Luận án Tiến sĩ Kỹ Thuật Môi Trường: Phân Tích Dòng Chất Thải Rắn Từ Các Ngành Kinh Tế Việt Nam Bằng Mô Hình IO

• Tác giả: Tạ Thị Yến
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Ánh Tuyết
• Trường học: Đại học Bách Khoa Hà Nội
• Chuyên ngành: Kĩ thuật Môi trường
• Đề tài: Tích hợp mô hình IO trong phân tích dòng chất thải rắn từ các ngành kinh tế Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Sự cần thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
• 1.5. Các đóng góp mới của luận án
• 1.6. Các nội dung chính của luận án
• 1.7. Quản lý chất thải rắn
• 1.8. Chất thải rắn từ các ngành kinh tế của Việt Nam
• 1.9. Tình hình phát sinh chất thải rắn từ một số ngành kinh tế của Việt Nam
• 1.10. Một số nghiên cứu về kiểm kê chất thải rắn của các ngành kinh tế Việt Nam
• 1.11. Cơ sở lựa chọn hệ số phát sinh chất thải rắn của các ngành kinh tế
• 1.12. Hiện trạng quản lý và xử lý chất thải rắn của Việt Nam
• 1.12.1. Hiện trạng thu gom, xử lý, tái chế chất thải rắn thông thường
• 1.12.2. Hiện trạng phát sinh, thu gom, xử lý, tái chế chất thải nguy hại
• 1.12.3. Các chiến lược, chính sách pháp luật về quản lý chất thải rắn
• 1.12.4. Kinh nghiệm quốc tế trong quản lý chất thải
• 1.13. Các công cụ trong kiểm kê chất thải
• 1.13.1. Mô hình LCA (Life Cycle Assessment)
• 1.13.1.1. Khái quát chung về mô hình LCA
• 1.13.1.2. Kinh nghiệm khai thác mô hình LCA
• 1.13.2. Mô hình IWM (Integrated Waste Management)
• 1.13.2.1. Khái quát chung về mô hình IWM
• 1.13.2.2. Kinh nghiệm khai thác mô hình IWM
• 1.13.3. Mô hình MFA (Material Flow Analysis)
• 1.13.3.1. Khái quát chung về mô hình MFA
• 1.13.3.2. Kinh nghiệm khai thác mô hình MFA
• 1.13.4. Mô hình IO (Input –Output table)
• 1.13.4.1. Khái quát chung về mô hình IO
• 1.13.4.2. Kinh nghiệm khai thác mô hình IO
• 1.14. Tiểu kết chương 1
• 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Phương pháp luận nghiên cứu
• 2.2. Thu thập dữ liệu
• 2.3. Mô hình IO
• 2.3.1. Cấu trúc mô hình IO
• 2.3.2. Phương pháp cập nhật IO
• 2.3.3. Kỹ thuật gộp ngành trong mô hình IO
• 2.3.4. Kỹ thuật khai thác IO trong phân tích mối quan hệ liên ngành
• 2.3.5. Kỹ thuật khai thác IO trong phân tích dòng chất thải rắn
• 2.3.5.1. Xác định nhu cầu trung gian
• 2.3.5.2. Xác định lượng chất thải rắn phát sinh của các ngành kinh tế
• 2.3.5.3. Xác định lượng thu gom chất thải rắn từ các ngành kinh tế
• 2.4. Phân tích kiểm kê vòng đời (LCI)
• 2.4.1. Xác định mục tiêu và phạm vi phân tích
• 2.4.2. Thu thập dữ liệu
• 2.4.3. Khảo sát tại các nhà máy, làng nghề
• 2.4.4. Khảo sát tại bãi chôn lấp
• 2.4.5. Kiểm kê phát thải
• 2.4.6. Diễn giải kết quả
• 2.5. Tích hợp IO và LCI trong phân tích dòng chất thải rắn điển hình
• 2.6. Phương pháp đề xuất giải pháp quản lý chất thải hiệu quả về tài nguyên
• 2.7. Tiểu kết chương 2
• 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Mối quan hệ kinh tế liên ngành từ các ngành kinh tế của Việt Nam
• 3.2. Phân tích liên kết xuôi, liên kết ngược của các ngành kinh tế
• 3.3. Phát triển một số ngành kinh tế của Việt Nam giai đoạn 2007-2018
• 3.4. Dòng chất thải từ một số ngành sản xuất và tiêu dùng của Việt Nam
• 3.5. Lượng chất thải rắn phát sinh từ các ngành sản xuất và tiêu dùng của Việt Nam
• 3.6. Kết quả lựa chọn hệ số phát sinh chất thải rắn
• 3.7. Lượng chất thải rắn phát sinh từ các ngành sản xuất và tiêu dùng của Việt Nam năm 2018
• 3.8. Lượng chất thải rắn được thu gom của các ngành sản xuất và tiêu dùng của Việt Nam
• 3.9. Suất thu gom chất thải rắn của các ngành sản xuất và tiêu dùng
• 3.10. Lượng thu gom chất thải rắn của các ngành kinh tế
• 3.11. Nghiên cứu điển hình dòng chất thải của ngành giấy và ngành nhựa
• 3.11.1. Đặc điểm ngành nhựa
• 3.11.2. Hiện trạng sản xuất và tiêu dùng các sản phẩm nhựa
• 3.11.3. Hệ số phát sinh chất thải rắn và khí nhà kính của sản phẩm nhựa
• 3.11.4. Phát thải trực tiếp và gián tiếp trong vòng đời sản phẩm nhựa
• 3.11.5. Dòng vật liệu trong chu trình của ngành nhựa
• 3.11.6. Đặc điểm ngành giấy
• 3.11.7. Hiện trạng sản xuất và tiêu dùng các sản phẩm giấy
• 3.11.8. Hệ số phát sinh chất thải rắn và khí nhà kính của sản phẩm giấy
• 3.11.9. Phát thải trực tiếp và gián tiếp trong vòng đời sản phẩm giấy
• 3.11.10. Dòng vật liệu trong chu trình của ngành giấy
• 3.12. Đề xuất giải pháp quản lý chất thải hiệu quả về tài nguyên
• 3.12.1. Cơ sở đề xuất các giải pháp
• 3.12.2. Quản lý chất thải theo đối tượng tiêu dùng, dòng vật liệu, dòng sản phẩm
• 3.12.3. Quản lý chất thải theo đối tượng tiêu dùng
• 3.12.4. Quản lý chất thải theo dòng vật liệu
• 3.12.5. Quản lý chất thải theo dòng sản phẩm
• 3.12.6. Đẩy mạnh thu hồi vật liệu
• 3.12.7. Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu
• 3.13. Tiểu kết chương 3
• 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu và bối cảnh nghiên cứu

