Luận văn Quản lý nhà nước nông thôn mới tại Mai Sơn

LỜI CAM ĐOAN

DANH MỤC BẢNG BIỂU

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài

3.1. Mục tiêu nghiên cứu

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

4.1. Đối tượng nghiên cứu

4.2. Phạm vi nghiên cứu

5. Phương pháp nghiên cứu đề tài

5.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu

5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu

5.3. Phương pháp phân tích, xử lý dữ liệu

5.4. Phương pháp phân tích số liệu

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn

6.1. Về thực tiễn

7. Kết cấu của luận văn

1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

1.1. Tổng quan quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới

1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến xây dựng nông thôn mới và quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới

1.1.2. Chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về xây dựng NTM

1.1.3. Sự cần thiết của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới

1.2. Nội dung quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới

1.2.1. Hoạch định chiến lược, quy hoạch xây dựng nông thôn mới

1.2.2. Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản QLNN và chính sách về xây dựng NTM ở Trung ương và Tỉnh Sơn La

1.2.3. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về XD NTM

1.2.4. Tổ chức chỉ đạo thực hiện tiêu chí xây dựng nông thôn mới

1.2.5. Kiểm tra, giám sát, tổng kết rút kinh nghiệm hoạt động xây dựng NTM

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về xây dựng NTM

1.3.1. Sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước

1.3.2. Chính sách xây dựng nông thôn mới của Nhà nước, Trung ương và tỉnh Sơn La

1.3.3. Vai trò quản lý và năng lực của cán bộ cơ sở

1.3.4. Vai trò của các đoàn thể quần chúng và nhận thức của người dân

1.3.5. Nguồn vốn thực hiện chương trình và đóng góp của người dân

1.3.6. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tại địa phương nghiên cứu

1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở một số địa phương và những bài học rút ra cho huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La

1.4.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở một số địa phương

1.4.2. Bài học rút ra cho huyện Mai Sơn về quản lý nhà nước trong xây dựng nông thôn mới

2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MAI SƠN, TỈNH SƠN LA

2.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới của huyện Mai Sơn

2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Mai Sơn

2.1.2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến QLNN trong xây dựng nông thôn mới huyện Mai Sơn tỉnh Sơn La

2.2. Thực trạng và kết quả QLNN về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La

2.2.1. Định hướng và quy hoạch xây dựng nông thôn mới huyện Mai Sơn

2.2.2. Ban hành các văn bản và truyền thông xây dựng nông thôn mới của huyện Mai Sơn

2.2.3. Tổ chức bộ máy và phát triển nhân sự xây dựng nông thôn mới của huyện Mai Sơn

2.2.4. Tổ chức chỉ đạo thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới của huyện Mai Sơn

2.2.5. Kiểm tra, giám sát thực thi quản lý nhà nước về xây dựng nông thông mới của huyện Mai Sơn

2.3. Đánh giá chung quản lý nhà nước trong xây dựng NTM trên địa bàn huyện Mai Sơn

2.3.1. Kết quả đạt được

2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân sinh ra

3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MAI SƠN, TỈNH SƠN LA

3.1. Mục tiêu và nhiệm vụ trong tâm hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La giai đoạn 2020 – 2025

3.1.1. Mục tiêu xây dựng nông thôn mới của huyện Mai Sơn giai đoạn 2020-2025

3.2. Nhiệm vụ trọng tâm hoàn thiện QLNN trong xây dựng NTM tại huyện Mai Sơn giai đoạn 2020-2025

3.3. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La

3.3.1. Rà soát, bổ sung công tác quy hoạch huyện Mai Sơn

3.3.2. Ban hành các văn bản và tăng cường truyền thông định hướng, mục tiêu chương trình xây dựng nông thôn mới của huyện

3.3.3. Hoàn thiện tổ chức bộ máy, bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ QLNN về xây xây dựng NTM

3.3.4. Tập trung chỉ đạo thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Sơn

3.3.5. Tăng cường kiểm tra công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành trong trong thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới của huyện Mai Sơn

3.4. Một số đề xuất, kiến nghị

3.4.1. Đối với Trung ương

3.4.2. Đối với Tỉnh Sơn La

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng quan Quản lý nhà nước nông thôn mới tại Mai Sơn

Bài viết này phân tích chuyên sâu về luận văn thạc sĩ Quản lý công với chủ đề Quản lý nhà nước nông thôn mới tại Mai Sơn, một huyện trọng điểm của tỉnh Sơn La. Nghiên cứu tập trung làm rõ cơ sở lý luận, thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý của chính quyền địa phương trong việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới. Việc hiểu rõ các khái niệm, nội dung và nhân tố ảnh hưởng là nền tảng cốt lõi để đánh giá đúng hiệu quả và xây dựng định hướng phát triển bền vững cho khu vực nông thôn tại Mai Sơn. Đây là một tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành, đặc biệt là những ai đang thực hiện khóa luận tốt nghiệp quản lý nhà nước về lĩnh vực này.

