Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định

Theo Khoản 1 Điều 9 Luật Viên chức năm 2010, ĐVSNCL là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền thành lập, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước. Giáo trình Quản lý Tài chính công định nghĩa ĐVSNCL là đơn vị thực hiện cung cấp các dịch vụ xã hội công cộng và các dịch vụ nhằm duy trì sự hoạt động bình thường của các ngành kinh tế quốc dân. Các đơn vị này hoạt động trong các lĩnh vực: y tế, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ và môi trường, văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, sự nghiệp kinh tế, dịch vụ việc làm.

Có ba cách phân loại ĐVSNCL: theo cấp ngân sách (cấp I, II, III), theo lĩnh vực hoạt động (giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao,...) và theo khả năng tự đảm bảo kinh phí (tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư, tự đảm bảo chi thường xuyên, tự đảm bảo một phần chi thường xuyên, do Nhà nước đảm bảo chi thường xuyên). Việc phân loại này giúp xác định cơ chế tài chính và quản lý phù hợp cho từng loại hình đơn vị.

Hoạt động của ĐVSNCL bao gồm hoạt động sự nghiệp (chủ yếu, do Nhà nước giao) và hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD), cung ứng dịch vụ (mở thêm trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ). Hoạt động sự nghiệp phục vụ xã hội, phi lợi nhuận, trong khi hoạt động SXKD, cung ứng dịch vụ nhằm lấy thu bù chi và có tích lũy.

Nội dung quản lý tài chính trong ĐVSNCL bao gồm: quản lý nguồn kinh phí (ngân sách nhà nước, nguồn thu sự nghiệp, nguồn vốn vay, viện trợ,...), quản lý tài sản (tài sản cố định, vật tư, tiền mặt,...), quản lý các khoản thu (học phí, viện phí, phí dịch vụ,...), quản lý các khoản chi (chi thường xuyên, chi đầu tư,...) và phân phối kết quả tài chính (lập quỹ, trích lập các khoản,...).

Cơ chế tài chính quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của ĐVSNCL trong việc sử dụng nguồn lực tài chính. Các đơn vị được chủ động xây dựng kế hoạch tài chính, quyết định các khoản chi, sử dụng nguồn thu để tái đầu tư, nâng cao chất lượng dịch vụ. Tuy nhiên, việc sử dụng nguồn lực tài chính phải tuân thủ quy định của pháp luật và đảm bảo hiệu quả, minh bạch.

Kiểm soát nội bộ đóng vai trò quan trọng trong quản lý tài chính của ĐVSNCL. Hệ thống kiểm soát nội bộ giúp đảm bảo tính chính xác, trung thực của thông tin tài chính, ngăn ngừa gian lận, sai sót và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực. Kiểm soát nội bộ bao gồm các hoạt động: kiểm tra, giám sát, đánh giá và báo cáo.

Nguyên tắc tổ chức kế toán trong ĐVSNCL bao gồm: tuân thủ pháp luật, đảm bảo tính trung thực, khách quan, đầy đủ, kịp thời, dễ hiểu và có thể so sánh được của thông tin kế toán. Kế toán phải phản ánh đúng bản chất của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và tuân thủ các chuẩn mực, chế độ kế toán hiện hành.

Thông tin do kế toán cung cấp cho quản lý bao gồm: thông tin về tình hình tài sản, nguồn vốn, các khoản thu, chi, kết quả hoạt động và các thông tin khác liên quan đến hoạt động của đơn vị. Thông tin này giúp quản lý đưa ra các quyết định điều hành, kiểm soát và đánh giá hiệu quả hoạt động.

Các bước tổ chức công tác kế toán hiệu quả tại ĐVSNCL bao gồm: xác định mô hình tổ chức bộ máy kế toán, xây dựng hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo kế toán, thiết lập quy trình luân chuyển chứng từ, phân công trách nhiệm cho từng nhân viên kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán.

Các yếu tố đặc thù của ngành văn hóa thể thao cần lưu ý trong công tác kế toán bao gồm: tính thời vụ của một số hoạt động, sự đa dạng của các loại hình dịch vụ, sự phức tạp trong quản lý tài sản (di tích, hiện vật bảo tàng,...) và yêu cầu cao về chất lượng thông tin kế toán.

Để phù hợp với hoạt động đặc thù, quy trình kế toán cần được điều chỉnh, bổ sung các nghiệp vụ đặc biệt, ví dụ: hạch toán doanh thu từ hoạt động biểu diễn, chi phí tổ chức sự kiện, khấu hao tài sản cố định đặc biệt (di tích, hiện vật bảo tàng,...). Cần xây dựng các quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ để đảm bảo tính chính xác, trung thực của thông tin kế toán.

Để đáp ứng yêu cầu công việc, kế toán viên cần được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn về lĩnh vực văn hóa thể thao, cập nhật các quy định pháp luật mới và nâng cao kỹ năng sử dụng phần mềm kế toán. Cần tạo điều kiện cho kế toán viên tham gia các khóa đào tạo, hội thảo chuyên ngành để nâng cao trình độ.

Cần xác định rõ nhu cầu thông tin của các đối tượng sử dụng (lãnh đạo Sở, các phòng ban, các đơn vị trực thuộc,...) để cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời, chính xác và dễ hiểu. Thông tin kế toán cần được phân tích, đánh giá để phục vụ cho việc ra quyết định quản lý.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các mẫu chứng từ, sổ sách kế toán cho phù hợp với quy định hiện hành và đặc thù hoạt động của các đơn vị. Xây dựng quy trình luân chuyển chứng từ khoa học, hợp lý, đảm bảo tính kiểm soát và dễ dàng tra cứu.

Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán, sử dụng phần mềm kế toán để tự động hóa các nghiệp vụ, giảm thiểu sai sót và nâng cao năng suất làm việc. Cần đảm bảo an toàn, bảo mật thông tin kế toán.

Đề xuất Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định tăng cường kiểm tra, giám sát công tác kế toán tại các đơn vị trực thuộc, tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho kế toán viên và tạo điều kiện cho các đơn vị ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán.

Kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về kế toán, kiểm toán, ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết, kịp thời và tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định pháp luật.

Cần đảm bảo nguồn lực tài chính đầy đủ cho hoạt động kế toán, bao gồm chi phí đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, chi phí mua sắm, bảo trì phần mềm kế toán và chi phí kiểm tra, kiểm toán. Cần có cơ chế khuyến khích các đơn vị tiết kiệm chi phí và sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính.