Hoàn thiện kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam

• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân
• Chuyên ngành: Kế Toán
• Đề tài: Hoàn Thiện Kế Toán Chi Phí Sản Xuất Và Tính Giá Thành Tại Công Ty Nhã Nam
• Loại tài liệu: Đồ Án Tốt Nghiệp
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT
• 1.1. Những vấn đề chung về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
• 1.2. Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất
• 1.2.1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
• 1.2.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp
• 1.3. Sản phẩm dở dang và phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang
• 1.3.1. Khái niệm sản phẩm dở dang cuối kỳ
• 1.3.2. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ
• 1.4. Tổ chức tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm
• 1.4.1. Tổ chức tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm theo quá trình sản xuất
• 1.4.2. Tổ chức tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm theo công việc
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VĂN HÓA VÀ TRUYỀN THÔNG NHÃ NAM
• 2.1. Giới thiệu tổng quát về công ty Cổ phần Văn Hóa và Truyền thông Nhã Nam
• 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty
• 2.1.2. Đặc điểm hoạt động và cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của công ty
• 2.2. Thực trạng về kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành tại công ty
• 2.3. Đánh giá thực trạng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty
• 2.3.1. Những thành tựu trong công tác kế toán
• 2.3.2. Những hạn chế trong công tác kế toán
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VĂN HÓA VÀ TRUYỀN THÔNG NHÃ NAM
• 3.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành
• 3.2. Yêu cầu của việc hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành
• 3.3. Một số biện pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành
• 3.4. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC SƠ ĐỒ
• DANH MỤC HÌNH ẢNH
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

I. Nền tảng hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất tại Nhã Nam

Trong môi trường cạnh tranh của ngành xuất bản, việc kiểm soát chặt chẽ các yếu tố đầu vào là yêu cầu sống còn. Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm không chỉ là một nghiệp vụ kế toán đơn thuần, mà còn là công cụ chiến lược giúp ban lãnh đạo đưa ra quyết định kinh doanh chính xác. Đối với một đơn vị chuyên về sách văn hóa và truyền thông như Công ty Nhã Nam, giá thành đơn vị sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh hiệu quả của toàn bộ quy trình từ khâu mua bản quyền, dịch thuật, biên tập cho đến in ấn. Một hệ thống kế toán chi phí hiệu quả phải đảm bảo ba mục tiêu chính: cung cấp thông tin chính xác để tính giá thành, phục vụ công tác kiểm soát chi phí và cung cấp dữ liệu cho việc lập kế hoạch và ra quyết định. Quá trình này đòi hỏi một quy trình kế toán chi phí rõ ràng, từ việc xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất cho đến lựa chọn phương pháp tính giá thành phù hợp. Mỗi đầu sách tại Nhã Nam là một dự án riêng biệt, với các khoản mục chi phí đặc thù như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (giấy in, bìa), chi phí nhân công trực tiếp (lương biên tập, dịch thuật, thiết kế), và chi phí sản xuất chung. Việc tập hợp chi phí sản xuất một cách đầy đủ và phân bổ hợp lý sẽ quyết định trực tiếp đến độ chính xác của giá thành, từ đó ảnh hưởng đến chính sách giá bán và lợi nhuận của công ty. Do đó, việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống này không chỉ giúp Nhã Nam tuân thủ các chuẩn mực kế toán mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

1.1. Tầm quan trọng của kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp

Kế toán quản trị chi phí đóng vai trò trung tâm trong việc cung cấp thông tin cho các nhà quản lý nội bộ. Khác với kế toán tài chính, mục tiêu của nó không chỉ dừng lại ở việc ghi chép mà còn là phân tích, kiểm soát và tối ưu hóa chi phí. Thông qua các báo cáo chi tiết, ban lãnh đạo có thể nhận diện những khâu gây lãng phí, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí kịp thời. Việc thiết lập định mức chi phí cho từng công đoạn (ví dụ: định mức giấy in cho 1000 cuốn sách, định mức giờ công biên tập) là cơ sở để so sánh giữa thực tế và kế hoạch, giúp kiểm soát chi phí sản xuất một cách chủ động thay vì bị động. Đây là nền tảng để xây dựng một văn hóa tiết kiệm và hiệu quả trong toàn bộ tổ chức.

