Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng cơ bản tại Việt Nam trong những năm gần đây thu hút một khối lượng vốn đầu tư lớn, đóng vai trò mũi nhọn trong phát triển kinh tế xã hội. Công ty Cổ phần Tư vấn Thiết kế và Xây dựng Bắc Miền Trung hoạt động trong lĩnh vực xây lắp, chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi các yếu tố chi phí liên quan đến các công trình thi công. Chi phí xây lắp là một trong những yếu tố quyết định đến giá thành sản phẩm, ảnh hưởng đến lợi nhuận và uy tín doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực trạng quản lý chi phí xây lắp tại công ty còn nhiều bất cập, như việc quản lý chi phí chưa chặt chẽ, chưa phản ánh đúng bản chất giá thành sản phẩm, chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn nhưng chưa được tiết kiệm hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích và đánh giá thực trạng quản lý chi phí xây lắp tại Công ty Cổ phần Tư vấn Thiết kế và Xây dựng Bắc Miền Trung trong giai đoạn 2012-2016, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi phí xây lắp, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tiết kiệm chi phí và tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý chi phí xây lắp tại công ty trong khoảng thời gian 2012 đến 2016, với trọng tâm là các công trình xây dựng do công ty thực hiện tại khu vực Bắc Trung Bộ.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi phí xây lắp, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực quản lý, kiểm soát chi phí, từ đó giảm thiểu rủi ro tài chính và tăng sức cạnh tranh trên thị trường xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chi phí xây lắp trong doanh nghiệp xây dựng, bao gồm:

  • Khái niệm chi phí xây lắp: Chi phí xây lắp là tổng hợp các khoản chi phí bằng tiền cho toàn bộ hao phí lao động, vật liệu và các chi phí cần thiết phát sinh trong hoạt động sản xuất thi công của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định. Chi phí xây lắp không bao gồm chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp và chi phí hoạt động tài chính.

  • Phân loại chi phí xây lắp: Chi phí được phân loại theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm (chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung, chi phí quản lý doanh nghiệp) và theo yếu tố chi phí (biến phí, định phí, hỗn hợp phí).

  • Quản lý chi phí xây lắp: Là sự tác động có mục đích của doanh nghiệp đến toàn bộ hao phí lao động và các chi phí cần thiết phát sinh nhằm tiến hành hoạt động sản xuất thi công trong một thời kỳ nhất định để tạo lập hệ thống mới và điều khiển hệ thống nhằm tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm.

  • Xây dựng định mức chi phí: Định mức chi phí là khoản chi được định trước bằng cách lập ra những tiêu chuẩn gắn với từng trường hợp hoặc điều kiện làm việc cụ thể, làm cơ sở để tính toán tiết kiệm chi phí ở từng bộ phận sản xuất toàn doanh nghiệp.

  • Lập dự toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm: Dự toán chi phí xây dựng được xác định trên cơ sở khối lượng các loại công tác xây lắp tính toán từ bản vẽ kỹ thuật hoặc bản vẽ thi công, đơn giá xây dựng cơ bản do liên sở Tài chính - Xây dựng ban hành.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, sổ chi tiết chi phí nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công của Công ty Cổ phần Tư vấn Thiết kế và Xây dựng Bắc Miền Trung giai đoạn 2012-2016. Ngoài ra, thu thập dữ liệu từ các văn bản pháp luật, tiêu chuẩn Việt Nam liên quan đến quản lý chi phí xây lắp.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn các công trình xây dựng tiêu biểu do công ty thực hiện trong giai đoạn nghiên cứu để phân tích chi tiết chi phí xây lắp và quản lý chi phí.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích số liệu chi phí, so sánh tỷ trọng các khoản mục chi phí qua các năm; phương pháp phân tích định tính để đánh giá thực trạng quản lý chi phí, nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và nguyên nhân bất cập; phương pháp so sánh với các nghiên cứu và thực tiễn quản lý chi phí xây lắp trong ngành xây dựng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2016, tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2012 đến 2016 nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo 2016-2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 60-65% tổng chi phí xây lắp trong các công trình của công ty, là khoản chi phí lớn nhất và có biến động theo giá thị trường nguyên vật liệu. Ví dụ, năm 2014 chi phí nguyên vật liệu tăng cao trong khi doanh thu giảm, gây áp lực tài chính cho doanh nghiệp.

  2. Chi phí nhân công trực tiếp tăng khoảng 10-15% trong giai đoạn 2012-2014, trong khi năng suất lao động chưa được cải thiện tương xứng, dẫn đến chi phí nhân công chưa được kiểm soát hiệu quả.

  3. Chi phí sử dụng máy thi công chiếm khoảng 8-10% tổng chi phí xây lắp, trong đó chi phí thường xuyên (lương, nhiên liệu, bảo dưỡng) chiếm phần lớn. Việc quản lý và sử dụng máy móc chưa tối ưu, gây lãng phí và tăng chi phí sản xuất chung.

  4. Công tác lập dự toán và xây dựng định mức chi phí còn nhiều hạn chế, chưa phản ánh chính xác chi phí thực tế phát sinh tại công trường, dẫn đến sai lệch trong dự toán và khó khăn trong kiểm soát chi phí thi công.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các bất cập trên là do công tác quản lý chi phí xây lắp chưa chặt chẽ và toàn diện. Việc phân công, phân cấp quản lý chi phí tại các cấp chưa rõ ràng, dẫn đến thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ phận. So với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu tại công ty cao hơn mức trung bình ngành (khoảng 55-60%), cho thấy tiềm năng tiết kiệm nguyên vật liệu còn lớn.

