Tổng quan nghiên cứu

Cải cách thủ tục hành chính là một trong những nội dung trọng yếu của cải cách hành chính, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và cải thiện mối quan hệ giữa cơ quan nhà nước với người dân, doanh nghiệp. Tỉnh Quảng Nam, với dân số gần 1,5 triệu người và vị trí địa lý chiến lược tại vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, đã xác định cải cách thủ tục hành chính là khâu đột phá nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Từ năm 2010 đến 2018, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp kiểm soát việc tổ chức thực hiện thủ tục hành chính nhằm giảm phiền hà, tiết kiệm thời gian và chi phí cho tổ chức, cá nhân.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng kiểm soát thủ tục hành chính tại Quảng Nam, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong địa bàn tỉnh Quảng Nam, giai đoạn 2010-2018, thời điểm Nghị định số 63/2010/NĐ-CP về kiểm soát thủ tục hành chính có hiệu lực, tạo nền tảng cho hệ thống kiểm soát thủ tục hành chính từ trung ương đến địa phương.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cải cách thủ tục hành chính, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Qua đó, giúp đội ngũ cán bộ, công chức hiểu rõ hơn về bản chất và nghiệp vụ kiểm soát thủ tục hành chính, từ đó nâng cao hiệu quả thực thi công vụ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tập trung vào quan điểm xây dựng chính phủ phục vụ nhân dân. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết quản lý hành chính nhà nước: Nhấn mạnh vai trò của thủ tục hành chính như công cụ pháp lý đảm bảo thực thi quyền và nghĩa vụ của công dân, đồng thời là chuẩn mực hành vi cho cán bộ, công chức trong quản lý nhà nước.

  • Lý thuyết kiểm soát thủ tục hành chính: Định nghĩa kiểm soát thủ tục hành chính là quá trình xem xét, đánh giá, theo dõi nhằm bảo đảm tính khả thi, công khai, minh bạch trong tổ chức thực hiện thủ tục hành chính, bao gồm các nội dung như công bố, công khai, giải quyết, rà soát và tiếp nhận phản ánh, kiến nghị.

Các khái niệm chính bao gồm: thủ tục hành chính, kiểm soát thủ tục hành chính, cơ chế một cửa, một cửa liên thông, và cải cách thủ tục hành chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, kết hợp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh và quan sát nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm số liệu thống kê từ các báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam, các văn bản pháp luật liên quan như Nghị định số 63/2010/NĐ-CP, Nghị định số 61/2018/NĐ-CP, các quyết định công bố thủ tục hành chính, cùng các khảo sát thực tiễn tại các cơ quan hành chính trên địa bàn tỉnh.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tập trung khảo sát các cơ quan, đơn vị hành chính cấp tỉnh, huyện và xã, với cán bộ đầu mối kiểm soát thủ tục hành chính và người dân, doanh nghiệp thực hiện thủ tục hành chính.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định tính để làm rõ các vấn đề lý luận, đồng thời phân tích định lượng qua số liệu thống kê về thời gian, chi phí, tỷ lệ cắt giảm thủ tục hành chính, mức độ hài lòng của người dân và tổ chức.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2010-2018, gắn liền với việc triển khai Nghị định số 63/2010/NĐ-CP và các chính sách cải cách thủ tục hành chính tại Quảng Nam.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cải cách thủ tục hành chính tại Quảng Nam đạt nhiều kết quả tích cực: Năm 2017, tỉnh đã cắt giảm 6.964 ngày giải quyết thủ tục hành chính, tương đương 27,3% tổng thời gian so với quy định trước đó. Đến năm 2018, Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt 1.258 thủ tục hành chính được tiếp nhận và giải quyết tại Trung tâm Hành chính công, trong đó 52% thủ tục được thực hiện theo quy trình 4 bước chuẩn hóa.

  2. Công tác công bố, công khai thủ tục hành chính được thực hiện đầy đủ: Năm 2018, 33 quyết định công bố 2.470 thủ tục hành chính được đăng tải công khai trên Cơ sở dữ liệu quốc gia và các cổng thông tin điện tử của tỉnh, đảm bảo minh bạch và thuận tiện cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận.

  3. Mức độ hài lòng của người dân và tổ chức được cải thiện nhưng còn hạn chế: Qua khảo sát, có 96,4% cơ quan hành chính chưa thực hiện thư xin lỗi khi giải quyết hồ sơ trễ hẹn, phản ánh còn tồn tại tình trạng giải quyết hồ sơ chậm trễ và phiền hà cho người dân.

  4. Cán bộ đầu mối kiểm soát thủ tục hành chính còn thiếu về năng lực và kinh nghiệm: Việc bố trí cán bộ theo chế độ kiêm nhiệm, thường xuyên thay đổi dẫn đến hiệu quả công tác kiểm soát chưa cao, ảnh hưởng đến chất lượng giải quyết thủ tục hành chính.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, tỉnh Quảng Nam đã có những bước tiến quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt là việc cắt giảm thời gian và chi phí cho tổ chức, cá nhân. Việc thành lập Trung tâm Hành chính công và áp dụng cơ chế một cửa, một cửa liên thông đã góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả giải quyết thủ tục.