Luận án tiến sĩ này tập trung vào việc tích hợp mô hình IO để phân tích dòng chất thải rắn từ các ngành kinh tế Việt Nam. Nghiên cứu này xuất phát từ nhu cầu cấp thiết trong việc quản lý hiệu quả chất thải rắn và thúc đẩy phát triển bền vững trong bối cảnh chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn. Mô hình IO được sử dụng để xác định mối quan hệ liên ngành và lượng chất thải rắn phát sinh từ các hoạt động kinh tế. Nghiên cứu này không chỉ cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách mà còn đề xuất các giải pháp quản lý chất thải hiệu quả, đặc biệt trong các ngành giấy và nhựa.

1.1. Sự cần thiết của đề tài

Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn trong quản lý chất thải rắn do sự gia tăng nhanh chóng của các ngành kinh tế. Mô hình IO được lựa chọn vì khả năng phân tích mối quan hệ liên ngành và xác định lượng chất thải rắn phát sinh từ các hoạt động sản xuất và tiêu dùng. Nghiên cứu này nhằm cung cấp phương pháp luận mới trong việc kiểm kê và quản lý chất thải rắn, góp phần vào việc thực hiện kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu chính của luận án là xây dựng dòng chất thải rắn dựa trên mô hình IO và đề xuất các giải pháp quản lý hiệu quả. Cụ thể, nghiên cứu tập trung vào việc xác định lượng chất thải rắn phát sinh từ các ngành sản xuất và tiêu dùng, phân tích phát thải trực tiếp và gián tiếp trong vòng đời sản phẩm của ngành giấy và nhựa, đồng thời đánh giá gánh nặng môi trường của các ngành này.

II. Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng mô hình IO để phân tích dòng chất thải rắn từ các ngành kinh tế Việt Nam. Phương pháp này cho phép xác định lượng chất thải rắn phát sinh trực tiếp và gián tiếp từ các hoạt động kinh tế. Ngoài ra, nghiên cứu tích hợp phân tích vòng đời (LCI) để đánh giá phát thải trong vòng đời sản phẩm của ngành giấy và nhựa. Các dữ liệu được thu thập từ các nguồn chính thống và khảo sát thực địa, đảm bảo độ chính xác và tin cậy.

2.1. Mô hình IO và ứng dụng

Mô hình IO được sử dụng để phân tích mối quan hệ liên ngành và xác định lượng chất thải rắn phát sinh từ các hoạt động kinh tế. Phương pháp này cho phép xác định phát thải trực tiếp và gián tiếp từ toàn bộ chuỗi cung ứng, tạo cơ sở cho việc đề xuất các chính sách quản lý chất thải hiệu quả.

2.2. Phân tích vòng đời LCI

Nghiên cứu tích hợp LCI để đánh giá phát thải trong vòng đời sản phẩm của ngành giấy và nhựa. Phương pháp này giúp xác định các điểm 'nóng' cần cải thiện trong quá trình sản xuất và tiêu dùng, đồng thời cung cấp cơ sở cho việc lựa chọn các giải pháp quản lý chất thải hiệu quả.

III. Kết quả và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình IO có hiệu quả trong việc xác định lượng chất thải rắn phát sinh từ các ngành kinh tế Việt Nam. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng ngành nhựa và giấy có đóng góp đáng kể vào lượng chất thải rắn và phát thải khí nhà kính. Các giải pháp quản lý chất thải hiệu quả đã được đề xuất, bao gồm quản lý theo đối tượng tiêu dùng, dòng vật liệu và dòng sản phẩm, đồng thời đẩy mạnh thu hồi vật liệu và xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu.

3.1. Phân tích dòng chất thải rắn

Kết quả cho thấy lượng chất thải rắn phát sinh từ các ngành sản xuất và tiêu dùng của Việt Nam là đáng kể. Mô hình IO đã xác định được các ngành có lượng phát thải cao, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý hiệu quả.

3.2. Đề xuất giải pháp quản lý chất thải

Nghiên cứu đề xuất ba giải pháp chính: quản lý chất thải theo đối tượng tiêu dùng, dòng vật liệu và dòng sản phẩm; đẩy mạnh thu hồi vật liệu; và xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu. Các giải pháp này nhằm tối ưu hóa quản lý chất thải rắn và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.