I. Tổng Quan Luận Văn Về Dạy Học Tiếp Cận Năng Lực
Luận văn này tập trung vào việc chỉ đạo các tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông (THPT) dạy học theo tiếp cận năng lực. Mục tiêu là nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới của xã hội hiện đại. Tiếp cận năng lực giúp học sinh phát triển toàn diện, không chỉ về kiến thức mà còn về kỹ năng và thái độ. Điều này phù hợp với Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI, nhấn mạnh vai trò then chốt của giáo dục trong sự phát triển đất nước. Luận văn này sẽ đi sâu vào cơ sở lý luận, thực trạng và đề xuất các biện pháp cụ thể để cải thiện công tác chỉ đạo dạy học theo tiếp cận năng lực. Theo T ɣl0г: "Phải phân tích xem trong một công việc có bao nhiêu thành tố cơ bản, có bao nhiêu thao tác và dạy những công việc đó trong một thời gian nhất định, không dạy hết những công việc mà chỉ dạy những công việc nào thường xuất hiện nhiều nhất, tần suất công việc cao nhất, công việc nào ít sử dụng thì không dạy".
1.1. Tiếp Cận Năng Lực Xu Hướng Giáo Dục Hiện Đại
Tiếp cận năng lực là xu hướng giáo dục hiện đại, tập trung vào việc phát triển năng lực toàn diện cho học sinh. Thay vì chỉ truyền đạt kiến thức, tiếp cận này nhấn mạnh việc trang bị cho học sinh các kỹ năng cần thiết để giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo và thích ứng với sự thay đổi của xã hội. Tiếp cận năng lực chú trọng việc đánh giá khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, giúp học sinh tự tin và thành công trong cuộc sống. Cách tiếp cận năng lực giúp học sinh chủ động, sáng tạo và phát huy tối đa tiềm năng của bản thân. Điều này rất quan trọng trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ.
1.2. Tổ Chuyên Môn Vai Trò Trong Dạy Học Tiếp Cận Năng Lực
Tổ chuyên môn đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai dạy học theo tiếp cận năng lực. Tổ chuyên môn là nơi giáo viên chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận về phương pháp giảng dạy, xây dựng chương trình và đánh giá học sinh. Thông qua hoạt động của tổ chuyên môn, giáo viên có thể nâng cao năng lực chuyên môn, cập nhật kiến thức và kỹ năng mới, đồng thời hỗ trợ lẫn nhau trong công tác giảng dạy. Tổ chuyên môn còn là nơi thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng, góp phần cải tiến chất lượng dạy học và nâng cao hiệu quả đào tạo.
II. Thực Trạng Dạy Học Theo Năng Lực Ở THPT Hiện Nay
Hiện nay, việc dạy học theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT còn gặp nhiều khó khăn. Giáo viên chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng về phương pháp dạy học này. Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học còn thiếu thốn, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới. Bên cạnh đó, công tác chỉ đạo các tổ chuyên môn còn yếu, chưa phát huy được vai trò của tổ chuyên môn trong việc nâng cao chất lượng dạy học. Đánh giá học sinh vẫn chủ yếu dựa trên điểm số, chưa chú trọng đánh giá năng lực thực tế của học sinh. Chính vì vậy, việc nghiên cứu và đề xuất các biện pháp cải thiện thực trạng này là rất cần thiết. Theo kết quả khảo sát năm 2014 - 2015 thì việc trang bị kiến thức và kĩ năng về phương pháp dạy học mới cho giáo viên vẫn chưa được thực hiện một cách triệt để, gây ra những khó khăn nhất định trong quá trình dạy học.
2.1. Khó Khăn Về Nhận Thức Của Giáo Viên
Một trong những khó khăn lớn nhất là nhận thức của giáo viên về dạy học theo tiếp cận năng lực. Nhiều giáo viên vẫn quen với phương pháp dạy học truyền thống, tập trung vào việc truyền đạt kiến thức một chiều. Việc thay đổi phương pháp dạy học đòi hỏi giáo viên phải có sự thay đổi về tư duy và cách tiếp cận, đồng thời phải đầu tư nhiều thời gian và công sức để học hỏi và nâng cao năng lực chuyên môn. Giáo viên cần nhận thức rõ vai trò của mình là người hướng dẫn, hỗ trợ học sinh tự khám phá và xây dựng kiến thức.
2.2. Hạn Chế Về Cơ Sở Vật Chất và Trang Thiết Bị
Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai dạy học theo tiếp cận năng lực. Tuy nhiên, nhiều trường THPT hiện nay vẫn còn thiếu thốn về cơ sở vật chất, đặc biệt là các phòng thí nghiệm, phòng thực hành và các thiết bị dạy học hiện đại. Điều này gây khó khăn cho việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm, thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tế, vốn là những yếu tố quan trọng của dạy học theo tiếp cận năng lực. Việc đầu tư vào cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học là rất cần thiết để hỗ trợ giáo viên và học sinh trong quá trình dạy và học.
