I. Tổng quan về hỗ trợ sinh kế và người nghèo tại Quảng Ninh
Luận án tập trung vào hỗ trợ sinh kế cho người nghèo tại Quảng Ninh, một tỉnh có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhưng vẫn tồn tại vấn đề nghèo đói. Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển sinh kế bền vững thông qua các chính sách hỗ trợ và hoạt động công tác xã hội. Quảng Ninh đã triển khai nhiều chương trình giảm nghèo, nhưng vẫn còn những hộ tái nghèo, đặc biệt ở các khu vực như Ba Chẽ, Vân Đồn, và Hạ Long. Luận án đánh giá thực trạng nghèo và đề xuất các giải pháp sinh kế hiệu quả hơn.
1.1. Thực trạng nghèo tại Quảng Ninh
Theo số liệu từ Sở LĐ-TB&XH tỉnh Quảng Ninh, năm 2019 có 1.896 hộ nghèo, chiếm 0.52% tổng số hộ dân. Trong đó, 483 hộ nghèo ở thành thị và 1.413 hộ ở nông thôn. Mặc dù số lượng hộ nghèo giảm, vẫn tồn tại tình trạng tái nghèo, đặc biệt ở các khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn. Nghiên cứu chỉ ra rằng nghèo không chỉ liên quan đến thu nhập thấp mà còn thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế và giáo dục.
1.2. Chính sách hỗ trợ sinh kế
Quảng Ninh đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ như Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020 và 2021-2025. Các chính sách này tập trung vào việc nâng cao điều kiện sống, tạo việc làm, và hỗ trợ sản xuất cho người nghèo. Tuy nhiên, hiệu quả của các chính sách này còn hạn chế do thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan và năng lực của nhân viên công tác xã hội.
II. Cơ sở lý luận và thực tiễn về hỗ trợ sinh kế
Luận án phân tích các khái niệm liên quan đến sinh kế và hỗ trợ sinh kế, bao gồm các nguồn vốn như vốn con người, vốn xã hội, vốn vật chất, vốn tài chính, và vốn tự nhiên. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc hỗ trợ sinh kế cần tập trung vào việc tăng cường các nguồn vốn này để đảm bảo phát triển bền vững. Đồng thời, luận án cũng đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của công tác xã hội trong hỗ trợ sinh kế, bao gồm chính sách, năng lực nhân viên, và đặc điểm của người nghèo.
2.1. Khái niệm và nguồn vốn sinh kế
Sinh kế được định nghĩa là khả năng của cá nhân hoặc hộ gia đình trong việc duy trì và cải thiện mức sống thông qua các nguồn vốn. Các nguồn vốn chính bao gồm vốn con người (sức khỏe, trình độ học vấn), vốn xã hội (mối quan hệ cộng đồng), vốn vật chất (tài sản), vốn tài chính (thu nhập), và vốn tự nhiên (tài nguyên môi trường). Việc hỗ trợ sinh kế cần tập trung vào việc tăng cường các nguồn vốn này.
2.2. Yếu tố ảnh hưởng đến hỗ trợ sinh kế
Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hỗ trợ sinh kế bao gồm chính sách hỗ trợ, năng lực của nhân viên công tác xã hội, đặc điểm của người nghèo, và sự tham gia của cộng đồng. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc thiếu chính sách đồng bộ và năng lực hạn chế của nhân viên là những rào cản chính trong việc hỗ trợ sinh kế hiệu quả.
III. Thực trạng hoạt động công tác xã hội hỗ trợ sinh kế tại Quảng Ninh
Luận án đánh giá thực trạng các hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ sinh kế tại Quảng Ninh, bao gồm tư vấn chính sách, biện hộ, kết nối nguồn lực, và giáo dục nhóm. Nghiên cứu chỉ ra rằng các hoạt động này đã mang lại một số kết quả tích cực, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế do thiếu chuyên nghiệp và nguồn lực. Đồng thời, luận án cũng phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của các hoạt động này, bao gồm chính sách, năng lực nhân viên, và đặc điểm của người nghèo.
3.1. Hoạt động tư vấn chính sách
Hoạt động tư vấn chính sách được triển khai nhằm giúp người nghèo hiểu và tiếp cận các chính sách hỗ trợ. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều người nghèo không được tư vấn đầy đủ do thiếu thông tin và năng lực của nhân viên công tác xã hội.
3.2. Kết nối nguồn lực
Hoạt động kết nối nguồn lực nhằm giúp người nghèo tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ từ cộng đồng và chính quyền. Tuy nhiên, hiệu quả của hoạt động này còn hạn chế do thiếu sự phối hợp giữa các bên liên quan.
IV. Giải pháp nâng cao hiệu quả hỗ trợ sinh kế
Luận án đề xuất các giải pháp sinh kế nhằm nâng cao hiệu quả hỗ trợ sinh kế cho người nghèo tại Quảng Ninh. Các giải pháp bao gồm tăng cường năng lực nhân viên công tác xã hội, cải thiện chính sách hỗ trợ, và thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng phương pháp công tác xã hội nhóm để tăng cường hiệu quả hỗ trợ sinh kế.
4.1. Tăng cường năng lực nhân viên công tác xã hội
Việc đào tạo và nâng cao năng lực cho nhân viên công tác xã hội là yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả hỗ trợ sinh kế. Nghiên cứu đề xuất các chương trình đào tạo chuyên sâu và hỗ trợ kỹ năng thực hành cho nhân viên.
4.2. Áp dụng phương pháp công tác xã hội nhóm
Phương pháp công tác xã hội nhóm được đề xuất như một giải pháp hiệu quả để tăng cường hỗ trợ sinh kế. Phương pháp này giúp người nghèo chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau, và tăng cường sự đoàn kết trong cộng đồng.
