Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong ngành thực phẩm Việt Nam: Tình hình và khuyến nghị chính sách

• Tác giả: Le Thi Kim Phung
• Người hướng dẫn: Dr. Ly Hoang Phu
• Trường học: Foreign Trade University
• Chuyên ngành: International Trade Policy and Law
• Đề tài: Corporate Social Responsibility in the Vietnamese Food Industry: Situation and Policy Recommendations
• Loại tài liệu: master thesis
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hanoi

• DECLARATION
• TABLE OF CONTENTS
• ACKNOWLEDGEMENT
• LIST OF ABBREVIATIONS
• LIST OF TABLES
• LIST OF FIGURES
• ABSTRACT
• INTRODUCTION. INTRODUCTION
• 1.1. Scope of research
• 1.2. Thesis outline
• 1. CHƯƠNG 1: THEORETICAL BACKGROUND OF CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY
• 1.1. Determinants of CSR. Models of CSR
• 1.2. Carroll’s CSR pyramid. Wayne Visser’s CSR
• 1.3. The Consumer-driven Corporate Responsibility (CDCR) Model. CSR Practices in Developing Countries
• 1.4. Various drivers for CSR in developing countries. CSR Pyramid for developing countries
• 2. CHƯƠNG 2: CSR APPLICATION IN VIETNAMESE FOOD INDUSTRY
• 2.1. Overview of Vietnamese food industry
• 2.2. Vietnam research context
• 2.3. CSR in Vietnam. Key stakeholders in CSR in Vietnam. CSR in Vietnamese food industry
• 3. CHƯƠNG 3: CASE STUDIES
• 3.1. Vietnam Dairy Products JSC
• 3.2. Overview of Vietnam Dairy Product JSC. Human nutrition and safety. Environment and energy. Local economic development. Support and community development. Overview of CP Vietnam. Overview of Heineken Vietnam. Prosperity of people. Prosperity of planet. Overview of Vedan Vietnam. Social responsibility activity
• 4. CHƯƠNG 4: POLICY IMPLICATION
• 4.1. Evaluation of CSR application in Vietnam food industry
• 4.2. Future CSR development and challenges in Vietnamese food industry
• 4.3. Recommendations to the companies. Recommendations to the government bodies
• CONCLUSION
• REFERENCES

I. Tổng Quan Về Trách Nhiệm Xã Hội CSR Trong Ngành Thực Phẩm

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) là cam kết của doanh nghiệp đối với sự phát triển kinh tế bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống của người lao động, gia đình họ, cộng đồng và xã hội. Việc áp dụng CSR hiệu quả không chỉ đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh nghiệp mà còn cho cả xã hội. Ngày nay, các doanh nghiệp lớn ở Việt Nam thường đưa CSR vào chiến lược kinh doanh của mình, đặc biệt là các doanh nghiệp có thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa nhận thấy cơ hội và lợi ích của CSR, thậm chí hiểu sai hoặc cố tình hiểu sai tầm quan trọng của nó. Thực tế cho thấy, đối với các doanh nghiệp thực hiện tốt trách nhiệm xã hội, lợi nhuận của họ không giảm mà còn tăng lên. Lợi ích mà doanh nghiệp nhận được khi thực hiện trách nhiệm xã hội bao gồm giảm chi phí, tăng doanh thu, tăng giá trị thương hiệu, giảm tỷ lệ thôi việc, cải thiện năng suất và có nhiều cơ hội tiếp cận thị trường mới.

1.1. Định Nghĩa và Vai Trò Của CSR Trong Phát Triển Bền Vững

CSR không chỉ là hoạt động từ thiện mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp. Nó bao gồm các hoạt động bảo vệ môi trường, đảm bảo quyền lợi của người lao động, đóng góp vào sự phát triển của cộng đồng và tuân thủ các quy định pháp luật. Phát triển bền vững ngành thực phẩm Việt Nam đòi hỏi sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp trong việc thực hiện CSR.

