Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chuyển đổi mạnh mẽ từ cơ chế tập trung sang cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, các doanh nghiệp xây dựng phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Tại các doanh nghiệp xây lắp, đặc biệt là Công ty cổ phần xây dựng Bắc Ninh, chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm đóng vai trò quyết định đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Với đặc thù sản xuất xây lắp có chu kỳ kéo dài, chi phí đầu vào lớn và biến động do yếu tố thời tiết, lạm phát, việc hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là rất cần thiết.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa các vấn đề lý luận về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp, khảo sát thực trạng tại Công ty cổ phần xây dựng Bắc Ninh, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công trình sửa chữa Quốc lộ 37 tại tỉnh Thái Bình trong quý 4 năm 2017. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho công tác quản trị và ra quyết định kinh doanh, đồng thời hỗ trợ Nhà nước trong việc hoạch định chính sách phát triển ngành xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp, bao gồm:

  • Lý thuyết kế toán chi phí sản xuất: Phân loại chi phí theo nội dung kinh tế (nguyên vật liệu, nhân công, khấu hao tài sản cố định, dịch vụ mua ngoài) và theo mục đích sử dụng (chi phí trực tiếp, chi phí gián tiếp, chi phí khả biến, chi phí bất biến).
  • Mô hình tính giá thành sản phẩm xây lắp: Giá thành sản phẩm được xác định bằng tổng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công và chi phí sản xuất chung.
  • Khái niệm và phương pháp tập hợp chi phí: Phương pháp tập hợp trực tiếp và phân bổ gián tiếp chi phí dựa trên tiêu thức phân bổ hợp lý, đảm bảo mối quan hệ tỷ lệ thuận giữa chi phí và đối tượng tập hợp.
  • Phương pháp tính giá thành sản phẩm: Bao gồm phương pháp tính giá thành trực tiếp, theo đơn đặt hàng và theo định mức, phù hợp với đặc thù sản xuất xây lắp có tính đơn chiếc, chu kỳ kéo dài và điều kiện thi công biến động.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thực tế từ công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần xây dựng Bắc Ninh, đặc biệt là công trình sửa chữa Quốc lộ 37 trong quý 4 năm 2017.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn công trình có quy mô và đặc điểm điển hình để phân tích chi tiết, đảm bảo tính đại diện cho thực trạng kế toán chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để xác định diễn biến chi phí, so sánh tỷ trọng các khoản chi phí trong giá thành, phân tích ưu nhược điểm trong công tác kế toán hiện tại.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý số liệu trong quý 4 năm 2017, phân tích và đề xuất giải pháp trong năm 2018, hoàn thiện luận văn năm 2019.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 55-60% tổng giá thành sản phẩm xây lắp, là khoản chi phí lớn nhất và có ảnh hưởng quyết định đến giá thành.
  2. Chi phí nhân công trực tiếp chiếm khoảng 20-25% tổng chi phí sản xuất, trong đó chi phí nhân công thuê ngoài chiếm tỷ trọng lớn nhưng chưa được quản lý hiệu quả, dẫn đến lãng phí và tăng chi phí.
  3. Chi phí sử dụng máy thi công và chi phí sản xuất chung chiếm khoảng 15-20% tổng chi phí, trong đó chi phí bảo trì, khấu hao máy móc và các khoản trích theo lương chiếm phần lớn.
  4. Quy trình luân chuyển chứng từ và tập hợp chi phí còn chậm do các đội thi công ở xa trụ sở công ty, gây ra tình trạng tổng hợp thông tin không kịp thời, ảnh hưởng đến việc tính giá thành chính xác và kịp thời.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do đặc thù sản xuất xây lắp với chu kỳ dài, địa điểm thi công phân tán và sự biến động của giá nguyên vật liệu, nhân công. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng tại các địa phương khác, Công ty cổ phần xây dựng Bắc Ninh có điểm mạnh về tổ chức bộ máy kế toán tập trung và áp dụng đúng chế độ kế toán hiện hành, nhưng còn hạn chế trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và quản lý chi phí nhân công thuê ngoài. Việc thiếu phần mềm kế toán chuyên dụng làm giảm hiệu quả xử lý số liệu và kiểm soát chi phí. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần thiết phải hoàn thiện quy trình kế toán chi phí, tăng cường kiểm soát chi phí nhân công thuê ngoài và ứng dụng công nghệ để nâng cao tính chính xác và kịp thời của thông tin kế toán.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ trọng chi phí theo khoản mục và bảng so sánh chi phí thực tế với chi phí dự toán, giúp minh họa rõ ràng hiệu quả quản lý chi phí và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình luân chuyển chứng từ và tập hợp chi phí: Áp dụng hệ thống quản lý chứng từ điện tử, rút ngắn thời gian chuyển giao thông tin giữa các đội thi công và phòng kế toán, đảm bảo dữ liệu được cập nhật kịp thời. Thời gian thực hiện: 6 tháng, chủ thể: Ban giám đốc và phòng kế toán.
  2. Tăng cường quản lý chi phí nhân công thuê ngoài: Xây dựng quy trình kiểm soát chặt chẽ, đánh giá hiệu quả sử dụng nhân công thuê ngoài, áp dụng hợp đồng lao động rõ ràng và giám sát chặt chẽ tiến độ thi công. Thời gian thực hiện: 1 năm, chủ thể: Phòng nhân sự và phòng kỹ thuật.
  3. Ứng dụng phần mềm kế toán chuyên dụng: Đầu tư phần mềm kế toán tích hợp quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, hỗ trợ tự động hóa các nghiệp vụ kế toán, nâng cao độ chính xác và hiệu quả công tác kế toán. Thời gian thực hiện: 9 tháng, chủ thể: Ban giám đốc và phòng công nghệ thông tin.
  4. Đào tạo nâng cao năng lực kế toán và quản lý chi phí: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán chi phí xây lắp và quản trị chi phí cho cán bộ kế toán và quản lý dự án, nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hiện công tác kế toán. Thời gian thực hiện: liên tục, chủ thể: Phòng nhân sự và phòng kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây lắp: Nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu trong công tác kế toán chi phí và tính giá thành, từ đó xây dựng chiến lược quản lý chi phí hiệu quả, nâng cao lợi nhuận và khả năng cạnh tranh.
  2. Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp xây dựng: Áp dụng các phương pháp tập hợp chi phí, phân bổ chi phí và tính giá thành sản phẩm phù hợp với đặc thù ngành xây lắp, nâng cao chất lượng báo cáo tài chính và quản trị.
  3. Nhà quản lý dự án xây dựng: Hiểu rõ các yếu tố chi phí ảnh hưởng đến giá thành công trình, từ đó kiểm soát chi phí thi công, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.
  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp phân tích và đề xuất giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí trong doanh nghiệp xây lắp, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu và học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kế toán chi phí sản xuất lại quan trọng đối với doanh nghiệp xây lắp?
    Kế toán chi phí sản xuất giúp doanh nghiệp xác định chính xác chi phí đầu vào, từ đó tính giá thành sản phẩm hợp lý, kiểm soát chi phí hiệu quả và nâng cao lợi nhuận. Ví dụ, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm hơn 50% giá thành, nếu không kiểm soát tốt sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả kinh doanh.

