càng quan tâm đến giá trị và cam kết xã hội của công ty. Một chương trình CSR mạnh mẽ có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh trong thị trường lao động. CSR và thu hút nhân tài có mối liên hệ mật thiết, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh nguồn nhân lực ngày càng gay gắt. Các doanh nghiệp cần nhận thức rõ điều này để xây dựng chiến lược CSR hiệu quả. Theo Turban and Greening (1996); Albinger và Freeman (2000); Greening và Turban (2000); Backhuas và cộng sự (2002); Peterson (2004); Dawkins (2004) chỉ ra rằng đóng góp xã hội của doanh nghiệp thu hút những người lao động tiềm năng có động lực và cải thiện mức độ cam kết của người lao động hiện tại.
1.2. Tầm quan trọng của cam kết nhân viên đối với DNNVV
Cam kết của người lao động đóng vai trò then chốt trong sự thành công của DNNVV. Nhân viên gắn bó thường năng suất hơn, sáng tạo hơn và ít có khả năng rời bỏ công ty. Điều này đặc biệt quan trọng đối với DNNVV, nơi nguồn lực thường hạn chế và sự ổn định của đội ngũ nhân viên là yếu tố sống còn. Việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực và thúc đẩy sự gắn bó của nhân viên là ưu tiên hàng đầu. Theo khảo sát "Cam kết của người lao động, ý tưởng hành động" trong thị trường việc làm ở Úc, 83% người lao động được khảo sát tin rằng sự cam kết của người lao động là quan trọng đối với tổ chức của họ.
II. Thách Thức và Cơ Hội CSR tại Doanh Nghiệp Nhỏ và Vừa
Mặc dù có nhiều lợi ích, việc triển khai CSR tại DNNVV gặp phải không ít thách thức. Nguồn lực hạn chế, thiếu kiến thức chuyên môn và áp lực về lợi nhuận ngắn hạn là những rào cản phổ biến. Tuy nhiên, DNNVV cũng có những lợi thế nhất định, như sự linh hoạt, khả năng thích ứng nhanh và mối quan hệ gần gũi với cộng đồng địa phương. Việc tận dụng những lợi thế này có thể giúp DNNVV triển khai CSR một cách hiệu quả và bền vững. Theo nghiên cứu của Nguyễn & Trần (2021), SMEs có đóng góp rất lớn tới sự phát triển kinh tế - xã hội và tạo việc làm ở Việt Nam. Trong giai đoạn 2010-2017, SMEs đóng góp bình quân cho ngân sách Nhà nước khoảng 12,4%/năm, tương đương trên 60% GDP.
2.1. Rào cản trong triển khai CSR ở DNNVV Việt Nam
Các DNNVV thường gặp khó khăn trong việc phân bổ nguồn lực cho các hoạt động CSR do ưu tiên lợi nhuận trước mắt. Thiếu kiến thức và kinh nghiệm về CSR cũng là một trở ngại lớn. Ngoài ra, áp lực cạnh tranh và quy định pháp lý chưa rõ ràng cũng gây khó khăn cho việc triển khai CSR một cách bài bản. Thực hành CSR tại DNNVV cần được đơn giản hóa và phù hợp với điều kiện thực tế của doanh nghiệp. Theo báo cáo của 2 Talentnet-Mercer, năm 2020, tỷ lệ nghỉ việc của người lao động tại các doanh nghiệp nội địa là 9,5%, dự báo con số này sẽ tăng lên tới 19% trong năm 2021 (Talentnet- Mercer, 2020).
2.2. Lợi thế cạnh tranh từ CSR cho DNNVV
DNNVV có thể tận dụng sự linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh để triển khai các chương trình CSR sáng tạo và hiệu quả. Mối quan hệ gần gũi với cộng đồng địa phương cho phép DNNVV xây dựng các dự án CSR phù hợp với nhu cầu thực tế. CSR và lợi thế cạnh tranh có thể giúp DNNVV tạo dựng uy tín, thu hút khách hàng và nhân viên, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh doanh. Việc xây dựng hình ảnh doanh nghiệp gắn liền với các giá trị xã hội là một chiến lược thông minh.