1.2. Đặc thù ngành xuất bản và quy trình kế toán chi phí liên quan

Ngành xuất bản có những đặc thù riêng biệt ảnh hưởng trực tiếp đến công tác kế toán chi phí. Mỗi đầu sách là một đối tượng tính giá thành độc lập. Chi phí không chỉ bao gồm các yếu tố hữu hình như giấy in mà còn có các chi phí vô hình giá trị lớn như bản quyền, dịch thuật, nhuận bút. Quy trình kế toán chi phí tại Nhã Nam bắt đầu từ khi ký hợp đồng bản quyền, trải qua các giai đoạn biên tập, thiết kế, xin giấy phép, và kết thúc khi nhập kho thành phẩm. Các chi phí phát sinh cần được tập hợp chính xác cho từng đầu sách. Việc này đòi hỏi hệ thống sổ sách kế toán chi phí phải được thiết kế chi tiết, có khả năng theo dõi từng khoản mục chi phí cho từng sản phẩm cụ thể, đảm bảo không có sự nhầm lẫn hay bỏ sót.

II. Phân tích thực trạng kế toán chi phí sản xuất tại Nhã Nam

Qua phân tích tài liệu nghiên cứu thực tế tại Công ty Nhã Nam, cụ thể là khóa luận của Trần Phương Thảo (2017), công tác kế toán chi phí tại đây đã đạt được một số thành tựu nhất định nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế cần khắc phục. Thực trạng kế toán chi phí cho thấy công ty đã xác định đúng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là từng đầu sách, giúp việc theo dõi chi phí trực tiếp trở nên thuận lợi. Tuy nhiên, một vấn đề lớn là hệ thống tài khoản sử dụng chưa tuân thủ đầy đủ theo Thông tư 200. Cụ thể, công ty không sử dụng các tài khoản chi phí sản xuất chuyên dụng như 621, 622, 627 mà hạch toán trực tiếp các chi phí phát sinh vào tài khoản 154. Cách làm này tuy có vẻ đơn giản nhưng lại làm mất đi khả năng phân tích chi tiết từng yếu tố chi phí, gây khó khăn cho kế toán quản trị chi phí và việc lập báo cáo phân tích. Hơn nữa, việc tập hợp chi phí sản xuất, đặc biệt là chi phí nhân công trực tiếp, chưa được thực hiện một cách toàn diện, dẫn đến giá thành sản phẩm bị phản ánh thấp hơn so với thực tế. Những hạn chế này không chỉ ảnh hưởng đến tính chính xác của số liệu kế toán mà còn làm giảm hiệu quả của công tác quản trị và ra quyết định kinh doanh.

2.1. Bỏ qua các tài khoản chi phí sản xuất theo quy định TK 621 622 627

Theo tài liệu nghiên cứu, Nhã Nam đang hạch toán toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến sản xuất sách thẳng vào bên Nợ của TK 154 (Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang). Việc không sử dụng các tài khoản đầu 6 (TK 621 - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp, TK 627 - Chi phí sản xuất chung) là một thiếu sót nghiêm trọng so với quy định. Điều này làm cho việc theo dõi, phân tích và kiểm soát chi phí sản xuất theo từng khoản mục trở nên cực kỳ khó khăn. Ban lãnh đạo sẽ không có cái nhìn rõ ràng về cơ cấu chi phí, ví dụ như tỷ trọng của chi phí biên tập, chi phí in ấn trong tổng giá thành là bao nhiêu, từ đó hạn chế khả năng tìm ra các điểm cần tối ưu.

2.2. Thiếu sót trong việc tập hợp chi phí nhân công trực tiếp

Một hạn chế lớn khác trong thực trạng kế toán chi phí tại Nhã Nam là việc tính toán chi phí nhân công trực tiếp chưa đầy đủ. Chi phí này hiện chỉ bao gồm lương tính theo sản phẩm (lương biên tập, thiết kế, morat) mà bỏ qua phần lương cứng và quan trọng hơn là các khoản trích theo lương (BHXH, BHYT, KPCĐ) của nhân viên trực tiếp sản xuất. Theo quy định, các khoản trích theo lương do doanh nghiệp chịu phải được tính vào chi phí. Việc bỏ sót các khoản này làm cho giá thành đơn vị sản phẩm bị tính thiếu, dẫn đến việc định giá bán có thể không bù đắp đủ chi phí và ảnh hưởng đến lợi nhuận thực tế.

2.3. Chưa xử lý sản phẩm hỏng và thiếu hệ thống dự toán chi phí

Trong quá trình in ấn, việc phát sinh sản phẩm hỏng (in lỗi, đóng xén sai) là khó tránh khỏi. Tuy nhiên, công ty chưa có quy trình rõ ràng để hạch toán và xử lý giá trị sản phẩm hỏng. Việc này có thể làm giá thành của các sản phẩm đạt chất lượng bị đẩy lên cao một cách không hợp lý. Bên cạnh đó, việc sản xuất còn mang tính tự phát, thiếu một hệ thống lập dự toán chi phí và sản lượng. Không có định mức chi phí và kế hoạch sản xuất rõ ràng khiến cho việc kiểm soát chi phí sản xuất trở nên bị động, khó lường trước được các biến động và không tối ưu hóa được nguồn lực.

III. Giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí Tái cấu trúc quy trình

Để khắc phục những hạn chế đã nêu, giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí tại Nhã Nam cần bắt đầu từ việc tái cấu trúc lại toàn bộ quy trình hạch toán. Đây là bước nền tảng để đảm bảo tính tuân thủ, minh bạch và hiệu quả của hệ thống. Giải pháp cốt lõi là phải tổ chức lại hệ thống tài khoản kế toán theo đúng chuẩn mực và chế độ hiện hành, đặc biệt là Thông tư 200. Việc đưa vào sử dụng các tài khoản 621, 622, 627 không chỉ là để tuân thủ quy định mà còn là công cụ mạnh mẽ để phân loại và theo dõi chi phí. Khi mỗi loại chi phí được ghi nhận vào một tài khoản riêng, việc tập hợp chi phí sản xuất vào cuối kỳ sẽ trở nên rõ ràng và có hệ thống. Kế toán có thể dễ dàng lập các báo cáo phân tích chi tiết về cơ cấu giá thành, so sánh chi phí giữa các kỳ, giữa các đầu sách khác nhau. Song song với việc thay đổi hệ thống tài khoản, quy trình kế toán chi phí cũng cần được chuẩn hóa lại, từ khâu luân chuyển chứng từ đến việc ghi nhận và kết chuyển số liệu. Việc này sẽ giúp giảm thiểu sai sót, tăng cường tính kiểm soát nội bộ và cung cấp thông tin kịp thời, đáng tin cậy cho ban lãnh đạo.

3.1. Áp dụng chuẩn các tài khoản tập hợp chi phí sản xuất

Giải pháp đầu tiên và cấp thiết nhất là ngưng hạch toán trực tiếp vào TK 154. Thay vào đó, mọi chi phí phát sinh phải được tập hợp trên các tài khoản chi phí tương ứng. Ví dụ, chi phí lương biên tập viên sẽ được hạch toán vào Nợ TK 622, chi phí in ấn vào Nợ TK 621. Cuối kỳ, kế toán sẽ thực hiện bút toán kết chuyển toàn bộ số dư của các tài khoản này sang Nợ TK 154. Quy trình này giúp tách bạch rõ ràng giữa chi phí phát sinh trong kỳ và giá trị sản phẩm dở dang, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ và tính toán giá thành một cách chính xác.

3.2. Tối ưu hóa sổ sách kế toán chi phí và luồng chứng từ

Việc áp dụng hệ thống tài khoản mới đòi hỏi phải tổ chức lại hệ thống sổ sách kế toán chi phí. Công ty cần mở các sổ chi tiết cho TK 621, 622, 627 theo từng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất (từng đầu sách). Luồng chứng từ cũng cần được chuẩn hóa: mọi chứng từ (phiếu xuất kho giấy, bảng chấm công, hóa đơn dịch vụ...) phải được kiểm tra, phân loại và làm cơ sở để hạch toán vào đúng tài khoản chi phí liên quan. Việc số hóa và lưu trữ chứng từ một cách khoa học cũng là một phần quan trọng của giải pháp này, giúp giảm rủi ro mất mát và dễ dàng truy xuất khi cần thiết.

IV. Cách kiểm soát chi phí sản xuất và tính giá thành hiệu quả

Sau khi tái cấu trúc quy trình, bước tiếp theo là triển khai các phương pháp để kiểm soát chi phí sản xuất và tính giá thành một cách hiệu quả hơn. Mục tiêu không chỉ là tính đúng, tính đủ mà còn là quản trị và tối ưu chi phí. Một trong những giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí quan trọng nhất là phải tính toán đầy đủ các yếu tố cấu thành chi phí, đặc biệt là chi phí nhân công trực tiếp. Việc đưa toàn bộ lương và các khoản trích theo lương vào giá thành sản phẩm là yêu cầu bắt buộc để phản ánh đúng chi phí thực tế. Bên cạnh đó, để quản trị chi phí một cách chủ động, Nhã Nam cần xây dựng hệ thống định mức chi phí cho các hoạt động chính như biên tập, thiết kế, in ấn. Các định mức này sẽ là thước đo để đánh giá hiệu quả hoạt động và là cơ sở cho việc lập dự toán. Cuối cùng, một phương pháp tính giá thành khoa học cần phải tính đến cả việc xử lý các sản phẩm hỏng, tách bạch chi phí hợp lý và chi phí bất thường, từ đó đảm bảo giá thành đơn vị sản phẩm không bị bóp méo bởi các yếu tố ngoài sản xuất.

