Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh năm 2022 được xem là năm bản lề với nhiều Hiệp định thương mại song phương và đa phương cùng những tác động sâu rộng của đại dịch Covid-19, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực điện lạnh, phải đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức. Việc nhận diện và ứng phó kịp thời với những biến động này đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược kinh doanh phù hợp, trong đó công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng giữ vai trò then chốt. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện kế toán bán hàng tại Công ty TNHH Thương mại Cơ điện lạnh Quỳnh Hương, một doanh nghiệp hoạt động tại Hà Nội với vốn điều lệ 5 tỷ đồng, chuyên cung cấp các sản phẩm điện lạnh và thiết bị điện tử.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích các lý luận về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng, đồng thời khảo sát thực trạng công tác kế toán tại công ty trong năm tài chính 2022. Qua đó, luận văn đánh giá ưu nhược điểm và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần tăng doanh thu và lợi nhuận. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các nghiệp vụ kế toán tài chính liên quan đến bán hàng và xác định kết quả kinh doanh trong năm 2022 tại Công ty TNHH Thương mại Cơ điện lạnh Quỳnh Hương. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh và thích ứng với môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết kế toán tài chính hiện đại, trong đó có chuẩn mực kế toán số 14 về doanh thu và thu nhập khác, cùng IFRS 15 về ghi nhận doanh thu. Hai mô hình chính được vận dụng là:

  • Mô hình kế toán doanh thu và giảm trừ doanh thu: Bao gồm các khái niệm về doanh thu bán hàng, các khoản giảm trừ như chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và hàng bán bị trả lại. Doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp chuyển giao quyền sở hữu sản phẩm và thu được lợi ích kinh tế chắc chắn.

  • Mô hình xác định kết quả bán hàng: Kết quả bán hàng được xác định bằng hiệu số giữa doanh thu thuần và tổng chi phí liên quan gồm giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. Đây là căn cứ để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh.

Các khái niệm chuyên ngành trọng tâm gồm: doanh thu thuần, giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, và kết quả kinh doanh. Ngoài ra, các phương thức bán hàng (bán buôn, bán lẻ, bán trả góp, bán đại lý) và các hình thức thanh toán (tiền mặt, không dùng tiền mặt) cũng được phân tích để làm rõ ảnh hưởng đến kế toán bán hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu kế toán, chứng từ, báo cáo tài chính năm 2022 của Công ty TNHH Thương mại Cơ điện lạnh Quỳnh Hương; các tài liệu pháp luật liên quan như Thông tư 200/2014/TT-BTC; các báo cáo ngành và tài liệu học thuật về kế toán bán hàng.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng, bao gồm so sánh số liệu doanh thu, chi phí qua các năm 2020-2022; đánh giá quy trình kế toán và tổ chức bộ máy kế toán; sử dụng các công cụ Excel để xử lý dữ liệu kế toán.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2023, tập trung vào năm tài chính 2022. Phỏng vấn trực tiếp giám đốc, kế toán trưởng và nhân viên phòng kế toán để xác thực số liệu và thu thập ý kiến chuyên môn.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Toàn bộ số liệu kế toán liên quan đến bán hàng và kết quả bán hàng trong năm 2022 được sử dụng. Phỏng vấn 5 cán bộ chủ chốt trong công ty nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của thông tin.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, toàn diện và phù hợp với đặc thù doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực điện lạnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Doanh thu bán hàng tăng trưởng ổn định: Doanh thu năm 2022 đạt khoảng 18,7 tỷ đồng, tăng 24% so với năm 2021 (15 tỷ đồng). Trong đó, doanh thu bán buôn chiếm tỷ trọng cao nhất với 68,2%, tăng từ 56,8% năm 2021, tương ứng với mức tuyệt đối 12,8 tỷ đồng. Doanh thu bán lẻ giảm nhẹ xuống còn 31,8% tổng doanh thu, tương đương 5,9 tỷ đồng.

  2. Phương thức bán hàng chủ yếu là bán buôn và bán lẻ trực tiếp: Công ty áp dụng bán buôn cho đại lý và khách hàng thường xuyên, đồng thời duy trì bán lẻ tại cửa hàng và qua các kênh thương mại điện tử như Shopee và Facebook. Việc lựa chọn phương thức này giúp công ty tối ưu hóa chi phí bán hàng và tăng khả năng tiếp cận khách hàng.

