I. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh chiến tranh, kháng chiến đóng vai trò quyết định đến sự thành bại của các bên tham chiến. Đặc biệt, trong hai cuộc chiến tranh giải phóng của dân tộc Việt Nam, các căn cứ kháng chiến là nơi tập trung lực lượng, chỉ huy và tổ chức các hoạt động quân sự. Sài Gòn – Gia Định là khu vực chiến lược, nơi diễn ra nhiều hoạt động kháng chiến quan trọng. Địa hình phức tạp của Nam bộ đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng các căn cứ kháng chiến. Các căn cứ này không chỉ là nơi bảo vệ lực lượng mà còn là bàn đạp cho các chiến dịch tấn công vào quân địch. Trong kháng chiến chống Mỹ, Sài Gòn – Gia Định trở thành trung tâm chính trị - kinh tế - quân sự của địch, đồng thời là nơi diễn ra các cuộc đấu tranh quyết liệt giữa lực lượng cách mạng và quân đội Mỹ. Các căn cứ kháng chiến ở đây đã trở thành biểu tượng cho sức mạnh và ý chí chiến đấu của nhân dân. Do đó, nghiên cứu về các căn cứ kháng chiến trong khu vực này là cần thiết để hiểu rõ hơn về lịch sử kháng chiến chống Mỹ.
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích của nghiên cứu là làm rõ quá trình xây dựng, bảo vệ và phát huy vai trò của các căn cứ kháng chiến khu Sài Gòn – Gia Định trong giai đoạn 1954-1975. Nghiên cứu sẽ cung cấp luận cứ khoa học cho việc củng cố thế trận quốc phòng an ninh hiện nay. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm: (i) Phân tích các yếu tố tự nhiên, lịch sử - xã hội ảnh hưởng đến quá trình xây dựng căn cứ; (ii) Phục dựng quá trình hoạt động của các căn cứ kháng chiến; (iii) Đánh giá vai trò của các căn cứ trong kháng chiến chống Mỹ; (iv) Phân tích đặc điểm của các căn cứ kháng chiến; (v) Rút ra bài học kinh nghiệm từ hoạt động của các căn cứ kháng chiến ở khu vực này.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là hệ thống căn cứ kháng chiến trên địa bàn Sài Gòn – Gia Định trong kháng chiến chống Mỹ. Phạm vi nghiên cứu được xác định theo không gian, thời gian và nội dung. Không gian nghiên cứu bao gồm các căn cứ kháng chiến trong khu vực Sài Gòn – Gia Định. Thời gian nghiên cứu từ sau Hiệp định Genève (1954) đến ngày 30/4/1975. Nội dung nghiên cứu tập trung vào quá trình xây dựng, bảo vệ và phát huy vai trò của các căn cứ kháng chiến, cũng như những bài học kinh nghiệm từ hoạt động của chúng.
IV. Phương pháp nghiên cứu
Luận án áp dụng phương pháp luận chủ nghĩa Marx – Lenin, kết hợp với phương pháp lịch sử và phương pháp logic để nghiên cứu. Phương pháp lịch sử giúp làm rõ các hoạt động thực tiễn trong quá trình xây dựng và bảo vệ các căn cứ kháng chiến. Phương pháp logic sẽ lý giải và đánh giá tác động, hiệu quả của các căn cứ kháng chiến trong mối quan hệ với các vấn đề khác của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Ngoài ra, nghiên cứu cũng sử dụng phương pháp liên ngành để làm rõ nội dung và nhiệm vụ của đề tài.
V. Đóng góp mới về khoa học của luận án
Luận án là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu một cách hệ thống và toàn diện về căn cứ kháng chiến ở Sài Gòn – Gia Định trong kháng chiến chống Mỹ. Luận án cung cấp luận cứ khoa học cho việc nghiên cứu các căn cứ kháng chiến trong vùng đô thị trong chiến tranh cách mạng Việt Nam. Đồng thời, luận án cũng bổ sung và hoàn chỉnh lịch sử hình thành, phát triển hệ thống căn cứ kháng chiến ở miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
VI. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Luận án góp phần vào việc nghiên cứu lịch sử cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc, đặc biệt là ở khu vực Sài Gòn – Gia Định. Những nhận thức khoa học về căn cứ kháng chiến trong chiến tranh cách mạng sẽ được làm rõ, đóng góp cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu lịch sử quân sự Việt Nam. Về mặt thực tiễn, luận án rút ra bài học lịch sử trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, nhấn mạnh vai trò của sức mạnh toàn dân trong chiến tranh cách mạng.