1.2. Lợi Ích Kinh Tế và Xã Hội Khi Doanh Nghiệp Thực Hiện CSR

Việc thực hiện CSR mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, bao gồm tăng cường uy tín thương hiệu, thu hút và giữ chân nhân tài, cải thiện mối quan hệ với khách hàng và cộng đồng. Đồng thời, CSR cũng góp phần vào sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước, tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và bền vững. CSR và lợi thế cạnh tranh trong ngành thực phẩm là một yếu tố quan trọng để doanh nghiệp phát triển.

1.3. Các Tiêu Chuẩn CSR Phổ Biến Trong Ngành Thực Phẩm Hiện Nay

Hiện nay, có nhiều tiêu chuẩn CSR được áp dụng trong ngành thực phẩm, bao gồm ISO 14000, SA8000, ISO 26000 và các tiêu chuẩn khác liên quan đến an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế. Tiêu chuẩn CSR trong ngành thực phẩm ngày càng được chú trọng.

II. Thực Trạng CSR Trong Ngành Thực Phẩm Việt Nam Phân Tích

Mặc dù CSR là một khái niệm tương đối mới đối với nhiều doanh nghiệp Việt Nam, nhưng nó thực sự là một yêu cầu cấp thiết hiện nay. Để thâm nhập thành công vào các thị trường lớn nhưng khó tính như Nhật Bản, Hoa Kỳ và Châu Âu, các công ty cần tăng cường nghiên cứu khả năng áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về CSR như ISO14000, SA8000 hoặc các tiêu chuẩn gần tương tự như ISO26000 để thể hiện trách nhiệm của mình đối với xã hội. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam tin rằng các tiêu chuẩn CSR là rào cản kỹ thuật để gia nhập thị trường quốc tế và họ miễn cưỡng thực hiện CSR. Tuy nhiên, lợi ích mà CSR mang lại cho doanh nghiệp là rất lớn.

2.1. Mức Độ Nhận Thức và Triển Khai CSR Của Doanh Nghiệp

Nhận thức về CSR của các doanh nghiệp Việt Nam còn chưa đầy đủ và việc triển khai CSR còn mang tính thụ động và miễn cưỡng do đối tác nước ngoài yêu cầu tuân thủ quy tắc ứng xử của họ. Một số doanh nghiệp hiểu rằng CSR là hoạt động từ thiện. Một số doanh nghiệp ngần ngại thực hiện CSR vì cho rằng các chương trình CSR rất tốn kém. Không có nhiều doanh nghiệp nhận thức đầy đủ về CSR và tích hợp các hoạt động CSR một cách hiệu quả vào quy trình sản xuất của doanh nghiệp. Họ vẫn xem CSR là một chi phí hoặc một vấn đề tuân thủ do người mua toàn cầu thúc đẩy hơn là một khoản đầu tư bền vững để đạt được lợi thế cạnh tranh.

2.2. Các Vấn Đề CSR Nổi Cộm Trong Ngành Thực Phẩm Hiện Nay

Trong những năm gần đây, đã có nhiều trường hợp vi phạm CSR bị phanh phui và lên án bởi cộng đồng xã hội. Các vấn đề nổi cộm bao gồm an toàn thực phẩm và trách nhiệm xã hội, sử dụng lao động trẻ em, ô nhiễm môi trường và vi phạm quyền lợi của người lao động. Điều này cho thấy sự cần thiết phải tăng cường giám sát và thực thi các quy định về CSR trong ngành thực phẩm.

2.3. Ảnh Hưởng Của CSR Đến Uy Tín và Thương Hiệu Doanh Nghiệp

Việc thực hiện CSR có ảnh hưởng lớn đến uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp thực hiện tốt CSR thường được người tiêu dùng tin tưởng và ủng hộ hơn, trong khi các doanh nghiệp vi phạm CSR có thể phải đối mặt với sự tẩy chay và mất mát doanh thu. Người tiêu dùng và CSR trong ngành thực phẩm có mối quan hệ mật thiết.

