Luận án tiến sĩ: Giáo dục kỹ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động STEAM

• Tác giả: Đặng Út Phượng
• Người hướng dẫn: PGS. Hoàng Quý Tỉnh
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
• Chuyên ngành: Giáo dục mầm non
• Đề tài: Giáo dục kỹ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong hoạt động STEAM
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• 0.4. Giả thuyết khoa học
• 0.5. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
• 0.7. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA GIÁO DỤC KĨ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI TRONG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC STEAM
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Những nghiên cứu về kĩ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.3. Những nghiên cứu về hoạt động giáo dục STEAM cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.4. Những nghiên cứu về giáo dục kĩ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM
• 1.5. Đánh giá chung về những nghiên cứu có liên quan đến giáo dục KNGQVĐ cho trẻ MG 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 1.6. Kĩ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.6.1. Khái niệm kĩ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.6.2. Cấu trúc kĩ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.6.3. Đặc điểm kĩ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.6.4. Quá trình hình thành kỹ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.7. Hoạt động giáo dục STEAM cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.7.1. Khái niệm giáo dục STEAM cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.7.2. Hoạt động giáo dục STEAM cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non
• 1.7.3. Đặc trưng hoạt động giáo dục STEAM cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non
• 1.7.4. Quy trình tổ chức hoạt động giáo dục STEAM cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.8. Quá trình giáo dục kĩ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM ở trường mầm non
• 1.8.1. Khái niệm giáo dục kĩ năng giải quyết vấn đề trong hoạt động giáo dục STEAM cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.8.2. Mối quan hệ giữa hoạt động giáo dục STEAM và kĩ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.8.3. Các biểu hiện kỹ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM
• 1.9. Về mục tiêu, sự cần thiết, nội dung giáo dục KNGQVĐ cho trẻ MG 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 1.10. Phương pháp GD KNGQVĐ cho trẻ MG 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 1.11. Đánh giá sự phát triển KNGQVĐ của trẻ MG 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 1.12. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình giáo dục kĩ năng giải quyết vấn đề trong hoạt động giáo dục STEAM cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 1.12.1. Bản thân trẻ
• 1.12.2. Môi trường giáo dục
• 1.12.3. Nhà giáo dục
• 1.13. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI TRONG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC STEAM
• 2.1. Giáo dục kĩ năng giải quyết vấn đề cho trẻ MG 5 - 6 tuổi trong chương trình GDMN
• 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng giáo dục kỹ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM
• 2.2.1. Mục đích khảo sát
• 2.2.2. Cỡ mẫu, địa bàn, thời gian khảo sát
• 2.2.3. Nội dung và phương pháp khảo sát
• 2.2.4. Tiến trình khảo sát
• 2.3. Tiêu chí và thang đánh giá kĩ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 2.4. Phân tích kết quả khảo sát thực trạng
• 2.4.1. Thực trạng hiểu biết của giáo viên mầm non về hoạt động giáo dục STEAM, kĩ năng giải quyết vấn đề của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
• 2.4.2. Thực trạng về giáo dục KNGQVĐ cho trẻ MG 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 2.4.3. Thực trạng KNGQVĐ của trẻ MG 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 2.4.4. Đánh giá chung về thực trạng giáo dục KNGQVĐ cho trẻ MG 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 2.5. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI TRONG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC STEAM
• 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp giáo dục kĩ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM
• 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu
• 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
• 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính tích cực hoạt động
• 3.1.4. Đảm bảo phù hợp với các đặc trưng của hoạt động giáo dục STEAM
• 3.2. Các biện pháp giáo dục kĩ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM
• 3.2.1. Thiết kế môi trường tổ chức hoạt động giáo dục STEAM đa dạng, hấp dẫn, an toàn, phát huy tính tích cực của trẻ
• 3.2.2. Tăng cường sự tham gia của trẻ trong đề xuất ý tưởng, lập và thực hiện kế hoạch giải quyết vấn đề dựa trên vốn hiểu biết của trẻ về các lĩnh vực trong GD STEAM
• 3.2.3. Tạo tình huống có vấn đề, nảy sinh nhu cầu GQVĐ ở trẻ 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 3.2.4. Áp dụng đa dạng các kĩ thuật sư phạm trong quy trình tìm tòi khám phá và thiết kế kĩ thuật để giáo dục KNGQVĐ cho trẻ MG 5 - 6 tuổi trong hoạt động GD STEAM
• 3.2.5. Động viên, khích lệ trẻ trong quá trình giải quyết vấn đề
• 3.2.6. Phối hợp với gia đình thúc đẩy việc giáo dục, rèn luyện kĩ năng giải quyết vấn đề cho trẻ trong tổ chức hoạt động giáo dục STEAM
• 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp giáo dục kĩ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM
• 3.4. Thực nghiệm một số biện pháp giáo dục kĩ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM
• 3.4.1. Khái quát về quá trình thực nghiệm
• 3.4.2. Kết quả thực nghiệm
• 3.5. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Mở đầu

Đề tài 'Giáo dục kỹ năng giải quyết vấn đề cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong hoạt động STEAM' được đặt ra trong bối cảnh giáo dục hiện đại, nơi mà trẻ em cần phải phát triển các kỹ năng cần thiết để thích ứng với môi trường sống và học tập. Giáo dục kỹ năng giải quyết vấn đề (KNGQVĐ) cho trẻ em không chỉ là một yêu cầu mà còn là một nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục mầm non. Nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tích hợp hoạt động giáo dục STEAM vào chương trình giáo dục mầm non nhằm phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề cho trẻ. Theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, việc phát triển phẩm chất và năng lực người học là một trong những mục tiêu hàng đầu của giáo dục hiện đại. Do đó, việc giáo dục KNGQVĐ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong hoạt động STEAM là cần thiết và cấp bách.