Bên cạnh đó, việc xây dựng định mức chi phí và lập dự toán chưa sát với thực tế thi công làm giảm hiệu quả kiểm soát chi phí. Các biểu đồ so sánh chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công qua các năm có thể minh họa rõ sự biến động và tỷ trọng chi phí, giúp nhà quản lý nhận diện các điểm cần cải thiện.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là cung cấp cơ sở để công ty điều chỉnh chính sách quản lý chi phí, nâng cao năng lực dự toán, kiểm soát chi phí nhằm giảm thiểu lãng phí, tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác xây dựng định mức chi phí xây lắp: Cần rà soát, cập nhật định mức chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công theo thực tế thi công và biến động thị trường, áp dụng công nghệ thông tin để quản lý định mức chính xác hơn. Thời gian thực hiện: 2017-2018. Chủ thể: Phòng Kế hoạch - Kỹ thuật phối hợp với các đội thi công.

  2. Tăng cường tổ chức thực hiện quản lý chi phí tại công trường: Phân công rõ trách nhiệm quản lý chi phí cho Ban chỉ huy công trường, đội thi công và các bộ phận liên quan, xây dựng quy trình kiểm soát chi phí chặt chẽ, thường xuyên kiểm tra, giám sát chi phí phát sinh. Thời gian: 2017-2019. Chủ thể: Ban Giám đốc, Ban chỉ huy công trường.

  3. Áp dụng hệ thống phần mềm quản lý chi phí xây lắp: Triển khai phần mềm quản lý chi phí để theo dõi, phân tích chi phí theo từng công trình, hạng mục, giúp kịp thời phát hiện sai lệch và điều chỉnh. Thời gian: 2017-2018. Chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin phối hợp Phòng Kế toán.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực quản lý chi phí cho cán bộ quản lý và nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý chi phí, lập dự toán, kiểm soát chi phí cho cán bộ kỹ thuật, kế toán và Ban chỉ huy công trường nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hiện. Thời gian: 2017-2020. Chủ thể: Phòng Nhân sự phối hợp Phòng Kế hoạch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý chi phí xây lắp, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị tài chính và sản xuất.

  2. Phòng Kế hoạch - Kỹ thuật và Phòng Kế toán doanh nghiệp xây dựng: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng định mức chi phí, lập dự toán và kiểm soát chi phí hiệu quả.

  3. Ban chỉ huy công trường và đội thi công: Hỗ trợ trong việc tổ chức quản lý chi phí tại công trường, kiểm soát chi phí phát sinh, nâng cao năng suất lao động và tiết kiệm chi phí.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý chi phí xây lắp trong doanh nghiệp xây dựng, giúp phát triển nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí xây lắp là gì và tại sao quan trọng?
    Quản lý chi phí xây lắp là quá trình kiểm soát các khoản chi phí phát sinh trong hoạt động thi công xây dựng nhằm tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất. Nó giúp doanh nghiệp giảm lãng phí, hạ giá thành sản phẩm và tăng lợi nhuận.

  2. Chi phí xây lắp gồm những khoản mục chính nào?
    Chi phí xây lắp bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung và chi phí quản lý doanh nghiệp. Trong đó, nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 60-65%.

  3. Làm thế nào để xây dựng định mức chi phí xây lắp chính xác?
    Định mức chi phí được xây dựng dựa trên tiêu chuẩn kỹ thuật, kinh nghiệm thực tế, khối lượng công việc và điều kiện thi công. Cần thường xuyên cập nhật định mức theo biến động thị trường và thực tế thi công để đảm bảo tính chính xác.

  4. Phần mềm quản lý chi phí xây lắp có lợi ích gì?
    Phần mềm giúp theo dõi, phân tích chi phí theo từng công trình, hạng mục, kịp thời phát hiện sai lệch và điều chỉnh. Nó nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch trong quản lý chi phí.

  5. Những khó khăn thường gặp trong quản lý chi phí xây lắp là gì?
    Khó khăn gồm việc phân công trách nhiệm chưa rõ ràng, thiếu phối hợp giữa các bộ phận, định mức chi phí và dự toán chưa sát thực tế, biến động giá nguyên vật liệu và nhân công, cũng như thiếu công cụ quản lý hiện đại.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng quản lý chi phí xây lắp tại Công ty Cổ phần Tư vấn Thiết kế và Xây dựng Bắc Miền Trung trong giai đoạn 2012-2016, chỉ ra các bất cập về quản lý chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công.
  • Đã làm rõ vai trò quan trọng của công tác xây dựng định mức chi phí, lập dự toán và kiểm soát chi phí trong hoạt động xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như hoàn thiện định mức chi phí, tăng cường tổ chức quản lý chi phí tại công trường, áp dụng phần mềm quản lý và đào tạo nâng cao năng lực quản lý chi phí.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.
  • Khuyến nghị công ty triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2017-2020, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng công nghệ mới trong quản lý chi phí xây lắp.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp xây dựng được khuyến khích áp dụng các kết quả và giải pháp nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, góp phần phát triển ngành xây dựng Việt Nam.