III. Giải Pháp Nâng Cao CSR Trong Ngành Thực Phẩm Việt Nam

Cần có các nghiên cứu về CSR ở Việt Nam để thúc đẩy việc thực hiện CSR trong cộng đồng doanh nghiệp vì CSR ngày càng trở nên quan trọng trong quá trình phát triển của doanh nghiệp. Các chương trình CSR có thể được xem xét trong quá trình quản lý chiến lược của doanh nghiệp, có thể được tích hợp vào các hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp và do đó tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Các ngành công nghiệp thực phẩm Việt Nam là trọng tâm của nghiên cứu này vì tầm quan trọng kinh tế và xã hội cũng như các vấn đề xã hội phổ biến của chúng.

3.1. Xây Dựng Khung Pháp Lý và Chính Sách Hỗ Trợ CSR

Chính phủ cần xây dựng một khung pháp lý rõ ràng và minh bạch về CSR, bao gồm các quy định về báo cáo, đánh giá và kiểm tra CSR. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện CSR, chẳng hạn như ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính và đào tạo nguồn nhân lực. Quy định pháp luật về CSR trong ngành thực phẩm cần được hoàn thiện.

3.2. Tăng Cường Giáo Dục và Nâng Cao Nhận Thức Về CSR

Cần tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức về CSR cho các doanh nghiệp, người tiêu dùng và cộng đồng. Các chương trình đào tạo về CSR cần được đưa vào chương trình giảng dạy của các trường đại học và cao đẳng. Đồng thời, cần có các chiến dịch truyền thông để nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về tầm quan trọng của CSR.

3.3. Thúc Đẩy Hợp Tác Giữa Các Bên Liên Quan Để Thực Hiện CSR

Cần thúc đẩy hợp tác giữa các bên liên quan, bao gồm doanh nghiệp, chính phủ, tổ chức phi chính phủ và cộng đồng, để thực hiện CSR một cách hiệu quả. Các bên liên quan cần chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và nguồn lực để giải quyết các vấn đề CSR trong ngành thực phẩm. Các sáng kiến CSR trong ngành thực phẩm cần được nhân rộng.

IV. Nghiên Cứu Điển Hình Phân Tích CSR Của Các Doanh Nghiệp

Luận văn này tập trung vào phân tích trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, vai trò của việc thực hiện CSR và một số vấn đề về thực hiện CSR trong ngành thực phẩm Việt Nam. Sử dụng phương pháp luận định tính với cách tiếp cận nghiên cứu trường hợp đa dạng, luận văn này khám phá các yếu tố thúc đẩy chiến lược CSR và thực hiện trong ngành thực phẩm Việt Nam, chỉ nhằm mục đích thực hiện bốn trường hợp của các tập đoàn lớn. Luận văn đóng góp vào cơ sở kiến thức và thực tế nhỏ về thực hành CSR trong bối cảnh quốc gia đang phát triển cũng như ngành thực phẩm Việt Nam.

4.1. Vinamilk Mô Hình CSR Gắn Liền Với Phát Triển Bền Vững

Vinamilk là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong việc thực hiện CSR tại Việt Nam. Công ty đã triển khai nhiều chương trình CSR tập trung vào dinh dưỡng, sức khỏe cộng đồng, bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng. Báo cáo trách nhiệm xã hội doanh nghiệp ngành thực phẩm của Vinamilk được đánh giá cao.

4.2. CP Vietnam Cam Kết CSR Trong Chuỗi Cung Ứng Bền Vững

CP Vietnam là một tập đoàn đa quốc gia hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp và thực phẩm. Công ty cam kết thực hiện CSR trong toàn bộ chuỗi cung ứng của mình, từ sản xuất đến phân phối. CP Vietnam chú trọng đến việc đảm bảo quyền lợi của người lao động, bảo vệ môi trường và hỗ trợ cộng đồng địa phương. Chuỗi cung ứng bền vững ngành thực phẩm là một yếu tố quan trọng trong chiến lược CSR của CP Vietnam.