2.3. CSR và phát triển bền vững cho DNNVV
CSR không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của DNNVV. Bằng cách thực hiện các hoạt động CSR, DNNVV có thể giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động và đóng góp vào sự phát triển của cộng đồng. CSR và phát triển bền vững là hai khái niệm gắn liền với nhau, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và các vấn đề xã hội ngày càng trở nên cấp bách.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Tác Động CSR Đến Cam Kết Nhân Viên
Nghiên cứu này sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng để đánh giá tác động của CSR đến cam kết của người lao động trong DNNVV. Khảo sát được thực hiện trên mẫu gồm các nhân viên làm việc tại các DNNVV ở Thành phố Hồ Chí Minh. Dữ liệu thu thập được phân tích bằng phần mềm thống kê để xác định mối quan hệ giữa các biến số. Phỏng vấn sâu với các nhà quản lý và nhân viên cũng được thực hiện để thu thập thông tin chi tiết và hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng. Nghiên cứu này tập trung vào việc khám phá mối quan hệ này, nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về cách CSR ảnh hưởng đến sự gắn bó của nhân viên trong bối cảnh DNNVV tại Việt Nam.
3.1. Thiết kế nghiên cứu và quy trình thực hiện
Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp hỗn hợp, kết hợp giữa nghiên cứu định lượng và định tính. Nghiên cứu định lượng sử dụng khảo sát bảng hỏi để thu thập dữ liệu từ một mẫu lớn nhân viên DNNVV. Nghiên cứu định tính sử dụng phỏng vấn sâu để thu thập thông tin chi tiết từ các nhà quản lý và nhân viên. Thiết kế nghiên cứu đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả. Mô hình quy trình nghiên cứu được thể hiện rõ ràng trong luận văn.
3.2. Xây dựng thang đo và thiết kế bảng hỏi
Thang đo được xây dựng dựa trên các lý thuyết và nghiên cứu trước đây về CSR và cam kết của người lao động. Bảng hỏi được thiết kế cẩn thận để đảm bảo tính rõ ràng, dễ hiểu và phù hợp với đối tượng khảo sát. Xây dựng thang đo là bước quan trọng để đảm bảo tính chính xác của dữ liệu thu thập được. Bảng hỏi được thiết kế dựa trên các thang đo đã được kiểm chứng trong các nghiên cứu trước đây.
3.3. Phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu
Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát trực tuyến và phỏng vấn trực tiếp. Dữ liệu định lượng được phân tích bằng phần mềm thống kê SPSS và SmartPLS để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Dữ liệu định tính được phân tích bằng phương pháp phân tích nội dung để tìm ra các chủ đề và mô hình quan trọng. Phương pháp phân tích dữ liệu đảm bảo tính khoa học và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Tác Động Thực Tế Của CSR
Kết quả nghiên cứu cho thấy CSR có tác động tích cực đến cam kết của người lao động trong DNNVV. Các hoạt động CSR liên quan đến môi trường, cộng đồng và người lao động đều có ảnh hưởng đáng kể đến sự gắn bó của nhân viên. Đặc biệt, các hoạt động CSR hướng đến người lao động, như đào tạo, phát triển nghề nghiệp và chăm sóc sức khỏe, có tác động mạnh mẽ nhất. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng văn hóa doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh mối quan hệ giữa CSR và cam kết của người lao động.
4.1. Mối quan hệ giữa CSR và cam kết tổ chức
Kết quả phân tích cho thấy có mối quan hệ tích cực và đáng kể giữa CSR và cam kết tổ chức của người lao động. Điều này có nghĩa là khi DNNVV thực hiện các hoạt động CSR, người lao động có xu hướng cảm thấy gắn bó hơn với tổ chức. Mối quan hệ giữa CSR và cam kết tổ chức được chứng minh bằng các bằng chứng thống kê. Các hoạt động CSR giúp người lao động cảm thấy tự hào về công ty và tin tưởng vào giá trị của tổ chức.
4.2. Vai trò của cảm nhận tự hào về tổ chức POP
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cảm nhận tự hào về tổ chức (POP) đóng vai trò trung gian quan trọng trong mối quan hệ giữa CSR và cam kết của người lao động. Khi người lao động cảm thấy tự hào về công ty của mình, họ có xu hướng gắn bó hơn với tổ chức. Cảm nhận tự hào về tổ chức là một yếu tố tâm lý quan trọng ảnh hưởng đến cam kết của người lao động. Các hoạt động CSR giúp xây dựng cảm nhận tự hào về tổ chức trong lòng người lao động.
4.3. Ảnh hưởng của văn hóa doanh nghiệp đến tác động CSR
Văn hóa doanh nghiệp có thể tăng cường hoặc làm suy yếu tác động của CSR đến cam kết của người lao động. Một văn hóa doanh nghiệp hỗ trợ và khuyến khích các hoạt động CSR sẽ giúp tăng cường sự gắn bó của nhân viên. Ngược lại, một văn hóa doanh nghiệp thờ ơ hoặc phản đối CSR có thể làm giảm tác động của các hoạt động này. Văn hóa doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường làm việc tích cực và khuyến khích sự tham gia của người lao động vào các hoạt động CSR.