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước trong xây dựng NTM

Theo cơ sở lý luận về quản lý nhà nước, xây dựng nông thôn mới (NTM) được định nghĩa là một quá trình toàn diện, liên tục do cộng đồng dân cư nông thôn làm chủ thể, dưới sự hỗ trợ và định hướng của Nhà nước. Mục tiêu là tạo ra một nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao, môi trường được bảo vệ và hệ thống chính trị vững mạnh. Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới là hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm hoạch định chiến lược, ban hành chính sách, tổ chức bộ máy, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, giám sát quá trình triển khai chương trình. Sự cần thiết của quản lý nhà nước thể hiện ở ba vai trò chính: (1) Điều phối các nguồn lực và các bên liên quan để đạt mục tiêu chung; (2) Định hướng đầu tư công và đảm bảo an sinh xã hội, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo; (3) Tạo hành lang pháp lý để kích thích tăng trưởng kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội tại nông thôn.

1.2. Vai trò của chính quyền địa phương và các nhân tố ảnh hưởng

Vai trò của chính quyền địa phương là yếu tố quyết định thành công của chương trình NTM. Nội dung quản lý nhà nước bao gồm năm nhiệm vụ cốt lõi: hoạch định chiến lược và quy hoạch; ban hành văn bản pháp quy và chính sách; tổ chức bộ máy quản lý từ cấp tỉnh đến xã; chỉ đạo thực hiện 19 tiêu chí nông thôn mới; và kiểm tra, giám sát, tổng kết kinh nghiệm. Hiệu quả của các hoạt động này chịu ảnh hưởng bởi nhiều nhân tố. Thứ nhất là sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, thể hiện qua các nghị quyết và quyết định chiến lược. Thứ hai là hệ thống chính sách phát triển nông thôn đồng bộ. Thứ ba là năng lực của đội ngũ cán bộ cơ sở. Thứ tư là nhận thức và sự tham gia của người dân, các đoàn thể. Thứ năm là khả năng huy động nguồn lực xây dựng NTM từ ngân sách, doanh nghiệp và cộng đồng. Cuối cùng là các đặc điểm huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La về điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội.

II. Phân tích thực trạng QLNN nông thôn mới tại Mai Sơn

Việc đánh giá công tác quản lý nhà nước tại huyện Mai Sơn cho thấy bức tranh đa chiều với những thành tựu đáng ghi nhận và cả những thách thức không nhỏ. Xuất phát điểm thấp, địa hình phức tạp và nhận thức không đồng đều của người dân là những rào cản chính. Phân tích sâu vào thực trạng quản lý nhà nước nông thôn mới tại đây giúp nhận diện rõ những tồn tại trong công tác quy hoạch, điều hành, và đặc biệt là huy động nguồn lực. Từ đó, các nguyên nhân cốt lõi được làm rõ, tạo cơ sở thực tiễn vững chắc cho việc đề xuất các giải pháp mang tính đột phá và khả thi, phù hợp với điều kiện đặc thù của một huyện miền núi như Mai Sơn.

2.1. Đánh giá chung công tác quản lý và các kết quả đạt được

Công tác quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại Mai Sơn đã đạt được những kết quả tích cực. Đến hết năm 2019, huyện đạt bình quân gần 12 tiêu chí/xã, có 6 xã được công nhận đạt chuẩn. Thành công này đến từ sự chỉ đạo sát sao của các cấp ủy đảng, chính quyền và việc ban hành kịp thời các văn bản chỉ đạo, kế hoạch thực hiện theo từng giai đoạn. Công tác quy hoạch đã hoàn thành ở 21/21 xã, tạo tiền đề cho việc đầu tư cơ sở hạ tầng. Bộ máy quản lý từ huyện đến xã được thành lập và kiện toàn. Đặc biệt, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã phát huy hiệu quả, huy động được sự tham gia tích cực của người dân. Thu nhập bình quân đầu người tăng từ 12,3 triệu đồng (2015) lên 35,2 triệu đồng (2018), góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội Mai Sơn.

2.2. Hạn chế và nguyên nhân trong quá trình quản lý xây dựng NTM

Bên cạnh thành tựu, công tác quản lý còn nhiều hạn chế. Một số xã vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào ngân sách nhà nước. Việc huy động nguồn lực từ cộng đồng gặp khó khăn, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa do tiềm lực kinh tế hộ gia đình còn yếu. Khảo sát tại 3 xã cho thấy 92% hộ dân gặp khó khăn về kinh tế khi tham gia chương trình. Công tác quản lý còn tập trung quá nhiều vào xây dựng cơ sở hạ tầng mà chưa chú trọng đúng mức đến phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập bền vững cho người dân. Năng lực một bộ phận cán bộ cơ sở còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả tuyên truyền và triển khai. Nguyên nhân chính bắt nguồn từ xuất phát điểm thấp của huyện, địa hình bị chia cắt, cơ chế chính sách đôi khi chưa thực sự phù hợp với thực tiễn miền núi và nguồn vốn đầu tư chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế.

