Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Thanh Hóa, ngành y tế đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đặc biệt trong việc mở rộng mạng lưới khám chữa bệnh và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế. Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa, với quy mô 220 giường bệnh và đội ngũ cán bộ chuyên môn hùng hậu, đóng vai trò then chốt trong chăm sóc sức khỏe tâm thần cộng đồng. Tuy nhiên, công tác kế toán tại bệnh viện còn tồn tại nhiều hạn chế như việc sắp xếp, lưu trữ chứng từ và sử dụng tài khoản kế toán chưa hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính theo chủ trương của Nhà nước. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào thực trạng tổ chức công tác kế toán tại bệnh viện trong giai đoạn 2016-2019, với số liệu cụ thể về nguồn thu, chi và các hoạt động kế toán được thu thập và phân tích.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để cải tiến công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính, đồng thời hỗ trợ lãnh đạo bệnh viện đưa ra các quyết định quản lý chính xác và kịp thời. Qua đó, thúc đẩy sự phát triển bền vững của bệnh viện trong tương lai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:

  • Lý thuyết về đơn vị sự nghiệp công lập: Định nghĩa, đặc điểm và phân loại các đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của Nhà nước, nhấn mạnh tính không vì lợi nhuận và phục vụ lợi ích cộng đồng.
  • Mô hình tổ chức công tác kế toán: Các mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung, phân tán và kết hợp, cùng với các phần hành kế toán như kế toán vốn bằng tiền, kế toán vật tư tài sản, kế toán thanh toán, kế toán nguồn kinh phí và kế toán tổng hợp.
  • Khái niệm về quản lý tài chính và kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập: Bao gồm quy trình quản lý tài chính (lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán), cơ chế tự chủ tài chính, và các nguyên tắc tổ chức công tác kế toán như tính phù hợp, thống nhất, tiết kiệm và hiệu quả.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chứng từ kế toán, tài khoản kế toán, sổ kế toán, báo cáo kế toán, kiểm tra kế toán, phân tích thông tin kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu được thu thập từ báo cáo tài chính, sổ sách kế toán và các văn bản pháp luật liên quan đến công tác kế toán tại Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa trong giai đoạn 2016-2019. Ngoài ra, thông tin được bổ sung qua phỏng vấn trực tiếp cán bộ kế toán và lãnh đạo bệnh viện, cùng với nghiên cứu tài liệu chuyên ngành và các văn bản pháp luật như Nghị định 43/2006/NĐ-CP, Nghị định 85/2012/NĐ-CP và Thông tư 107/2017/TT-BTC.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh số liệu tương đối và tuyệt đối để đánh giá thực trạng công tác kế toán. Phân tích chi tiết các phần hành kế toán, đánh giá hiệu quả tổ chức bộ máy kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin. Phương pháp phân tích bao gồm phân tổ, so sánh, phân tích nhân tố và bảng cân đối.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2019, với việc thu thập và xử lý số liệu trong năm 2019, đồng thời tổng hợp và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kế toán trong thời gian tới.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các báo cáo tài chính, chứng từ kế toán và các bộ phận kế toán tại bệnh viện, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ cho việc phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán còn chưa tối ưu: Bệnh viện áp dụng mô hình kế toán kết hợp giữa tập trung và phân tán, tuy nhiên việc phân công nhiệm vụ chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo và trùng lặp công việc. Số lượng nhân viên kế toán chưa tương xứng với khối lượng công việc, ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý chứng từ và báo cáo. Tỷ lệ hoàn thành báo cáo đúng hạn đạt khoảng 85%, còn tồn tại chậm trễ do quy trình luân chuyển chứng từ phức tạp.

  2. Hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán chưa đồng bộ: Việc lưu trữ chứng từ còn lộn xộn, chưa tuân thủ nghiêm ngặt quy định về kiểm tra và bảo quản. Hệ thống tài khoản kế toán chưa được mã hóa chi tiết, gây khó khăn trong việc theo dõi các khoản thu chi cụ thể. Tỷ lệ chứng từ sai sót hoặc thiếu sót chiếm khoảng 10% tổng số chứng từ kiểm tra.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế: Mặc dù bệnh viện đã sử dụng phần mềm kế toán, nhưng chưa khai thác hết các tính năng tự động hóa và bảo mật thông tin. Việc nhập liệu thủ công vẫn chiếm phần lớn, dẫn đến sai sót và mất nhiều thời gian xử lý. Tỷ lệ sử dụng phần mềm kế toán đạt khoảng 70%, còn lại chủ yếu dựa vào phương pháp thủ công.

  4. Công tác kiểm tra và phân tích thông tin kế toán chưa thường xuyên và sâu sắc: Việc kiểm tra kế toán chủ yếu tập trung vào tính hợp pháp và chính xác của chứng từ, chưa chú trọng phân tích hiệu quả sử dụng nguồn kinh phí. Báo cáo phân tích tài chính chưa đầy đủ, chưa cung cấp kịp thời các thông tin hỗ trợ quản lý. Tỷ lệ báo cáo phân tích chi tiết đạt dưới 50% so với yêu cầu quản lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc tổ chức bộ máy kế toán chưa phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của bệnh viện, cũng như trình độ chuyên môn của đội ngũ kế toán còn hạn chế. So với các nghiên cứu trong ngành y tế tại một số địa phương khác, bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa có mức độ ứng dụng công nghệ thông tin thấp hơn, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác kế toán.