4.3. Heineken Vietnam CSR Hướng Đến Cộng Đồng và Môi Trường

Heineken Vietnam là một trong những doanh nghiệp sản xuất bia lớn nhất tại Việt Nam. Công ty đã triển khai nhiều chương trình CSR tập trung vào bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, hỗ trợ cộng đồng và thúc đẩy văn hóa uống có trách nhiệm. Tác động môi trường của ngành thực phẩm là một trong những mối quan tâm hàng đầu của Heineken Vietnam.

V. Khuyến Nghị Chính Sách Để Thúc Đẩy CSR Ngành Thực Phẩm

Từ những phân tích trên, có thể thấy rằng CSR đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững của ngành thực phẩm Việt Nam. Tuy nhiên, việc thực hiện CSR vẫn còn nhiều hạn chế và thách thức. Để thúc đẩy CSR trong ngành thực phẩm, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, chính phủ và các bên liên quan.

5.1. Hoàn Thiện Khung Pháp Lý Về CSR và Cơ Chế Giám Sát

Cần xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý về CSR với các quy định cụ thể, rõ ràng và chế tài xử phạt nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm. Đồng thời, cần tăng cường cơ chế giám sát, kiểm tra và đánh giá việc thực hiện CSR của các doanh nghiệp.

5.2. Xây Dựng Tiêu Chuẩn CSR Phù Hợp Với Điều Kiện Việt Nam

Cần xây dựng các tiêu chuẩn CSR phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội và môi trường của Việt Nam. Các tiêu chuẩn này cần được xây dựng dựa trên sự tham gia của các bên liên quan và được công bố rộng rãi để các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và áp dụng.

5.3. Tăng Cường Hợp Tác Quốc Tế Về CSR Trong Ngành Thực Phẩm

Cần tăng cường hợp tác quốc tế về CSR trong ngành thực phẩm, bao gồm trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ thông tin và hỗ trợ kỹ thuật. Việc hợp tác quốc tế giúp các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận với các tiêu chuẩn CSR tiên tiến và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Khuyến nghị chính sách CSR cho ngành thực phẩm cần được xây dựng dựa trên kinh nghiệm quốc tế.

VI. Tương Lai Của CSR Trong Ngành Thực Phẩm Việt Nam Triển Vọng

Với sự phát triển của xã hội và sự gia tăng nhận thức của người tiêu dùng, CSR sẽ ngày càng trở nên quan trọng trong ngành thực phẩm Việt Nam. Các doanh nghiệp thực hiện tốt CSR sẽ có lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững. Ngược lại, các doanh nghiệp bỏ qua CSR sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro và thách thức.

6.1. Xu Hướng CSR Trong Ngành Thực Phẩm Toàn Cầu

Xu hướng CSR trong ngành thực phẩm toàn cầu đang tập trung vào các vấn đề như biến đổi khí hậu, an toàn thực phẩm, quyền lợi của người lao động và phát triển cộng đồng. Các doanh nghiệp đang nỗ lực giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, đảm bảo chất lượng sản phẩm và tạo ra giá trị cho xã hội.

6.2. Cơ Hội và Thách Thức Đối Với Doanh Nghiệp Việt Nam

Doanh nghiệp Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển CSR trong ngành thực phẩm, bao gồm tận dụng lợi thế về nguồn nguyên liệu, lao động và thị trường. Tuy nhiên, cũng có nhiều thách thức, chẳng hạn như thiếu nguồn lực, công nghệ và kinh nghiệm. Để vượt qua những thách thức này, doanh nghiệp cần có sự đầu tư và cam kết lâu dài.

6.3. Tầm Quan Trọng Của Báo Cáo CSR và Tính Minh Bạch

Trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp thực phẩm ngày càng được chú trọng. Việc công bố báo cáo CSR một cách minh bạch và đầy đủ là một yếu tố quan trọng để xây dựng lòng tin với người tiêu dùng và các bên liên quan. Minh bạch trong ngành thực phẩm là chìa khóa để phát triển bền vững.