4.1. Phương pháp phân bổ chi phí nhân công trực tiếp toàn diện

Để hạch toán đầy đủ chi phí nhân công trực tiếp, công ty cần tập hợp cả lương sản phẩm, lương cứng và các khoản trích theo lương (phần doanh nghiệp đóng). Đối với lương cứng của nhân viên biên tập, thiết kế (những người làm việc cho nhiều đầu sách cùng lúc), cần xây dựng tiêu thức phân bổ chi phí sản xuất chung một cách hợp lý. Tiêu thức có thể dựa trên số giờ làm việc thực tế cho từng đầu sách (thông qua bảng chấm công theo dự án) hoặc dựa trên một tỷ lệ ước tính hợp lý. Việc này đảm bảo mọi chi phí liên quan đến người lao động trực tiếp đều được tính vào giá thành sản phẩm tương ứng.

4.2. Xây dựng định mức chi phí và xử lý sản phẩm hỏng hợp lý

Xây dựng định mức chi phí là một công cụ quản trị hiệu quả. Công ty nên xây dựng định mức cho chi phí giấy in trên mỗi trang sách, định mức giờ công cho việc biên tập một trang bản thảo... Dựa trên định mức này, kế toán có thể tính toán được giá thành kế hoạch và so sánh với giá thành thực tế để phân tích biến động. Về sản phẩm hỏng, cần phân loại rõ: sản phẩm hỏng trong định mức và ngoài định mức. Giá trị sản phẩm hỏng trong định mức được tính vào giá thành. Giá trị sản phẩm hỏng ngoài định mức cần được xác định nguyên nhân, quy trách nhiệm và hạch toán vào chi phí khác, không tính vào giá thành sản phẩm hoàn thành để tránh làm sai lệch chi phí.

V. Ứng dụng phương pháp tính giá thành chính xác tại Nhã Nam

Việc áp dụng các giải pháp trên sẽ dẫn đến một phương pháp tính giá thành toàn diện và chính xác hơn tại Công ty Nhã Nam. Quy trình tính giá thành sẽ bắt đầu bằng việc tập hợp chi phí sản xuất trong kỳ vào các tài khoản 621, 622, 627, chi tiết cho từng đầu sách. Cuối kỳ, các chi phí này được kết chuyển vào TK 154. Sau đó, kế toán sẽ thực hiện bước đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ. Đối với ngành xuất bản, sản phẩm dở dang có thể là các bản thảo đang trong quá trình biên tập hoặc thiết kế. Giá trị dở dang được xác định và phần chi phí còn lại sẽ được dùng để tính tổng giá thành cho các sản phẩm đã hoàn thành nhập kho. Việc tính toán chính xác giá thành đơn vị sản phẩm mang lại ý nghĩa vô cùng quan trọng. Nó không chỉ là cơ sở để định giá bán cạnh tranh và đảm bảo lợi nhuận, mà còn là thông tin đầu vào quan trọng cho các quyết định chiến lược, như quyết định có nên tái bản một đầu sách hay không, hoặc đầu tư vào dòng sách nào sẽ mang lại hiệu quả cao nhất. Một hệ thống tính giá thành minh bạch và đáng tin cậy chính là nền tảng cho sự phát triển bền vững.

5.1. Mô hình tính giá thành đơn vị sản phẩm sau khi hoàn thiện

Sau khi hoàn thiện, công thức tính tổng giá thành (Z) cho một lần in sách sẽ là: Z = Chi phí dở dang đầu kỳ + (Tổng chi phí NVLTT + NCTT + SXC phát sinh trong kỳ) - Giá trị sản phẩm hỏng ngoài định mức có thể thu hồi - Chi phí dở dang cuối kỳ. Từ đó, giá thành đơn vị sản phẩm = Z / Số lượng thành phẩm nhập kho. Mô hình này đảm bảo giá thành chỉ bao gồm những chi phí hợp lý, cần thiết để tạo ra sản phẩm, cung cấp một con số chính xác để làm cơ sở cho mọi quyết định liên quan đến sản phẩm đó.

5.2. Tác động của việc tính giá thành đúng đến quyết định kinh doanh

Khi giá thành đơn vị sản phẩm được tính toán chính xác, ban lãnh đạo Nhã Nam sẽ có một công cụ mạnh mẽ để điều hành. Dựa trên giá thành, công ty có thể xây dựng chính sách giá bán linh hoạt, đưa ra các chương trình khuyến mãi phù hợp mà không sợ bị lỗ. Hơn nữa, việc phân tích cơ cấu giá thành của từng đầu sách giúp nhận diện đâu là sách có biên lợi nhuận cao, đâu là sách có chi phí sản xuất lớn. Thông tin này là cơ sở để định hướng chiến lược nội dung, quyết định đầu tư vào các tác giả, thể loại sách tiềm năng, và tối ưu hóa danh mục sản phẩm của công ty.