Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ngày càng phát triển và hội nhập quốc tế sâu rộng, các đơn vị sự nghiệp công lập đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ công và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Đài Phát thanh và Truyền hình thành phố Cần Thơ là một trong những đơn vị sự nghiệp công lập có mô hình hoạt động đặc thù, vừa thực hiện chức năng tuyên truyền, vừa cung cấp dịch vụ truyền thông có thu. Từ năm 2017, Đài đã tự chủ 100% kinh phí hoạt động thường xuyên, tạo áp lực và yêu cầu cao hơn về công tác quản lý tài chính, trong đó có công tác kế toán.

Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Đài Phát thanh và Truyền hình thành phố Cần Thơ trong giai đoạn 2016-2018, nhằm phát hiện những tồn tại, hạn chế và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Mục tiêu cụ thể gồm phân tích thực trạng, chỉ ra các vấn đề còn tồn tại và kiến nghị giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả công tác kế toán, đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính trong điều kiện tự chủ tài chính và phát triển bền vững của đơn vị.

Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Đài Phát thanh và Truyền hình thành phố Cần Thơ, với dữ liệu sơ cấp thu thập năm 2019 và dữ liệu thứ cấp từ 2016-2018. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao chất lượng công tác kế toán, góp phần tăng cường tính minh bạch, chính xác và kịp thời trong cung cấp thông tin tài chính, hỗ trợ nhà quản lý ra quyết định hiệu quả, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các đơn vị sự nghiệp công lập có mô hình tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:

  • Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập: Đơn vị được Nhà nước thành lập, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, được cấp kinh phí từ ngân sách nhà nước và các nguồn thu sự nghiệp khác.

  • Lý thuyết tổ chức công tác kế toán: Tổ chức công tác kế toán là việc thiết lập hệ thống các phương pháp hạch toán, quy trình chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo nhằm phản ánh chính xác, kịp thời các nghiệp vụ kinh tế tài chính, phục vụ quản lý và giám sát.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Bao gồm mô hình tập trung, phân tán và kết hợp, phù hợp với quy mô, đặc điểm hoạt động và phân cấp quản lý của đơn vị.

  • Nguyên tắc tổ chức công tác kế toán: Tuân thủ pháp luật kế toán, đảm bảo tính thống nhất, phù hợp đặc thù đơn vị, tiết kiệm và hiệu quả.

  • Khái niệm và vai trò của công tác kiểm tra kế toán: Kiểm tra tính hợp pháp, chính xác của chứng từ, sổ sách, báo cáo kế toán nhằm đảm bảo tuân thủ quy định và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp hai phương pháp chính:

  • Phương pháp thống kê mô tả: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật (Luật Kế toán 2015, Thông tư 107/2017/TT-BTC), tài liệu giáo trình, các luận văn liên quan, báo cáo tài chính và chứng từ kế toán của Đài trong giai đoạn 2016-2018. Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm Excel để xây dựng bảng biểu, đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán.

  • Phương pháp chuyên gia: Phỏng vấn trực tiếp 14 chuyên gia, gồm Ban Giám đốc, lãnh đạo phòng ban, kế toán trưởng và cán bộ kế toán tại Đài Phát thanh và Truyền hình thành phố Cần Thơ. Thông tin thu thập được dùng để tổng hợp, phân tích thực trạng và đánh giá các mặt mạnh, hạn chế trong tổ chức công tác kế toán.

Cỡ mẫu phỏng vấn gồm 14 người được lựa chọn theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào những người có vai trò và kinh nghiệm trong công tác kế toán và quản lý tài chính tại đơn vị. Thời gian nghiên cứu chủ yếu trong năm 2019, tập trung phân tích dữ liệu giai đoạn 2016-2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán: Đài sử dụng đầy đủ các mẫu chứng từ bắt buộc theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, bao gồm phiếu thu, phiếu chi, giấy đề nghị thanh toán tạm ứng và các chứng từ liên quan đến lao động, vật tư, tài sản cố định. 100% chuyên gia đồng ý về việc sử dụng mẫu biểu chứng từ đúng quy định, 93% đồng ý về thiết kế mẫu biểu phù hợp với đặc thù đơn vị. Tuy nhiên, 14% ý kiến cho rằng quy trình thủ tục còn rườm rà, gây mất thời gian.

