Tổng quan nghiên cứu

Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên (TNHH MTV) Sông Chu là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, hoạt động trong lĩnh vực quản lý, khai thác và bảo vệ các công trình thủy lợi tại tỉnh Thanh Hóa. Với hơn 74 năm hình thành và phát triển, công ty quản lý hệ thống thủy lợi gồm 34 hồ đập vừa và nhỏ, 214 trạm bơm với 468 máy bơm, phục vụ tưới tiêu cho trên 134.000 ha diện tích gieo trồng của 15 huyện và thành phố, trong đó có 7 huyện miền núi. Ngoài nhiệm vụ chính, công ty còn kinh doanh cấp nước cho các cơ sở sản xuất công nghiệp như Công ty Cổ phần cấp nước Thanh Hóa, Công ty CP Bia Thanh Hóa và các nhà máy trong Khu kinh tế Nghi Sơn.

Tuy nhiên, công tác kế toán tại công ty còn nhiều hạn chế, đặc biệt là việc tổ chức công tác kế toán quản trị chưa được chú trọng, các báo cáo nội bộ chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu quản lý. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty TNHH MTV Sông Chu trong giai đoạn 2017-2019, từ đó đề xuất các phương hướng và giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh.

Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Công ty TNHH MTV Sông Chu, với dữ liệu thu thập từ các tài liệu kế toán, báo cáo tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh trong ba năm 2017-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện tổ chức công tác kế toán tại các doanh nghiệp thủy lợi nói chung, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn lực tài chính trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp, tập trung vào hai phân hệ kế toán chính: kế toán tài chính (KTTC) và kế toán quản trị (KTQT). KTTC cung cấp thông tin tài chính cho các đối tượng bên ngoài như chủ sở hữu, ngân hàng, nhà đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước, trong khi KTQT phục vụ quản lý nội bộ doanh nghiệp, hỗ trợ lập kế hoạch, điều hành và kiểm tra hoạt động sản xuất kinh doanh.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Tổ chức bộ máy kế toán: xây dựng cơ cấu nhân sự, phân công nhiệm vụ và hình thức tổ chức kế toán phù hợp với quy mô và đặc điểm doanh nghiệp.
  • Tổ chức thu nhận thông tin kế toán: thiết lập hệ thống chứng từ kế toán hợp pháp, đầy đủ và kịp thời.
  • Tổ chức hệ thống hóa xử lý thông tin: vận dụng hệ thống tài khoản kế toán, sổ kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin để xử lý dữ liệu.
  • Tổ chức phân tích và cung cấp thông tin: xây dựng hệ thống báo cáo tài chính và báo cáo quản trị đáp ứng yêu cầu quản lý.
  • Tổ chức lưu trữ và kiểm tra kế toán: bảo quản tài liệu kế toán và thực hiện kiểm tra, giám sát nhằm đảm bảo tính chính xác, trung thực của số liệu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập tài liệu, khảo sát thực tế và phân tích số liệu thống kê. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các phòng ban kế toán và các chi nhánh trực thuộc Công ty TNHH MTV Sông Chu trong giai đoạn 2017-2019.

  • Thu thập dữ liệu: sử dụng tài liệu kế toán, báo cáo tài chính, phiếu điều tra và phỏng vấn cán bộ kế toán, quản lý công ty.
  • Phân tích dữ liệu: áp dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh các chỉ tiêu tài chính qua các năm, phân tích SWOT để đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán.
  • Timeline nghiên cứu: thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2020, hoàn thiện đề xuất giải pháp trong cùng năm.

Phương pháp so sánh được sử dụng để đối chiếu các chỉ tiêu tài chính, hiệu quả hoạt động kế toán giữa các năm, đồng thời so sánh với các chuẩn mực kế toán và quy định pháp luật hiện hành nhằm xác định các tồn tại, hạn chế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hình thức tổ chức công tác kế toán dạng hỗn hợp: Công ty áp dụng mô hình kế toán hỗn hợp, kết hợp giữa tập trung và phân tán. Phòng kế toán tổng công ty chịu trách nhiệm tổng hợp, kiểm soát số liệu, trong khi các chi nhánh có phòng kế toán riêng hoạt động độc lập nhưng tuân thủ chỉ đạo chung. Cơ cấu này phù hợp với quy mô và phạm vi hoạt động rộng của công ty.

