Vai trò của nhân viên công tác xã hội trong việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận chính sách giảm nghèo tại huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu

• Tác giả: Nguyễn Hoàng Vĩ
• Người hướng dẫn: TS. Huỳnh Công Du
• Trường học: Trường Đại học Lao động - Xã hội
• Chuyên ngành: Công tác xã hội
• Đề tài: Vai trò của nhân viên công tác xã hội trong hỗ trợ người nghèo tiếp cận chính sách giảm nghèo tại Bạc Liêu
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Bạc Liêu

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• 1. CHƯƠNG 1: THỰC TRẠNG CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG VIỆC HỖ TRỢ NGƯỜI NGHÈO TIẾP CẬN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG HẢI, TỈNH BẠC LIÊU
• 1.1. Tổng quan và địa bàn nghiên cứu
• 1.2. Tổng quan về người nghèo trên địa bàn huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu
• 1.3. Khái quát và mẫu nghiên cứu
• 1.4. Nhu cầu của người nghèo khi được nhân viên CTXH hỗ trợ tiếp cận các chính sách giảm nghèo
• 1.5. Thực trạng vai trò của nhân viên CTXH trong việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện Đông Hải
• 1.5.1. Vai trò nhân viên CTXH hỗ trợ kết nối, vận động nguồn lực với các chính sách giảm nghèo
• 1.5.2. Vai trò nhân viên CTXH tư vấn, tham vấn các chính sách giảm nghèo
• 1.5.3. Vai trò nhân viên CTXH tuyên truyền, giáo dục, cung cấp thông tin với các chính sách giảm nghèo
• 1.6. Mức độ hài lòng của người nghèo về việc hỗ trợ tiếp cận các chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện Đông Hải
• 1.6.1. Mức độ hài lòng khi được nhân viên CTXH hỗ trợ kết nối chính sách giảm nghèo
• 1.6.2. Mức độ hài lòng khi được nhân viên CTXH tư vấn, tham vấn các chính sách giảm nghèo
• 1.6.3. Mức độ hài lòng khi được nhân viên CTXH hỗ trợ tiếp cận các hoạt động tuyên truyền, tập huấn, cung cấp thông tin các chính sách giảm nghèo
• 1.7. Những yếu tố tác động đến vai trò của nhân viên công tác xã hội trong việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện Đông Hải
• 1.7.1. Yếu tố khách quan
• 1.7.2. Yếu tố chính sách và pháp luật ảnh hưởng đến vai trò của nhân viên công tác xã hội
• 1.7.3. Nhận thức của cán bộ chính sách (nhân viên xã hội) và ngành nghề của họ
• 1.7.4. Năng lực của nhân viên xã hội tại các xã/thị trấn
• 1.7.5. Quan tâm của lãnh đạo ảnh hưởng đến vai trò của nhân viên xã hội
• 1.7.6. Trình độ, nhận thức của người nghèo
• 1.7.7. Nhận thức của cộng đồng ảnh hưởng đến vai trò của nhân viên xã hội
• 2. CHƯƠNG 2: GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA NHÂN VIÊN CTXH TRONG VIỆC HỖ TRỢ NGƯỜI NGHÈO TIẾP CẬN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO TẠI HUYỆN ĐÔNG HẢI, TỈNH BẠC LIÊU
• 2.1. Giải pháp và thực hiện các chủ trương, chính sách
• 2.2. Giải pháp và bản thân nhân viên xã hội
• 2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách
• 2.4. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên công tác xã hội
• 2.5. Về chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng công tác xã hội
• 2.6. Xây dựng mạng lưới công tác xã hội
• 2.7. Giải pháp phát huy vai trò chính quyền địa phương và các doanh nghiệp, người dân
• 2.8. Về phía bản thân người nghèo
• 2.9. Giải pháp đặc thù
• 2.10. Gắn kết các hoạt động, phân cấp thực hiện, tăng cường xã hội hóa, nâng cao năng lực
• 2.11. Nâng cao vai trò tuyên truyền viên của nhân viên CTXH trong việc thực hiện chính sách giảm nghèo
• 2.12. Nâng cao vai trò nhân viên CTXH trong việc tư vấn, tham vấn và chính sách bảo hiểm y tế, hỗ trợ chăm sóc sức khỏe cho người nghèo
• PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về vai trò của nhân viên công tác xã hội

Trong bối cảnh hiện nay, vai trò của nhân viên công tác xã hội trong việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận chính sách giảm nghèo trở nên vô cùng quan trọng. Nhân viên công tác xã hội không chỉ là cầu nối giữa chính quyền và cộng đồng mà còn là những người trực tiếp tham gia vào quá trình thực hiện các chương trình hỗ trợ. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn, giáo dục và cung cấp thông tin cần thiết cho người nghèo để họ có thể hiểu và tiếp cận các chính sách giảm nghèo một cách hiệu quả. Điều này không chỉ giúp nâng cao nhận thức của người nghèo mà còn tạo điều kiện cho họ tham gia vào các chương trình hỗ trợ một cách chủ động và hiệu quả hơn.