III. Phương pháp hoàn thiện QLNN về xây dựng NTM tại Mai Sơn

Để vượt qua các thách thức, việc tìm kiếm các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước là nhiệm vụ cấp thiết. Luận văn đã đề xuất một hệ thống giải pháp đồng bộ, tập trung vào hai khía cạnh cốt lõi: hoàn thiện cơ chế, chính sách và nâng cao năng lực thực thi. Các phương pháp này không chỉ dựa trên cơ sở lý luận mà còn đúc kết từ kinh nghiệm quản lý nhà nước nông thôn mới của các địa phương thành công như Thái Bình, Nam Định, đồng thời điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh đặc thù của huyện Mai Sơn.

3.1. Rà soát bổ sung công tác quy hoạch và truyền thông

Giải pháp đầu tiên là rà soát, điều chỉnh và bổ sung công tác quy hoạch cho phù hợp với thực tiễn. Quy hoạch cần có tầm nhìn dài hạn, gắn kết chặt chẽ giữa quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch hạ tầng và quy hoạch phát triển sản xuất. Các quy hoạch sau khi phê duyệt phải được công bố công khai, minh bạch để người dân biết, thực hiện và giám sát. Song song với đó, cần tăng cường công tác truyền thông về mục tiêu, ý nghĩa của Chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới. Nội dung tuyên truyền phải đa dạng, dễ hiểu, hướng đến thay đổi nhận thức từ “Nhà nước làm cho dân” sang “Dân làm, Nhà nước hỗ trợ”, khơi dậy tinh thần tự lực, tự cường và vai trò chủ thể của người dân.

3.2. Hoàn thiện bộ máy và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ

Con người là yếu tố then chốt. Cần tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy, phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng thành viên Ban chỉ đạo từ huyện đến xã. Đặc biệt, phải chú trọng bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng quản lý cho đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác NTM. Nội dung đào tạo cần tập trung vào các kỹ năng lập kế hoạch, quản lý dự án, vận động quần chúng và ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. Một đội ngũ cán bộ có năng lực, tâm huyết và sáng tạo sẽ là động lực chính để triển khai hiệu quả các chủ trương, chính sách và tháo gỡ các vướng mắc tại cơ sở.

IV. Bí quyết tăng cường hiệu lực QLNN nông thôn mới Mai Sơn

Nâng cao hiệu lực quản lý không chỉ dừng lại ở việc hoạch định chính sách mà còn nằm ở khâu tổ chức thực hiện và giám sát. Các giải pháp mang tính “bí quyết” dưới đây tập trung vào việc tạo ra động lực thực chất, kiểm soát quy trình và đảm bảo chương trình đi đúng hướng, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân. Đây là những kinh nghiệm quý báu có thể áp dụng để đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới huyện Mai Sơn trong giai đoạn tiếp theo.

4.1. Tập trung chỉ đạo thực hiện các tiêu chí còn yếu

Cần có sự chỉ đạo quyết liệt, tập trung nguồn lực để hoàn thành các nhóm tiêu chí khó và còn yếu như Thu nhập, Hộ nghèo, Tổ chức sản xuất, và Môi trường. Thay vì đầu tư dàn trải, nên xây dựng kế hoạch chi tiết với lộ trình và giải pháp cụ thể cho từng tiêu chí tại từng xã. Đối với tiêu chí thu nhập, cần đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp, xây dựng các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao để nâng cao giá trị sản phẩm. Đối với môi trường, cần triển khai hiệu quả các mô hình thu gom, xử lý rác thải, nước thải sinh hoạt và chăn nuôi, đồng thời nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân.

4.2. Tăng cường kiểm tra giám sát và cơ chế huy động vốn

Công tác kiểm tra, giám sát phải được thực hiện thường xuyên, nghiêm túc để kịp thời phát hiện sai sót, chấn chỉnh lệch lạc và đúc rút kinh nghiệm. Nội dung giám sát cần toàn diện, từ việc quản lý sử dụng vốn, chất lượng công trình đến mức độ hài lòng của người dân. Về nguồn lực, cần đa dạng hóa các kênh huy động vốn. Ngoài ngân sách nhà nước, phải có cơ chế, chính sách hấp dẫn để thu hút đầu tư từ doanh nghiệp vào nông nghiệp, nông thôn. Quan trọng hơn, cần phát huy tối đa nội lực trong dân theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Việc công khai, minh bạch trong quản lý tài chính và để người dân tham gia giám sát sẽ tạo niềm tin và khuyến khích sự đóng góp của cộng đồng.

Luận văn thạc sĩ: Quản lý nhà nước xây dựng nông thôn mới huyện Mai Sơn