  2. Biến động tài sản và nguồn vốn: Tổng tài sản công ty tăng 3,268% năm 2018 so với 2017, đạt mức tăng 182.494 triệu đồng, nhưng giảm 61,118% năm 2019 do việc rút chi nhánh Thủy lợi Cửa Đạt. Tài sản cố định chiếm tỷ trọng lớn, trên 86% tổng tài sản. Vốn chủ sở hữu chiếm hơn 97% tổng nguồn vốn, tăng 3,732% năm 2018 và giảm 62,495% năm 2019 do ảnh hưởng từ giá trị tài sản cố định.

  3. Doanh thu và lợi nhuận biến động mạnh: Doanh thu năm 2018 tăng 36,083% so với 2017, đạt mức tăng 66.028 triệu đồng, chủ yếu nhờ cung cấp nước cho Khu kinh tế Nghi Sơn. Năm 2019 doanh thu giảm 27,514% do mất nguồn thu từ chi nhánh Cửa Đạt. Lợi nhuận năm 2018 tăng 37,482%, nhưng năm 2019 giảm 57,669%.

  4. Tổ chức bộ máy kế toán: Bộ máy kế toán gồm 1 kế toán trưởng, 1 phó phòng kế toán và 5 kế toán viên chuyên trách các mảng tài sản cố định, tiền gửi, vật tư, xây dựng cơ bản, tiền lương và thanh toán. Các chi nhánh có trung bình 5 kế toán viên, chịu trách nhiệm theo dõi, tập hợp chứng từ và báo cáo về phòng tài vụ công ty.

Thảo luận kết quả

Việc áp dụng mô hình kế toán hỗn hợp giúp công ty quản lý hiệu quả hệ thống kế toán trong điều kiện hoạt động phân tán trên nhiều địa bàn. Tuy nhiên, sự phân tán cũng gây khó khăn trong việc đồng bộ thông tin và kiểm soát chất lượng số liệu kế toán.

Biến động lớn về tài sản và nguồn vốn phản ánh sự thay đổi trong cơ cấu tổ chức và hoạt động kinh doanh, đặc biệt là việc rút chi nhánh Cửa Đạt. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quy mô tài sản cố định và nguồn thu của công ty, đòi hỏi công tác kế toán phải linh hoạt và kịp thời điều chỉnh.

Sự biến động doanh thu và lợi nhuận cho thấy công tác kế toán quản trị chưa thực sự đáp ứng đầy đủ nhu cầu phân tích, dự báo và hỗ trợ ra quyết định của ban lãnh đạo. Báo cáo nội bộ còn hạn chế, chưa cung cấp thông tin chi tiết về chi phí và hiệu quả từng bộ phận, ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát và tối ưu hóa nguồn lực.

Cơ cấu bộ máy kế toán hiện tại tương đối đầy đủ nhưng cần nâng cao trình độ chuyên môn, ứng dụng công nghệ thông tin để tăng cường hiệu quả xử lý và phân tích thông tin kế toán. So sánh với các nghiên cứu trong ngành cho thấy, việc chú trọng phát triển kế toán quản trị sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và quản lý tài chính hiệu quả hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến động tài sản, nguồn vốn và lợi nhuận qua các năm, bảng phân tích cơ cấu bộ máy kế toán và sơ đồ tổ chức công tác kế toán để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán: Tăng cường đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ kế toán viên, đặc biệt là kỹ năng kế toán quản trị và ứng dụng công nghệ thông tin. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Ban lãnh đạo công ty phối hợp phòng tổ chức hành chính.