III. Giải Pháp Chỉ Đạo Tổ Chuyên Môn Dạy Học Năng Lực
Để khắc phục những khó khăn và nâng cao hiệu quả dạy học theo tiếp cận năng lực, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Trong đó, việc tăng cường chỉ đạo các tổ chuyên môn đóng vai trò then chốt. Cần đổi mới nội dung và phương pháp sinh hoạt tổ chuyên môn, tạo điều kiện cho giáo viên chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận về các vấn đề khó khăn trong giảng dạy và xây dựng các bài học theo tiếp cận năng lực. Đồng thời, cần tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên về phương pháp dạy học theo tiếp cận năng lực. Theo như Ьảпǥ 2.3, kết quả khảo sát cho thấy rằng việc bồi dưỡng thường xuyên về năng lực chuyên môn cho giáo viên còn thấp.
3.1. Đổi Mới Nội Dung và Phương Pháp Sinh Hoạt Tổ Chuyên Môn
Nội dung và phương pháp sinh hoạt tổ chuyên môn cần được đổi mới để đáp ứng yêu cầu của dạy học theo tiếp cận năng lực. Thay vì chỉ tập trung vào việc kiểm tra tiến độ giảng dạy, cần tạo điều kiện cho giáo viên chia sẻ kinh nghiệm, thảo luận về các vấn đề khó khăn trong giảng dạy và xây dựng các bài học theo tiếp cận năng lực. Các buổi sinh hoạt tổ chuyên môn có thể được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau, như hội thảo, chuyên đề, báo cáo kinh nghiệm,... để tạo sự hứng thú và thu hút sự tham gia của giáo viên.
3.2. Tăng Cường Bồi Dưỡng Chuyên Môn Cho Giáo Viên
Bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao năng lực giảng dạy và triển khai dạy học theo tiếp cận năng lực. Cần tổ chức các khóa bồi dưỡng ngắn hạn và dài hạn cho giáo viên về phương pháp dạy học theo tiếp cận năng lực, kỹ năng xây dựng chương trình và đánh giá học sinh. Ngoài ra, cần khuyến khích giáo viên tham gia các hoạt động tự bồi dưỡng, như đọc sách, tham gia các khóa học trực tuyến và chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp.
IV. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Tại Trường THPT Vĩnh Bảo
Nghiên cứu được thực hiện tại trường THPT Vĩnh Bảo, Hải Phòng, cho thấy việc áp dụng các biện pháp chỉ đạo tổ chuyên môn đã mang lại những kết quả tích cực. Giáo viên đã có nhận thức sâu sắc hơn về dạy học theo tiếp cận năng lực, năng lực chuyên môn được nâng cao, cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học được cải thiện. Kết quả học tập của học sinh cũng được nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn cần được giải quyết, như việc đánh giá học sinh và xây dựng các bài học phù hợp với năng lực của từng đối tượng học sinh. Kết quả đánh giá khách quan được thể hiện trong bảng 2.10 và 2.11 cho thấy sự thay đổi tích cực.
4.1. Nâng Cao Nhận Thức và Năng Lực Chuyên Môn Của Giáo Viên
Sau khi áp dụng các biện pháp chỉ đạo, giáo viên tại trường THPT Vĩnh Bảo đã có nhận thức sâu sắc hơn về dạy học theo tiếp cận năng lực. Giáo viên đã hiểu rõ hơn về vai trò của mình trong quá trình dạy học, không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là người hướng dẫn, hỗ trợ học sinh tự khám phá và xây dựng kiến thức. Năng lực chuyên môn của giáo viên cũng được nâng cao thông qua các hoạt động bồi dưỡng, tập huấn và chia sẻ kinh nghiệm.
4.2. Cải Thiện Cơ Sở Vật Chất và Trang Thiết Bị Dạy Học
Nhà trường đã đầu tư vào việc cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học, đặc biệt là các phòng thí nghiệm, phòng thực hành và các thiết bị dạy học hiện đại. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tổ chức các hoạt động trải nghiệm, thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tế, giúp học sinh phát triển năng lực một cách toàn diện. Bảng 3.1 và 3.2 đã thể hiện sự cải thiện rõ rệt khi nghiên cứu được thực hiện.
V. Kết Luận Dạy Học Năng Lực Hướng Đến Tương Lai
Luận văn đã trình bày một cách có hệ thống về cơ sở lý luận, thực trạng và các biện pháp chỉ đạo tổ chuyên môn trong dạy học theo tiếp cận năng lực. Nghiên cứu tại trường THPT Vĩnh Bảo cho thấy tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp đề xuất. Tuy nhiên, để triển khai thành công dạy học theo tiếp cận năng lực, cần có sự phối hợp đồng bộ từ các cấp quản lý giáo dục, nhà trường, giáo viên và học sinh. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp đánh giá năng lực học sinh một cách toàn diện và khách quan.
5.1. Đánh Giá Toàn Diện và Khách Quan Năng Lực Học Sinh
Đánh giá năng lực học sinh cần được thực hiện một cách toàn diện và khách quan, không chỉ dựa trên điểm số mà còn dựa trên các hoạt động thực hành, dự án và bài tập tình huống. Cần xây dựng các công cụ đánh giá phù hợp với từng môn học và từng đối tượng học sinh, đồng thời đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong quá trình đánh giá.
5.2. Xây Dựng Chương Trình và Bài Học Phù Hợp
Chương trình và bài học cần được xây dựng phù hợp với năng lực của từng đối tượng học sinh, tạo điều kiện cho học sinh phát triển tối đa tiềm năng của bản thân. Cần tăng cường các hoạt động trải nghiệm, thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tế, giúp học sinh hiểu rõ hơn về kiến thức và kỹ năng đã học.