  3. Tổ chức bộ máy kế toán tập trung và chuyên nghiệp: Phòng kế toán gồm kế toán trưởng và kế toán viên có trình độ đại học trở lên, sử dụng hình thức kế toán Nhật ký chung với công cụ hỗ trợ Excel. Quy trình ghi sổ và xử lý số liệu được thực hiện đầy đủ, kịp thời, đảm bảo tính chính xác và minh bạch.

  4. Một số tồn tại trong công tác kế toán bán hàng: Công ty chưa áp dụng phần mềm kế toán chuyên dụng, dẫn đến việc xử lý số liệu còn thủ công, tiềm ẩn rủi ro sai sót và mất nhiều thời gian. Ngoài ra, công tác kiểm soát công nợ và xử lý hàng bán bị trả lại chưa thực sự hiệu quả, ảnh hưởng đến dòng tiền và kết quả kinh doanh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tăng trưởng doanh thu chủ yếu do công ty mở rộng thị trường bán buôn, tận dụng tốt các hợp đồng dài hạn với đại lý. Tỷ trọng doanh thu bán buôn tăng từ 56,8% lên 68,2% cho thấy chiến lược tập trung vào khách hàng lớn và ổn định được thực hiện hiệu quả. Tuy nhiên, doanh thu bán lẻ giảm nhẹ phản ánh sự cạnh tranh gay gắt tại thị trường bán lẻ điện lạnh, đồng thời công ty chưa khai thác tối đa kênh thương mại điện tử.

Việc tổ chức bộ máy kế toán tập trung giúp nâng cao chất lượng thông tin tài chính, nhưng việc chưa áp dụng phần mềm kế toán chuyên nghiệp là điểm hạn chế so với các doanh nghiệp cùng ngành. So sánh với một số nghiên cứu trong ngành, việc sử dụng công cụ Excel là phù hợp với quy mô nhỏ nhưng cần nâng cấp để đáp ứng yêu cầu quản lý ngày càng cao.

Các tồn tại về kiểm soát công nợ và xử lý hàng trả lại cũng là vấn đề phổ biến trong doanh nghiệp vừa và nhỏ, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Việc cải thiện quy trình này sẽ giúp công ty tăng vòng quay vốn, giảm rủi ro tài chính và nâng cao kết quả kinh doanh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ trọng doanh thu theo phương thức bán hàng qua các năm, bảng tổng hợp chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp, cũng như biểu đồ đường thể hiện xu hướng tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng phần mềm kế toán chuyên nghiệp: Đề nghị công ty triển khai phần mềm kế toán phù hợp với quy mô và đặc thù ngành điện lạnh trong vòng 12 tháng tới. Việc này giúp tự động hóa quy trình ghi sổ, giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Phòng kế toán phối hợp với ban lãnh đạo lựa chọn và đào tạo nhân viên sử dụng phần mềm.

  2. Tăng cường kiểm soát công nợ và xử lý hàng bán bị trả lại: Xây dựng quy trình kiểm tra, theo dõi công nợ chặt chẽ, thiết lập hệ thống cảnh báo nợ quá hạn. Đồng thời, hoàn thiện thủ tục xử lý hàng trả lại nhằm giảm thiểu tổn thất tài chính. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng kế toán và phòng kinh doanh phối hợp thực hiện.

  3. Đa dạng hóa kênh bán hàng, đặc biệt là thương mại điện tử: Mở rộng hoạt động bán lẻ qua các nền tảng trực tuyến, tăng cường quảng bá sản phẩm trên Shopee, Facebook và các sàn thương mại điện tử khác. Mục tiêu tăng doanh thu bán lẻ lên tối thiểu 40% trong 2 năm tới. Phòng kinh doanh và phòng kế hoạch chịu trách nhiệm triển khai.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực kế toán và quản lý tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán bán hàng, quản lý công nợ và phân tích tài chính cho đội ngũ kế toán viên và quản lý cấp trung. Thời gian đào tạo định kỳ hàng năm, do phòng hành chính phối hợp với các chuyên gia bên ngoài thực hiện.