  2. Xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi tiết: Thiết kế và triển khai hệ thống báo cáo nội bộ cung cấp thông tin chi tiết về chi phí, doanh thu, lợi nhuận theo từng chi nhánh và bộ phận, phục vụ công tác phân tích và ra quyết định. Thời gian: 9-12 tháng. Chủ thể: Phòng tài vụ phối hợp phòng kế hoạch kỹ thuật.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Đầu tư phần mềm kế toán hiện đại, tích hợp quản lý tài sản cố định, công nợ, chi phí và báo cáo tài chính, giúp tự động hóa quy trình và nâng cao độ chính xác. Thời gian: 12 tháng. Chủ thể: Ban giám đốc, phòng công nghệ thông tin và phòng tài vụ.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác kế toán: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm đảm bảo tính chính xác, trung thực của số liệu kế toán, đồng thời phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban kiểm soát, phòng tài vụ.

  5. Cải tiến tổ chức thu nhận và xử lý thông tin kế toán: Chuẩn hóa hệ thống chứng từ kế toán, quy trình thu nhận và xử lý thông tin nhằm đảm bảo tính đầy đủ, kịp thời và hợp pháp của dữ liệu kế toán. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Phòng tài vụ phối hợp các chi nhánh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp thủy lợi: Nắm bắt thực trạng và giải pháp tổ chức công tác kế toán để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh.

  2. Phòng kế toán và tài chính các doanh nghiệp nhà nước: Áp dụng mô hình tổ chức kế toán hỗn hợp, cải tiến quy trình thu nhận, xử lý và báo cáo thông tin kế toán.

  3. Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp nhà nước.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về kế toán và tài chính: Hiểu rõ thực trạng áp dụng chế độ kế toán, các khó khăn và đề xuất chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao chất lượng công tác kế toán.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác kế toán quản trị tại Công ty TNHH MTV Sông Chu còn hạn chế?
    Do công ty tập trung nhiều vào kế toán tài chính phục vụ báo cáo nhà nước, trong khi kế toán quản trị chưa được chú trọng phát triển, dẫn đến thiếu các báo cáo nội bộ chi tiết hỗ trợ quản lý.

  2. Mô hình tổ chức công tác kế toán nào phù hợp với doanh nghiệp có quy mô lớn và phân tán như Sông Chu?
    Mô hình hỗn hợp (kết hợp tập trung và phân tán) là phù hợp, giúp đảm bảo sự linh hoạt trong thu nhận và xử lý thông tin đồng thời duy trì kiểm soát tập trung.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán trong doanh nghiệp thủy lợi?
    Cần đào tạo nâng cao trình độ kế toán viên, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi tiết và tăng cường kiểm tra, giám sát.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin có vai trò gì trong công tác kế toán?
    CNTT giúp tự động hóa quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót, rút ngắn thời gian xử lý dữ liệu và cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho quản lý.

  5. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp là gì?
    Bao gồm nhân tố chủ quan như nhận thức của lãnh đạo, quy mô doanh nghiệp, trình độ kế toán viên; và nhân tố khách quan như môi trường pháp lý, yêu cầu quản lý và đối tượng sử dụng thông tin kế toán.

Kết luận

  • Công ty TNHH MTV Sông Chu có mô hình tổ chức công tác kế toán dạng hỗn hợp phù hợp với quy mô và phạm vi hoạt động rộng.
  • Tài sản và nguồn vốn công ty biến động lớn trong giai đoạn 2017-2019, ảnh hưởng đến công tác kế toán và quản lý tài chính.
  • Công tác kế toán quản trị còn hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu quản lý nội bộ và ra quyết định.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện bộ máy kế toán, hệ thống báo cáo quản trị, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra, giám sát.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong 1-2 năm tới nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán và quản lý tài chính tại công ty.

Call-to-action: Ban lãnh đạo và phòng tài vụ Công ty TNHH MTV Sông Chu cần ưu tiên thực hiện các giải pháp đề xuất để nâng cao năng lực quản lý tài chính, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập kinh tế.