Khảo sát tín ngưỡng giải hạn qua dân ca Tày ở Pác Nặm, Bắc Kạn

LỜI CAM ĐOAN

1. PHẦN MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài

1.2. Lịch sử vấn đề

1.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

1.4. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

1.5. Phương pháp nghiên cứu

1.6. Bố cục đề tài

1.7. Dự kiến kết quả nghiên cứu

2. TỔNG QUAN VỀ TÍN NGƯỠNG GIẢI HẠN QUA DÂN CA NGHI LỄ DÂN TỘC TÀY HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN

2.1. Các công trình nghiên cứu về văn hóa, văn học dân gian, văn hóa tâm linh của người Tày

2.2. Các công trình nghiên cứu về văn hóa, văn học dân gian, nghệ thuật dân gian của người Tày

2.3. Các công trình nghiên cứu âm nhạc dân gian

2.4. Những công trình khác

2.5. Tiểu kết chương 1

3. ĐẶC ĐIỂM NỘI DUNG TÍN NGƯỠNG GIẢI HẠN QUA DÂN CA NGHI LỄ DÂN TỘC TÀY HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN

3.1. Những quan niệm của người Tày Pác Nặm liên quan tới tín ngưỡng giải hạn qua dân ca nghi lễ Then của dân tộc Tày

3.2. Quan niệm về vũ trụ

3.3. Quan niệm về ma (phi), vía (khoăn), số phận (thổ), tướng mạo (mình)

3.4. Nguyên nhân thực hành nghi lễ Then giải hạn

3.5. Thực hành trong nghi lễ giải hạn qua dân ca (Then) của người Tày ở Pác Nặm

3.6. Người thực hành nghi lễ Then giải hạn

3.7. Đồ lễ/ đồ cúng trong nghi lễ Then giải hạn

3.8. Tiến hành một nghi lễ Then giải hạn của người Tày ở Pác Nặm

3.9. Thực hành trong nghi lễ giải hạn qua dân ca bằng chữ Nôm Tày (những thầy Mo) của người Tày ở Pác Nặm

3.10. Quan niệm về vũ trụ

3.11. Tín ngưỡng giải hạn của thầy Mo, Tào ở Pác Nặm thể hiện trường phái Nho giáo

3.12. Những văn bản về lễ cúng giải hạn cầu an của người Tày và cách diễn xướng trong lễ cúng giải hạn (cầu an)

3.13. Thời gian, không gian và cách diễn xướng và trang phục, đạo cụ của nghi lễ giải hạn (cầu an) bằng chữ Nôm tày

3.14. Nội dung của văn bản Mo giải hạn bằng chữ Nôm Tày ở Pác Nặm

3.15. Tiêu kết chương 2

4. GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT TÍN NGƯỠNG GIẢI HẠN QUA DÂN CA NGHI LỄ DÂN TỘC TÀY HUYỆN PÁC NẶM, TỈNH BẮC KẠN

4.1. Nghi lễ giải hạn qua dân ca ở Pác Nặm và sự thể hiện những giá trị văn hóa và cuộc sống của người Tày

4.2. Giá trị nghệ thuật tín ngưỡng giải hạn qua dân ca nghi lễ Tày ở Pác Nặm - Bắc Kạn

4.3. Các thể hát dân ca nghi lễ

4.4. Thành tố văn học trong nghi lễ giải hạn qua dân ca

4.5. Nghệ thuật làn điệu tín ngưỡng giải hạn qua dân ca nghi lễ Tày ở Pác Nặm - Bắc Kạn

4.6. Thành tố mỹ thuật trong các nghi lễ giải hạn qua dân ca

4.7. Nghi lễ giải hạn và an ninh sức khỏe, an ninh sinh kế đối với người Tày

4.8. Tiêu kết chương 3

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng quan về tín ngưỡng giải hạn qua dân ca Tày ở Pác Nặm

Tín ngưỡng giải hạn là một phần quan trọng trong văn hóa tâm linh của người Tày ở Pác Nặm, Bắc Kạn. Nghi lễ này không chỉ thể hiện niềm tin vào thế giới tâm linh mà còn phản ánh những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc. Qua các bài dân ca, người Tày truyền tải những quan niệm về vũ trụ, số phận và các yếu tố ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Nghi lễ giải hạn thường được thực hiện vào đầu năm, khi người dân cầu mong một năm an lành, mùa màng bội thu.

1.1. Khái niệm tín ngưỡng giải hạn trong văn hóa Tày

Tín ngưỡng giải hạn được hiểu là các nghi lễ nhằm xua đuổi vận xui, cầu mong sức khỏe và tài lộc. Người Tày tin rằng, việc thực hiện nghi lễ này sẽ giúp họ tránh khỏi những điều không may mắn trong cuộc sống. Các bài dân ca như Then và Mo đóng vai trò quan trọng trong việc diễn xướng và truyền tải nội dung của nghi lễ.

1.2. Vai trò của dân ca Tày trong tín ngưỡng giải hạn

Dân ca Tày không chỉ là hình thức nghệ thuật mà còn là phương tiện truyền tải tín ngưỡng. Những làn điệu dân ca này thường được sử dụng trong các nghi lễ giải hạn, giúp kết nối con người với thế giới tâm linh. Qua đó, người Tày thể hiện niềm tin và hy vọng vào một cuộc sống tốt đẹp hơn.