II. Nhu cầu hỗ trợ của người nghèo tại Bạc Liêu

Tại tỉnh Bạc Liêu, đặc biệt là huyện Đông Hải, người nghèo thường gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các chính sách giảm nghèo. Nhu cầu của họ không chỉ dừng lại ở việc nhận trợ cấp mà còn cần sự hỗ trợ về mặt thông tin, kỹ năng sống và nghề nghiệp. Các nhân viên công tác xã hội cần xác định rõ nhu cầu này để có thể cung cấp hỗ trợ phù hợp. Nghiên cứu cho thấy rằng, người nghèo thường thiếu thông tin về các chương trình hỗ trợ, do đó, vai trò của nhân viên công tác xã hội trong việc truyền thông và giáo dục về các chính sách là vô cùng cần thiết. Họ cần được hướng dẫn về cách thức làm hồ sơ, cách thức tiếp cận các dịch vụ xã hội và cách thức quản lý tài chính để thoát nghèo bền vững.

III. Vai trò của nhân viên công tác xã hội trong việc tiếp cận chính sách giảm nghèo

Vai trò của nhân viên công tác xã hội trong việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận chính sách giảm nghèo bao gồm nhiều khía cạnh khác nhau. Họ không chỉ là những người tư vấn mà còn là những người thực hiện các chương trình hỗ trợ trực tiếp. Theo nghiên cứu, nhân viên công tác xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối người nghèo với các nguồn lực cần thiết như tài chính, giáo dục và y tế. Họ giúp người nghèo hiểu rõ quyền lợi của mình và hướng dẫn họ thực hiện các thủ tục cần thiết để được hưởng các chương trình hỗ trợ. Điều này không chỉ giúp người nghèo nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn góp phần vào việc giảm tỷ lệ nghèo tại địa phương.

IV. Đánh giá hiệu quả của các chương trình hỗ trợ tại Bạc Liêu

Đánh giá hiệu quả của các chương trình hỗ trợ là một trong những nhiệm vụ quan trọng của nhân viên công tác xã hội. Họ cần thường xuyên thu thập thông tin và phản hồi từ người nghèo để có thể điều chỉnh các chương trình cho phù hợp hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng, sự tham gia của người nghèo trong việc đánh giá các chương trình hỗ trợ giúp họ cảm thấy được tôn trọng và có giá trị hơn trong cộng đồng. Nhân viên công tác xã hội cần phải tạo ra môi trường để người nghèo có thể chia sẻ ý kiến và đề xuất của mình, từ đó cải thiện chất lượng dịch vụ và hỗ trợ mà họ nhận được. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả của các chính sách giảm nghèo mà còn giúp xây dựng lòng tin giữa cộng đồng và chính quyền.

V. Giải pháp nâng cao vai trò của nhân viên công tác xã hội

Để nâng cao vai trò của nhân viên công tác xã hội trong việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận các chính sách giảm nghèo, cần có một số giải pháp cụ thể. Đầu tiên, cần tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cho nhân viên công tác xã hội về các chính sách và kỹ năng giao tiếp với người nghèo. Thứ hai, cần xây dựng các chương trình phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức để tạo ra một mạng lưới hỗ trợ vững chắc cho người nghèo. Cuối cùng, cần có các chính sách khuyến khích nhân viên công tác xã hội tham gia vào các hoạt động nghiên cứu và phát triển để họ có thể cập nhật thông tin và phương pháp làm việc mới nhất. Những giải pháp này sẽ giúp cải thiện hiệu quả công tác hỗ trợ người nghèo tại Bạc Liêu.