  2. Quy trình luân chuyển chứng từ: 86% chuyên gia đánh giá quy trình luân chuyển chứng từ tại Đài rõ ràng, chi tiết và đúng trình tự, đảm bảo kiểm tra tính hợp pháp và hợp lệ của chứng từ trước khi ghi sổ. Quy trình bao gồm tiếp nhận hồ sơ thanh toán, lập chứng từ liên quan, kiểm tra, ký duyệt và lưu trữ. Tuy nhiên, vẫn còn ý kiến phản ánh một số thủ tục mua sắm vật tư, công cụ còn phức tạp.

  3. Tổ chức bộ máy kế toán: Đài áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán kết hợp giữa tập trung và phân tán, phù hợp với quy mô 218 cán bộ viên chức và đặc thù hoạt động đa dạng. Bộ máy kế toán gồm các phần hành như kế toán vốn bằng tiền, vật tư tài sản, thanh toán, nguồn kinh phí, các khoản thu, chi và kế toán tổng hợp. Việc phân công công việc rõ ràng, phù hợp với trình độ nhân viên kế toán.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin: Đài đã triển khai phần mềm kế toán IMAS, giúp tự động hóa các nghiệp vụ kế toán, nâng cao độ chính xác và tiết kiệm thời gian xử lý số liệu. Việc mã hóa hệ thống tài khoản và đối tượng quản lý được thực hiện khoa học, đảm bảo tính thống nhất và linh hoạt trong quản lý.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Đài Phát thanh và Truyền hình thành phố Cần Thơ đã tổ chức công tác kế toán tương đối tốt, đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính trong điều kiện tự chủ kinh phí. Việc sử dụng hệ thống chứng từ kế toán đầy đủ, quy trình luân chuyển chứng từ chặt chẽ giúp đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong ghi chép nghiệp vụ kinh tế tài chính.

Mô hình bộ máy kế toán kết hợp tập trung và phân tán phù hợp với đặc thù hoạt động đa dạng và quy mô đơn vị, tạo điều kiện thuận lợi cho việc kiểm soát và tổng hợp số liệu. Ứng dụng công nghệ thông tin qua phần mềm kế toán IMAS góp phần nâng cao hiệu quả công tác kế toán, giảm thiểu sai sót và tăng tính kịp thời trong báo cáo.

Tuy nhiên, một số tồn tại như thủ tục mua sắm còn phức tạp, kho lưu trữ chứng từ nhỏ hẹp, chưa thực hiện tiêu hủy chứng từ kế toán quá hạn, cũng như một số mẫu biểu chứng từ chưa tối ưu cho người sử dụng, cần được cải thiện. So sánh với các nghiên cứu trước tại các đơn vị sự nghiệp công lập khác, Đài có điểm mạnh về ứng dụng công nghệ và tổ chức bộ máy kế toán, nhưng vẫn cần hoàn thiện quy trình và cơ sở vật chất lưu trữ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ đồng ý của chuyên gia về các khía cạnh chứng từ kế toán, quy trình luân chuyển và lưu trữ, giúp minh họa rõ nét các mặt mạnh và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đơn giản hóa quy trình thủ tục mua sắm và thanh toán: Rà soát, điều chỉnh các bước thủ tục liên quan đến mua sắm vật tư, công cụ, dụng cụ nhằm giảm bớt các bước trung gian, tiết kiệm thời gian xử lý. Mục tiêu giảm thời gian xử lý thủ tục xuống khoảng 20% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp phòng Kế hoạch tài vụ.

  2. Nâng cấp kho lưu trữ chứng từ kế toán: Mở rộng không gian lưu trữ hoặc áp dụng lưu trữ điện tử để đảm bảo bảo quản chứng từ kế toán khoa học, tránh tình trạng quá tải kho hiện tại. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức hành chính và phòng Kế hoạch tài vụ.

  3. Xây dựng quy trình tiêu hủy chứng từ kế toán quá hạn: Thiết lập quy trình tiêu hủy chứng từ kế toán theo quy định của Cục Lưu trữ Nhà nước, đảm bảo tuân thủ pháp luật và tiết kiệm không gian lưu trữ. Mục tiêu thực hiện trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch tài vụ phối hợp với Ban Giám đốc.