II. Những thách thức trong việc bảo tồn tín ngưỡng giải hạn

Mặc dù tín ngưỡng giải hạn qua dân ca Tày có giá trị văn hóa cao, nhưng hiện nay đang đối mặt với nhiều thách thức. Sự phát triển của xã hội hiện đại, cùng với sự thay đổi trong lối sống của người dân, đã khiến cho nhiều nghi lễ truyền thống bị mai một. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của tín ngưỡng này là một nhiệm vụ cấp bách.

2.1. Sự mai một của các nghi lễ truyền thống

Nhiều nghi lễ giải hạn đã không còn được thực hiện thường xuyên như trước. Nguyên nhân chủ yếu là do sự thay đổi trong nhận thức và lối sống của người dân. Các thế hệ trẻ ngày nay ít quan tâm đến các giá trị văn hóa truyền thống, dẫn đến việc các nghi lễ này dần bị lãng quên.

2.2. Tác động của đô thị hóa đến tín ngưỡng giải hạn

Đô thị hóa đã mang lại nhiều thay đổi cho đời sống của người Tày ở Pác Nặm. Nhiều người đã rời bỏ quê hương để tìm kiếm cơ hội việc làm tại các thành phố lớn, dẫn đến sự suy giảm trong việc thực hành các nghi lễ truyền thống. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc bảo tồn tín ngưỡng giải hạn.

III. Phương pháp nghiên cứu tín ngưỡng giải hạn qua dân ca Tày

Để nghiên cứu tín ngưỡng giải hạn qua dân ca Tày, cần áp dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học xã hội. Việc thu thập dữ liệu từ thực địa, phỏng vấn người dân và phân tích các tài liệu liên quan là rất quan trọng. Những phương pháp này giúp làm rõ hơn về nội dung và hình thức của tín ngưỡng giải hạn.

3.1. Phương pháp thu thập dữ liệu từ thực địa

Việc điền dã tại các địa phương là cần thiết để thu thập thông tin về tín ngưỡng giải hạn. Qua các cuộc phỏng vấn với người dân, có thể hiểu rõ hơn về cách thức thực hiện nghi lễ và ý nghĩa của nó trong đời sống hàng ngày.

3.2. Phân tích nội dung và hình thức của dân ca Tày

Phân tích các bài dân ca Tày giúp làm rõ hơn về giá trị nghệ thuật và nội dung của tín ngưỡng giải hạn. Những yếu tố như ngôn ngữ, âm điệu và hình thức diễn xướng sẽ được xem xét để hiểu sâu hơn về văn hóa Tày.

IV. Ứng dụng thực tiễn của tín ngưỡng giải hạn trong đời sống

Tín ngưỡng giải hạn không chỉ có giá trị văn hóa mà còn mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng. Nó giúp gắn kết các thành viên trong gia đình và cộng đồng, tạo ra một không gian văn hóa phong phú. Việc thực hành nghi lễ này cũng góp phần nâng cao ý thức bảo tồn văn hóa truyền thống.

4.1. Tín ngưỡng giải hạn và sự gắn kết cộng đồng

Nghi lễ giải hạn thường được thực hiện trong không khí đoàn kết, gắn bó giữa các thành viên trong gia đình và cộng đồng. Điều này không chỉ giúp củng cố mối quan hệ mà còn tạo ra một không gian văn hóa đặc sắc.

4.2. Giá trị giáo dục từ tín ngưỡng giải hạn

Tín ngưỡng giải hạn cũng mang lại giá trị giáo dục cho thế hệ trẻ. Qua các nghi lễ, các em được học hỏi về văn hóa, lịch sử và truyền thống của dân tộc mình, từ đó hình thành lòng tự hào và trách nhiệm bảo tồn văn hóa.

V. Kết luận và triển vọng tương lai của tín ngưỡng giải hạn

Tín ngưỡng giải hạn qua dân ca Tày ở Pác Nặm là một phần không thể thiếu trong văn hóa của người Tày. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của tín ngưỡng này là rất cần thiết trong bối cảnh hiện đại. Cần có những chính sách và biện pháp cụ thể để khôi phục và phát triển các nghi lễ truyền thống.

5.1. Tầm quan trọng của việc bảo tồn tín ngưỡng giải hạn

Bảo tồn tín ngưỡng giải hạn không chỉ giúp gìn giữ bản sắc văn hóa mà còn góp phần phát triển du lịch văn hóa. Điều này sẽ mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng và nâng cao ý thức về giá trị văn hóa.

5.2. Triển vọng phát triển tín ngưỡng giải hạn trong tương lai

Với sự quan tâm của các cấp chính quyền và cộng đồng, tín ngưỡng giải hạn có thể được phục hồi và phát triển. Các hoạt động văn hóa, lễ hội có thể được tổ chức thường xuyên hơn để thu hút sự tham gia của người dân và du khách.

Luận văn thạc sĩ: Khảo sát tín ngưỡng giải hạn qua dân ca nghi lễ Tày ở Pác Nặm, Bắc Kạn