Tuy nhiên, hạn chế về năng lực cán bộ đầu mối và sự tham gia hạn chế của người dân trong giám sát, phản ánh kiến nghị vẫn là những rào cản lớn. So sánh với các nghiên cứu trong nước, tình trạng này phổ biến ở nhiều địa phương do sức ỳ của bộ máy hành chính và sự thiếu đồng bộ trong triển khai dịch vụ công trực tuyến.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ cắt giảm thời gian giải quyết thủ tục theo từng năm, bảng tổng hợp số lượng thủ tục hành chính được công bố và mức độ hài lòng của người dân qua các năm, giúp minh họa rõ nét tiến trình cải cách và những điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng năng lực cho cán bộ đầu mối kiểm soát thủ tục hành chính: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về nghiệp vụ kiểm soát thủ tục hành chính, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao trách nhiệm và hiệu quả công việc. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng; chủ thể: Sở Nội vụ phối hợp với các cơ quan liên quan.

  2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính: Mở rộng phạm vi và nâng cao chất lượng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4, đảm bảo thuận tiện, minh bạch và giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp. Thời gian: 18 tháng; chủ thể: Ủy ban nhân dân tỉnh, các Sở, ngành.

  3. Tăng cường công tác truyền thông, nâng cao nhận thức và khuyến khích sự tham gia của người dân, doanh nghiệp: Xây dựng kênh tiếp nhận phản ánh, kiến nghị hiệu quả, tổ chức các diễn đàn đối thoại định kỳ giữa chính quyền và người dân. Thời gian: liên tục; chủ thể: Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh, các đơn vị truyền thông.

  4. Hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát và xử lý trách nhiệm trong giải quyết thủ tục hành chính: Thiết lập hệ thống đánh giá, kiểm tra định kỳ, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy trình, trễ hẹn, gây phiền hà. Thời gian: 12 tháng; chủ thể: Thanh tra tỉnh, Sở Nội vụ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức làm công tác cải cách thủ tục hành chính: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát thủ tục hành chính, từ đó nâng cao năng lực chuyên môn và hiệu quả công việc.

  2. Lãnh đạo các cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh, huyện, xã: Cung cấp thông tin để xây dựng chính sách, chỉ đạo điều hành công tác cải cách thủ tục hành chính phù hợp với thực tiễn địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu, giảng viên ngành Luật và Quản lý nhà nước: Là tài liệu tham khảo chuyên sâu về kiểm soát thủ tục hành chính, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học và giảng dạy.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội dân sự: Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và quy trình thủ tục hành chính, đồng thời biết cách tham gia giám sát, phản ánh kiến nghị nhằm cải thiện môi trường kinh doanh và dịch vụ công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm soát thủ tục hành chính là gì?
    Kiểm soát thủ tục hành chính là quá trình xem xét, đánh giá và theo dõi nhằm bảo đảm tính khả thi, công khai, minh bạch trong việc tổ chức thực hiện thủ tục hành chính, giúp phát hiện và loại bỏ các thủ tục không phù hợp hoặc phiền hà.

  2. Tại sao cải cách thủ tục hành chính lại quan trọng đối với tỉnh Quảng Nam?
    Cải cách thủ tục hành chính giúp giảm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, cải thiện môi trường đầu tư, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại Quảng Nam.

  3. Những khó khăn chính trong kiểm soát thủ tục hành chính tại Quảng Nam là gì?
    Bao gồm thiếu cán bộ có năng lực chuyên môn, sự tham gia hạn chế của người dân trong giám sát, số lượng thủ tục hành chính trực tuyến còn hạn chế, và tình trạng giải quyết hồ sơ chậm trễ, chưa tuân thủ quy trình.

  4. Cơ chế một cửa, một cửa liên thông có vai trò như thế nào?
    Đây là phương thức tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả thủ tục hành chính tập trung, giúp giảm phiền hà, tăng tính minh bạch và hiệu quả trong giải quyết thủ tục cho người dân và doanh nghiệp.

  5. Làm thế nào để người dân và doanh nghiệp tham gia hiệu quả vào kiểm soát thủ tục hành chính?
    Thông qua việc phản ánh, kiến nghị về các quy định hành chính, tham gia góp ý, hiến kế cải cách thủ tục hành chính và giám sát quá trình giải quyết thủ tục tại các cơ quan nhà nước.

Kết luận

  • Kiểm soát việc tổ chức thực hiện thủ tục hành chính là công cụ quan trọng để nâng cao hiệu quả cải cách hành chính tại tỉnh Quảng Nam.
  • Tỉnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong cắt giảm thời gian, chi phí và nâng cao tính minh bạch thủ tục hành chính.
  • Hạn chế về năng lực cán bộ và sự tham gia của người dân vẫn còn là thách thức cần khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường truyền thông và hoàn thiện cơ chế giám sát.
  • Tiếp tục triển khai các bước cải cách trong giai đoạn 2024-2026 nhằm nâng cao chỉ số hài lòng của người dân và doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng nền hành chính phục vụ, minh bạch và hiệu quả tại Quảng Nam!