V. Khuyến Nghị và Hàm Ý Quản Trị Cho DNNVV
Dựa trên kết quả nghiên cứu, một số khuyến nghị được đưa ra cho DNNVV để nâng cao hiệu quả của các chương trình CSR và tăng cường cam kết của người lao động. DNNVV nên tập trung vào các hoạt động CSR phù hợp với giá trị và mục tiêu của tổ chức. Việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực và khuyến khích sự tham gia của nhân viên vào các hoạt động CSR là rất quan trọng. Ngoài ra, DNNVV nên đo lường và đánh giá tác động của các chương trình CSR để đảm bảo tính hiệu quả và bền vững.
5.1. Xây dựng chiến lược CSR phù hợp với DNNVV
DNNVV nên xây dựng một chiến lược CSR phù hợp với quy mô, nguồn lực và mục tiêu của tổ chức. Chiến lược CSR nên tập trung vào các hoạt động có tác động lớn nhất đến người lao động và cộng đồng. Chiến lược CSR cần được tích hợp vào chiến lược kinh doanh tổng thể của doanh nghiệp. DNNVV nên xác định rõ các ưu tiên và mục tiêu CSR để đảm bảo tính hiệu quả và bền vững.
5.2. Tăng cường truyền thông về các hoạt động CSR
DNNVV nên tăng cường truyền thông về các hoạt động CSR của mình cho người lao động, khách hàng và cộng đồng. Truyền thông hiệu quả sẽ giúp nâng cao nhận thức về CSR và tạo dựng uy tín cho doanh nghiệp. Truyền thông CSR cần được thực hiện một cách minh bạch, trung thực và nhất quán. DNNVV nên sử dụng nhiều kênh truyền thông khác nhau để tiếp cận các đối tượng khác nhau.
5.3. Đo lường và đánh giá tác động của CSR
DNNVV nên đo lường và đánh giá tác động của các chương trình CSR để đảm bảo tính hiệu quả và bền vững. Việc đo lường tác động sẽ giúp DNNVV xác định các hoạt động CSR hiệu quả nhất và điều chỉnh chiến lược CSR cho phù hợp. Đo lường và đánh giá tác động CSR là bước quan trọng để đảm bảo tính trách nhiệm và minh bạch của doanh nghiệp. DNNVV nên sử dụng các chỉ số đo lường phù hợp và thu thập dữ liệu một cách thường xuyên.
VI. Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về CSR và Cam Kết Nhân Viên
Nghiên cứu này có một số hạn chế, như phạm vi khảo sát giới hạn và phương pháp nghiên cứu chủ yếu là định lượng. Các nghiên cứu tương lai nên mở rộng phạm vi khảo sát và sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng để có cái nhìn toàn diện hơn về tác động của CSR đến cam kết của người lao động. Ngoài ra, các nghiên cứu tương lai nên tập trung vào các yếu tố điều chỉnh và trung gian khác có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa CSR và cam kết của người lao động.
6.1. Mở rộng phạm vi nghiên cứu và đối tượng khảo sát
Các nghiên cứu tương lai nên mở rộng phạm vi khảo sát ra các tỉnh thành khác trên cả nước để có cái nhìn tổng quan hơn về tác động của CSR đến cam kết của người lao động trong DNNVV. Ngoài ra, các nghiên cứu nên khảo sát cả người lao động và nhà quản lý để có được thông tin đa chiều và khách quan hơn. Mở rộng phạm vi nghiên cứu sẽ giúp tăng tính tổng quát và khả năng áp dụng của kết quả nghiên cứu.
6.2. Nghiên cứu các yếu tố điều chỉnh và trung gian khác
Các nghiên cứu tương lai nên tập trung vào các yếu tố điều chỉnh và trung gian khác có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa CSR và cam kết của người lao động, như sự hài lòng trong công việc, sự tin tưởng vào lãnh đạo và cơ hội phát triển nghề nghiệp. Nghiên cứu các yếu tố điều chỉnh và trung gian sẽ giúp hiểu rõ hơn về cơ chế tác động của CSR đến cam kết của người lao động.
6.3. Nghiên cứu tác động của đại dịch COVID 19 đến CSR
Đại dịch COVID-19 đã gây ra những tác động lớn đến hoạt động kinh doanh và CSR của các doanh nghiệp. Các nghiên cứu tương lai nên tập trung vào việc nghiên cứu tác động của đại dịch COVID-19 đến CSR và cam kết của người lao động trong DNNVV. Nghiên cứu tác động của đại dịch COVID-19 sẽ giúp các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về những thách thức và cơ hội mới trong bối cảnh bình thường mới.