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

Cuộc sống hiện đại đặt ra nhiều thách thức cho trẻ em, đặc biệt là trong việc giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình học tập và sinh hoạt. Kỹ năng giải quyết vấn đề không chỉ giúp trẻ em phát triển tư duy phản biện mà còn nâng cao khả năng sáng tạo và giao tiếp. Việc giáo dục KNGQVĐ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong hoạt động STEAM sẽ giúp trẻ có cơ hội trải nghiệm thực tế, từ đó hình thành và phát triển các kỹ năng cần thiết. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng nhiều giáo viên mầm non chưa có đủ kiến thức và kỹ năng để tổ chức các hoạt động STEAM hiệu quả, dẫn đến việc giáo dục KNGQVĐ cho trẻ chưa đạt được hiệu quả như mong muốn.

II. Cơ sở lý luận

Chương này tập trung vào việc phân tích các khái niệm cơ bản liên quan đến kỹ năng giải quyết vấn đề và hoạt động giáo dục STEAM. Kỹ năng giải quyết vấn đề được định nghĩa là khả năng nhận diện, phân tích và tìm ra giải pháp cho các vấn đề trong cuộc sống. Đặc biệt, trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cần được giáo dục để phát triển những kỹ năng này thông qua các hoạt động học tập tích cực. Hoạt động giáo dục STEAM không chỉ giúp trẻ em khám phá thế giới xung quanh mà còn khuyến khích trẻ tham gia vào quá trình học tập một cách chủ động. Việc tích hợp các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học trong giáo dục mầm non sẽ tạo ra môi trường học tập phong phú, giúp trẻ phát triển toàn diện.

2.1. Khái niệm kỹ năng giải quyết vấn đề

Kỹ năng giải quyết vấn đề là một trong những kỹ năng mềm quan trọng mà trẻ em cần phát triển từ sớm. Kỹ năng này bao gồm khả năng nhận diện vấn đề, phân tích thông tin, đưa ra các giải pháp và thực hiện các bước cần thiết để giải quyết vấn đề. Đối với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, việc giáo dục KNGQVĐ cần được thực hiện thông qua các hoạt động thực tiễn, nơi trẻ có thể trải nghiệm và học hỏi từ những tình huống cụ thể. Việc giáo dục KNGQVĐ không chỉ giúp trẻ phát triển tư duy mà còn nâng cao khả năng tự tin trong việc đối mặt với các thách thức trong cuộc sống.

III. Thực trạng giáo dục kỹ năng giải quyết vấn đề

Chương này phân tích thực trạng giáo dục KNGQVĐ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM. Nghiên cứu cho thấy rằng nhiều giáo viên mầm non chưa có đủ kiến thức và kỹ năng để tổ chức các hoạt động STEAM hiệu quả. Điều này dẫn đến việc trẻ em không được tiếp cận với các phương pháp giáo dục hiện đại, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển KNGQVĐ của trẻ. Thực trạng này cần được cải thiện thông qua việc đào tạo giáo viên và cung cấp các tài liệu hướng dẫn cụ thể về cách tổ chức hoạt động giáo dục STEAM.

3.1. Thực trạng hiểu biết của giáo viên

Nghiên cứu cho thấy rằng nhiều giáo viên mầm non chưa hiểu rõ về hoạt động giáo dục STEAM và cách thức tích hợp KNGQVĐ vào trong các hoạt động này. Họ thường gặp khó khăn trong việc thiết kế và tổ chức các hoạt động giáo dục STEAM, dẫn đến việc trẻ em không có cơ hội phát triển KNGQVĐ một cách hiệu quả. Việc nâng cao nhận thức và kỹ năng cho giáo viên là rất cần thiết để cải thiện chất lượng giáo dục KNGQVĐ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.

IV. Biện pháp giáo dục kỹ năng giải quyết vấn đề

Chương này đề xuất một số biện pháp giáo dục KNGQVĐ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong hoạt động giáo dục STEAM. Các biện pháp này bao gồm việc thiết kế môi trường học tập phong phú, khuyến khích sự tham gia của trẻ trong các hoạt động, và áp dụng các phương pháp giáo dục tích cực. Việc tạo ra các tình huống có vấn đề trong hoạt động giáo dục STEAM sẽ giúp trẻ phát triển khả năng nhận diện và giải quyết vấn đề một cách tự nhiên.

4.1. Thiết kế môi trường học tập

Môi trường học tập đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển KNGQVĐ cho trẻ. Việc thiết kế môi trường học tập đa dạng, hấp dẫn và an toàn sẽ khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động giáo dục STEAM. Các hoạt động này cần được tổ chức một cách linh hoạt, cho phép trẻ tự do khám phá và tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề mà chúng gặp phải. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển KNGQVĐ mà còn nâng cao khả năng sáng tạo và tư duy phản biện.