  2. Phương pháp tập hợp chi phí nào phù hợp với doanh nghiệp xây lắp?
    Phương pháp tập hợp trực tiếp được áp dụng cho chi phí liên quan trực tiếp đến từng công trình, hạng mục; phương pháp phân bổ gián tiếp dùng cho chi phí chung như chi phí quản lý, khấu hao tài sản cố định. Việc lựa chọn tiêu thức phân bổ hợp lý là yếu tố then chốt.

  3. Làm thế nào để đánh giá khối lượng xây lắp dở dang cuối kỳ?
    Khối lượng xây lắp dở dang được đánh giá dựa trên chi phí thực tế phát sinh và tỷ lệ hoàn thành khối lượng công việc theo dự toán hoặc tiêu thức giá trị dự toán. Phương pháp này giúp phản ánh chính xác chi phí sản xuất chưa hoàn thành, phục vụ tính giá thành và báo cáo tài chính.

  4. Những khó khăn phổ biến trong công tác kế toán chi phí tại doanh nghiệp xây lắp là gì?
    Khó khăn gồm việc luân chuyển chứng từ chậm do địa điểm thi công phân tán, quản lý chi phí nhân công thuê ngoài chưa hiệu quả, chưa ứng dụng phần mềm kế toán chuyên dụng, dẫn đến thông tin kế toán không kịp thời và thiếu chính xác.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả công tác kế toán chi phí sản xuất?
    Hoàn thiện quy trình luân chuyển chứng từ, tăng cường quản lý nhân công thuê ngoài, ứng dụng phần mềm kế toán chuyên dụng và đào tạo nâng cao năng lực kế toán là các giải pháp thiết thực giúp nâng cao hiệu quả công tác kế toán chi phí sản xuất.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp, phù hợp với đặc thù ngành xây dựng.
  • Thực trạng tại Công ty cổ phần xây dựng Bắc Ninh cho thấy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn nhất, trong khi công tác quản lý chi phí nhân công thuê ngoài và luân chuyển chứng từ còn nhiều hạn chế.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình kế toán, ứng dụng công nghệ và nâng cao năng lực nhân sự nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và tính giá thành sản phẩm.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp xây lắp trong bối cảnh thị trường ngày càng khốc liệt.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng phần mềm kế toán, đào tạo nhân sự và đánh giá hiệu quả các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp xây dựng được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu và giải pháp trong luận văn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và phát triển bền vững doanh nghiệp.