Việc chưa đồng bộ hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán làm giảm tính minh bạch và khả năng kiểm soát tài chính, gây khó khăn trong việc lập báo cáo tài chính chính xác và kịp thời. Điều này cũng phản ánh sự thiếu đồng bộ trong quy trình luân chuyển chứng từ và kiểm tra kế toán.

Ứng dụng công nghệ thông tin chưa hiệu quả là một trong những nguyên nhân khiến công tác kế toán mất nhiều thời gian và dễ xảy ra sai sót. Trong khi đó, xu hướng chuyển đổi số trong ngành y tế đòi hỏi bệnh viện cần nâng cao năng lực công nghệ để đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại.

Việc kiểm tra và phân tích thông tin kế toán chưa được chú trọng đúng mức làm giảm khả năng phát hiện và xử lý các vấn đề tài chính, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ hoàn thành báo cáo, tỷ lệ sai sót chứng từ và mức độ ứng dụng công nghệ thông tin có thể minh họa rõ nét các vấn đề này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tái cấu trúc bộ máy kế toán: Phân công rõ ràng nhiệm vụ, tăng cường đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho nhân viên kế toán, đồng thời điều chỉnh số lượng nhân sự phù hợp với khối lượng công việc. Mục tiêu đạt tỷ lệ hoàn thành báo cáo đúng hạn trên 95% trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp phòng Tổ chức cán bộ.

  2. Hoàn thiện hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán: Xây dựng quy trình lưu trữ, kiểm tra và bảo quản chứng từ khoa học, đồng thời mã hóa chi tiết hệ thống tài khoản kế toán để theo dõi chính xác các khoản thu chi. Thời gian thực hiện dự kiến 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán phối hợp với phòng Tài chính - Kế hoạch.

  3. Nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Đầu tư nâng cấp phần mềm kế toán, đào tạo nhân viên sử dụng hiệu quả các tính năng tự động hóa và bảo mật thông tin. Mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng phần mềm lên 90% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp phòng Công nghệ thông tin và phòng Kế toán.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra và phân tích thông tin kế toán: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, phân tích sâu các báo cáo tài chính để hỗ trợ quản lý, phát hiện kịp thời các sai phạm và đề xuất giải pháp cải tiến. Thời gian triển khai trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kiểm toán nội bộ và phòng Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ về tổ chức công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính.

  2. Nhân viên kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy kế toán, quy trình xử lý chứng từ và ứng dụng công nghệ thông tin.

  3. Chuyên gia quản lý tài chính công: Hỗ trợ nghiên cứu, đánh giá và đề xuất chính sách quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Kinh doanh và Quản lý: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong lĩnh vực y tế công lập, giúp nâng cao kiến thức và kỹ năng nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán lại quan trọng đối với bệnh viện công lập?
    Tổ chức công tác kế toán khoa học giúp thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, hỗ trợ lãnh đạo đưa ra quyết định đúng đắn, đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với bệnh viện quy mô vừa?
    Mô hình kết hợp giữa tập trung và phân tán thường phù hợp, giúp tận dụng ưu điểm của cả hai hình thức, đồng thời phân công nhiệm vụ rõ ràng, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán?
    Cần đầu tư phần mềm kế toán hiện đại, đào tạo nhân viên sử dụng thành thạo, đồng thời xây dựng hệ thống bảo mật và quy trình nhập liệu chuẩn xác để giảm thiểu sai sót.

  4. Các nhân tố nào ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập?
    Bao gồm nhân tố khách quan như môi trường kinh tế - chính trị, pháp lý, nhu cầu thông tin kế toán; và nhân tố chủ quan như trình độ nhân viên kế toán, tổ chức bộ máy, nhu cầu kiểm soát quản lý và ứng dụng công nghệ thông tin.

  5. Giải pháp nào giúp cải thiện công tác kiểm tra và phân tích thông tin kế toán?
    Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, sử dụng các phương pháp phân tích số liệu đa dạng, đào tạo nhân viên kế toán nâng cao kỹ năng phân tích và báo cáo, đồng thời tăng cường phối hợp giữa các bộ phận liên quan.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế công lập.
  • Đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa giai đoạn 2016-2019, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế cụ thể.
  • Đề xuất các giải pháp khả thi nhằm hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản, ứng dụng công nghệ thông tin và công tác kiểm tra, phân tích thông tin kế toán.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính và phát triển bền vững của bệnh viện.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đào tạo nhân sự và áp dụng công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng công tác kế toán.

Để tiếp tục phát triển, các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa nói riêng cần chú trọng đầu tư vào công tác kế toán, đồng thời cập nhật các chính sách và công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.