Tổng quan nghiên cứu

Theo báo cáo của ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều tại huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu vẫn còn ở mức khoảng 10-15% trong giai đoạn 2021-2022. Nghèo đa chiều được hiểu là tình trạng thiếu hụt các nhu cầu cơ bản như việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở, nước sinh hoạt và thông tin. Trong bối cảnh đó, vai trò của nhân viên công tác xã hội (CTXH) trở nên thiết yếu trong việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận các chính sách giảm nghèo của Nhà nước. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích vai trò của nhân viên CTXH trong việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện Đông Hải, đồng thời đánh giá mức độ hài lòng của người nghèo đối với sự hỗ trợ này. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 12 năm 2022, tập trung vào 11 xã, thị trấn của huyện Đông Hải. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc nâng cao hiệu quả công tác xã hội trong giảm nghèo, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời cải thiện các chỉ số an sinh xã hội như tỷ lệ hộ nghèo, mức độ tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết vai trò xã hội và lý thuyết công tác xã hội. Lý thuyết vai trò xã hội của Talcott Parsons giúp làm rõ các chuẩn mực, hành vi và nghĩa vụ của nhân viên CTXH trong hệ thống quan hệ xã hội, đặc biệt là vai trò vận động nguồn lực, kết nối, tư vấn và tuyên truyền. Lý thuyết công tác xã hội tập trung vào việc trợ giúp cá nhân, gia đình và cộng đồng nâng cao năng lực, giải quyết các vấn đề xã hội, qua đó đảm bảo an sinh xã hội. Các khái niệm chính bao gồm: nghèo đa chiều, công tác xã hội, nhân viên công tác xã hội, chính sách xã hội, vai trò xã hội, hỗ trợ và giảm nghèo bền vững.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ 120 người nghèo đại diện cho các hộ nghèo trên địa bàn 11 xã, thị trấn huyện Đông Hải, cùng 11 cán bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (nhân viên CTXH) và các thành viên Ban Giám nghèo huyện. Phương pháp điều tra chính là khảo sát bằng bảng hỏi kết hợp phỏng vấn sâu với 1 Phó Chủ tịch UBND xã, 1 cán bộ LĐTBXH, và 10 người nghèo nhằm thu thập thông tin định tính và định lượng. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê toán học để tổng hợp, đánh giá các chỉ số về nhu cầu, mức độ hài lòng và các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của nhân viên CTXH. Cỡ mẫu được chọn dựa trên tiêu chí đại diện và khả năng thu thập thông tin đầy đủ, đảm bảo tính khách quan và khoa học. Timeline nghiên cứu kéo dài 6 tháng, từ tháng 6 đến tháng 12 năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhu cầu của người nghèo trong tiếp cận chính sách giảm nghèo: Khoảng 85% người nghèo cho biết họ cần được hỗ trợ kết nối nguồn lực, 78% cần tư vấn và tham vấn chính sách, 70% mong muốn được tuyên truyền, giáo dục và cung cấp thông tin đầy đủ về các chính sách giảm nghèo.

2. Vai trò của nhân viên CTXH trong hỗ trợ người nghèo: Nhân viên CTXH thực hiện tốt vai trò vận động nguồn lực (đạt 82% mức độ hài lòng), vai trò kết nối (75%), vai trò tư vấn, tham vấn (73%) và vai trò tuyên truyền, giáo dục (68%). So với các nghiên cứu trong ngành, tỷ lệ hài lòng này cao hơn khoảng 10%, cho thấy sự hiệu quả trong công tác xã hội tại địa phương.

3. Mức độ hài lòng của người nghèo: Trung bình mức độ hài lòng về sự hỗ trợ của nhân viên CTXH đạt 76%, trong đó hài lòng nhất là về vai trò kết nối và tư vấn. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 24% người nghèo chưa hài lòng do thiếu thông tin kịp thời và kỹ năng chuyên môn của một số nhân viên CTXH còn hạn chế.

4. Yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của nhân viên CTXH: Các yếu tố chủ quan như trình độ học vấn thấp của người nghèo (chiếm 30% trình độ tiểu học trở xuống), tâm lý trông chờ, thiếu chủ động; yếu tố khách quan như năng lực chuyên môn, kỹ năng của nhân viên CTXH và sự quan tâm của lãnh đạo địa phương được xác định là những nhân tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả hỗ trợ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhân viên CTXH đóng vai trò trung gian quan trọng trong việc giúp người nghèo tiếp cận các chính sách giảm nghèo, đặc biệt là vai trò vận động nguồn lực và kết nối các nguồn lực xã hội. Mức độ hài lòng cao phản ánh sự nỗ lực của đội ngũ nhân viên CTXH trong việc nâng cao năng lực và cải thiện kỹ năng chuyên môn. Tuy nhiên, sự hạn chế về trình độ học vấn và tâm lý phụ thuộc của người nghèo làm giảm hiệu quả tiếp cận chính sách, tương tự với các nghiên cứu tại một số địa phương khác. Việc tăng cường tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức cho người nghèo là cần thiết để phát huy tối đa vai trò của nhân viên CTXH. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ hài lòng theo từng vai trò của nhân viên CTXH và bảng phân tích các yếu tố ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn cho nhân viên CTXH: Tổ chức các khóa tập huấn kỹ năng tư vấn, vận động nguồn lực, tuyên truyền chính sách định kỳ hàng năm nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng thực tiễn. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Bạc Liêu; Thời gian: 2023-2025.

2. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho người nghèo: Phát triển các chương trình truyền thông đa phương tiện, tổ chức các buổi tập huấn, tọa đàm tại các xã, thị trấn nhằm giúp người nghèo hiểu rõ chính sách và chủ động tham gia các hoạt động giảm nghèo. Chủ thể thực hiện: UBND huyện Đông Hải phối hợp với các tổ chức xã hội; Thời gian: 2023-2024.

3. Xây dựng mạng lưới cộng tác viên công tác xã hội tại cơ sở: Mở rộng và nâng cao vai trò của cộng tác viên CTXH để hỗ trợ nhân viên chính thức trong việc tiếp cận và tư vấn cho người nghèo, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa. Chủ thể thực hiện: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện; Thời gian: 2023-2025.

4. Tăng cường sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo địa phương: Đề nghị các cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm hơn nữa đến công tác xã hội và giảm nghèo, đảm bảo nguồn lực và tạo điều kiện thuận lợi cho nhân viên CTXH thực hiện nhiệm vụ. Chủ thể thực hiện: Ban Thường vụ Huyện ủy, UBND huyện; Thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên công tác xã hội và cán bộ LĐTBXH: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn giúp nâng cao kỹ năng, hiểu biết về vai trò trong hỗ trợ người nghèo tiếp cận chính sách giảm nghèo.

2. Lãnh đạo và quản lý địa phương: Giúp nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của công tác xã hội trong giảm nghèo, từ đó có chính sách hỗ trợ phù hợp và hiệu quả.

3. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức xã hội: Tham khảo để phối hợp với chính quyền địa phương trong việc triển khai các chương trình hỗ trợ người nghèo.

4. Học viên, nghiên cứu sinh ngành công tác xã hội và chính sách xã hội: Tài liệu tham khảo quý giá cho việc nghiên cứu, học tập và phát triển chuyên môn trong lĩnh vực công tác xã hội và giảm nghèo.

Câu hỏi thường gặp

1. Nhân viên công tác xã hội có vai trò gì trong giảm nghèo?
   Nhân viên CTXH là người vận động nguồn lực, kết nối các chính sách với người nghèo, tư vấn, tham vấn và tuyên truyền giáo dục để người nghèo hiểu và tiếp cận hiệu quả các chính sách giảm nghèo.

2. Nhu cầu chính của người nghèo khi tiếp cận chính sách giảm nghèo là gì?
   Người nghèo chủ yếu cần được hỗ trợ kết nối nguồn lực, tư vấn chính sách, và được cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác để có thể tham gia các chương trình giảm nghèo.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả vai trò của nhân viên CTXH?
   Bao gồm trình độ chuyên môn, kỹ năng, phẩm chất đạo đức của nhân viên CTXH, sự quan tâm của lãnh đạo địa phương, cũng như nhận thức và tâm lý của người nghèo.

4. Làm thế nào để nâng cao năng lực cho nhân viên CTXH?
   Thông qua các khóa đào tạo, tập huấn kỹ năng chuyên môn, nâng cao nhận thức về chính sách, đồng thời xây dựng mạng lưới cộng tác viên hỗ trợ tại cơ sở.

5. Tại sao người nghèo còn gặp khó khăn trong tiếp cận chính sách?
   Nguyên nhân do trình độ học vấn thấp, tâm lý trông chờ, thiếu chủ động, thiếu thông tin và kỹ năng tiếp cận, cũng như hạn chế về nguồn lực và sự hỗ trợ từ các bên liên quan.

Kết luận

• Nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của nhân viên công tác xã hội trong việc hỗ trợ người nghèo tiếp cận chính sách giảm nghèo tại huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu.
• Người nghèo có nhu cầu cao về hỗ trợ kết nối nguồn lực, tư vấn và tuyên truyền chính sách.
• Mức độ hài lòng của người nghèo đối với nhân viên CTXH đạt khoảng 76%, phản ánh hiệu quả công tác xã hội tại địa phương.
• Các yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến vai trò của nhân viên CTXH cần được giải quyết để nâng cao hiệu quả hỗ trợ.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực nhân viên CTXH, tăng cường tuyên truyền và sự quan tâm của lãnh đạo địa phương nhằm thúc đẩy giảm nghèo bền vững.

Next steps: Triển khai các khóa đào tạo chuyên môn, xây dựng mạng lưới cộng tác viên, tăng cường truyền thông chính sách và giám sát hiệu quả thực hiện.

Call to action: Các cơ quan quản lý và nhân viên công tác xã hội cần phối hợp chặt chẽ để phát huy tối đa vai trò trong công tác giảm nghèo, góp phần xây dựng xã hội công bằng và phát triển bền vững.