  4. Tối ưu hóa mẫu biểu chứng từ kế toán: Thiết kế lại một số mẫu biểu chứng từ kế toán sao cho đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với đặc thù hoạt động, giảm phiền hà cho người sử dụng mà vẫn đảm bảo tính pháp lý. Mục tiêu hoàn thiện trong 9 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch tài vụ phối hợp với các phòng ban liên quan.

  5. Tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ nhân viên kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo về nghiệp vụ kế toán, sử dụng phần mềm kế toán và quy định pháp luật mới nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, đáp ứng yêu cầu công việc ngày càng cao. Mục tiêu tổ chức ít nhất 2 khóa/năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức hành chính phối hợp phòng Kế hoạch tài vụ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp công lập: Giúp hiểu rõ về tổ chức công tác kế toán, từ đó xây dựng chính sách quản lý tài chính phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động và tự chủ tài chính.

  2. Cán bộ kế toán và phòng tài chính kế toán: Cung cấp kiến thức thực tiễn về tổ chức hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo kế toán, cũng như quy trình kiểm tra, giúp nâng cao chất lượng công tác kế toán.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Kế toán, Quản trị tài chính: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn tổ chức công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp công lập có mô hình đặc thù, phục vụ cho nghiên cứu và học tập.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và kế toán: Hỗ trợ đánh giá thực trạng công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập, từ đó xây dựng chính sách, quy định phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp công lập lại quan trọng?
    Tổ chức công tác kế toán khoa học giúp cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, phục vụ quản lý, giám sát và ra quyết định hiệu quả, đồng thời đảm bảo tuân thủ pháp luật và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

  2. Đài Phát thanh và Truyền hình thành phố Cần Thơ áp dụng chế độ kế toán nào?
    Đơn vị áp dụng chế độ kế toán hành chính sự nghiệp theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, đảm bảo phù hợp với quy định pháp luật và đặc thù hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.

  3. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán tại Đài như thế nào?
    Đài áp dụng mô hình kết hợp giữa tập trung và phân tán, với các phần hành kế toán chi tiết và kế toán tổng hợp, phù hợp với quy mô và đặc thù hoạt động đa dạng của đơn vị.

  4. Phần mềm kế toán IMAS có vai trò gì trong công tác kế toán tại Đài?
    Phần mềm IMAS giúp tự động hóa các nghiệp vụ kế toán, nâng cao độ chính xác, tiết kiệm thời gian xử lý số liệu và hỗ trợ lập báo cáo tài chính kịp thời, đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại.

  5. Những tồn tại chính trong công tác kế toán tại Đài là gì?
    Bao gồm thủ tục mua sắm còn phức tạp, kho lưu trữ chứng từ nhỏ hẹp, chưa thực hiện tiêu hủy chứng từ quá hạn, và một số mẫu biểu chứng từ chưa tối ưu cho người sử dụng, cần được cải thiện để nâng cao hiệu quả.

Kết luận

  • Đài Phát thanh và Truyền hình thành phố Cần Thơ đã tổ chức công tác kế toán tương đối đầy đủ, đúng quy định pháp luật, đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính trong điều kiện tự chủ kinh phí.
  • Hệ thống chứng từ kế toán được sử dụng đầy đủ, quy trình luân chuyển chứng từ chặt chẽ, bộ máy kế toán được tổ chức khoa học, phù hợp với quy mô và đặc thù hoạt động.
  • Ứng dụng công nghệ thông tin qua phần mềm kế toán IMAS góp phần nâng cao hiệu quả, độ chính xác và tính kịp thời trong công tác kế toán.
  • Một số tồn tại như thủ tục mua sắm phức tạp, kho lưu trữ hạn chế và chưa tiêu hủy chứng từ quá hạn cần được khắc phục.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đơn giản hóa thủ tục, nâng cấp kho lưu trữ, xây dựng quy trình tiêu hủy chứng từ, tối ưu mẫu biểu và đào tạo nhân viên kế toán, nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán trong 1-2 năm tới.

Luận văn là cơ sở quan trọng để các đơn vị sự nghiệp công lập có mô hình tương tự tham khảo, đồng thời là tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý và nghiên cứu trong lĩnh vực kế toán hành chính sự nghiệp. Đề nghị các đơn vị và cơ quan quản lý xem xét áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng công tác kế toán, góp phần phát triển bền vững.