Các giải pháp trên nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán bán hàng, tối ưu hóa kết quả kinh doanh, đồng thời giúp công ty thích ứng linh hoạt với môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực điện lạnh: Giúp hiểu rõ vai trò của kế toán bán hàng trong quản lý tài chính, từ đó đưa ra các quyết định kinh doanh chính xác và kịp thời.

  2. Nhân viên kế toán và phòng tài chính doanh nghiệp: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình kế toán bán hàng, cách xác định kết quả kinh doanh và các phương pháp hạch toán phù hợp.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Kế toán, Tài chính: Là tài liệu tham khảo thực tiễn, giúp nâng cao hiểu biết về ứng dụng lý thuyết kế toán trong doanh nghiệp thực tế, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện lạnh.

  4. Các chuyên gia tư vấn quản trị tài chính và kiểm toán: Hỗ trợ đánh giá, tư vấn cải tiến hệ thống kế toán bán hàng và quản lý tài chính cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động.

Những nhóm đối tượng này có thể áp dụng các kiến thức và giải pháp trong luận văn để cải thiện công tác kế toán, nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển bền vững doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán bán hàng là gì và tại sao quan trọng?
    Kế toán bán hàng là quá trình ghi nhận, xử lý các nghiệp vụ liên quan đến doanh thu bán hàng và các khoản giảm trừ doanh thu. Đây là cơ sở để xác định kết quả kinh doanh, giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả hoạt động và ra quyết định quản lý chính xác.

  2. Doanh thu thuần được tính như thế nào?
    Doanh thu thuần = Doanh thu bán hàng - Các khoản giảm trừ doanh thu (chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại). Ví dụ, nếu doanh thu bán hàng là 20 tỷ đồng và các khoản giảm trừ là 2 tỷ đồng, doanh thu thuần là 18 tỷ đồng.

  3. Phương pháp tính giá vốn hàng bán phổ biến là gì?
    Các phương pháp phổ biến gồm: giá đích danh, bình quân gia quyền và nhập trước xuất trước (FIFO). Công ty TNHH Thương mại Cơ điện lạnh Quỳnh Hương áp dụng phương pháp bình quân gia quyền để tính giá vốn hàng bán, phù hợp với đặc thù hàng hóa đa dạng và số lượng lớn.

  4. Làm thế nào để kiểm soát công nợ hiệu quả?
    Kiểm soát công nợ hiệu quả bằng cách theo dõi chi tiết các khoản phải thu, thiết lập hạn mức tín dụng cho khách hàng, thường xuyên đối chiếu công nợ và thực hiện các biện pháp thu hồi nợ kịp thời. Ví dụ, công ty nên lập báo cáo công nợ định kỳ và cảnh báo các khoản nợ quá hạn.

  5. Tại sao cần áp dụng phần mềm kế toán chuyên nghiệp?
    Phần mềm kế toán giúp tự động hóa quy trình ghi chép, xử lý số liệu nhanh chóng, chính xác, giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian. Đồng thời, phần mềm hỗ trợ báo cáo tài chính kịp thời, đáp ứng yêu cầu quản lý và kiểm toán, đặc biệt quan trọng với doanh nghiệp có quy mô ngày càng mở rộng.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích toàn diện lý luận và thực trạng kế toán bán hàng tại Công ty TNHH Thương mại Cơ điện lạnh Quỳnh Hương, tập trung vào năm tài chính 2022.
  • Phát hiện doanh thu bán buôn chiếm tỷ trọng lớn, tăng trưởng ổn định, trong khi doanh thu bán lẻ có xu hướng giảm nhẹ.
  • Bộ máy kế toán được tổ chức tập trung, sử dụng hình thức Nhật ký chung với công cụ Excel, nhưng chưa áp dụng phần mềm chuyên nghiệp.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kế toán bán hàng gồm áp dụng phần mềm kế toán, tăng cường kiểm soát công nợ, đa dạng hóa kênh bán hàng và đào tạo nhân sự.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp trong vòng 12 tháng, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững doanh nghiệp.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng các kiến thức và giải pháp trong luận văn nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán bán hàng và quản lý tài chính doanh nghiệp.