Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây lắp đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế quốc dân, tạo nền tảng vật chất cho sự phát triển các ngành kinh tế khác. Với đặc thù sản phẩm xây lắp có quy mô lớn, kết cấu phức tạp và thời gian thi công kéo dài, công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp trở nên vô cùng quan trọng. Tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Hải Nam, mặc dù công tác kế toán chi phí đã được thực hiện tương đối tốt, nhưng quy trình quản lý và hạch toán chi phí vẫn chưa hoàn thiện, chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu quản lý và tiết kiệm chi phí sản xuất.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung làm rõ lý thuyết về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp, phân tích thực trạng tại Công ty Hải Nam, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành sản phẩm. Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2016, tập trung tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Hải Nam, với phạm vi bao gồm cả kế toán tài chính và kế toán quản trị.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp số liệu chính xác về chi phí và giá thành từng công trình, giúp lãnh đạo doanh nghiệp đánh giá hiệu quả sử dụng lao động, vật tư, vốn, từ đó đưa ra các biện pháp quản lý chi phí hợp lý, góp phần hạ thấp giá thành sản phẩm xây lắp mà vẫn đảm bảo chất lượng kỹ thuật.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp, bao gồm:

  • Lý thuyết chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất là toàn bộ hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí cần thiết khác phát sinh trong quá trình chế tạo sản phẩm xây lắp, được biểu hiện bằng tiền. Chi phí được phân loại theo khoản mục, yếu tố chi phí, mối quan hệ với đối tượng chịu chi phí và khả năng kiểm soát.

  • Lý thuyết giá thành sản phẩm: Giá thành sản phẩm xây lắp bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công và chi phí sản xuất chung. Giá thành được phân loại theo cơ sở số liệu (kế hoạch, định mức, thực tế) và phạm vi chi phí cấu thành (giá thành sản xuất, giá thành toàn bộ sản phẩm tiêu thụ).

  • Mô hình kế toán chi phí và giá thành: Áp dụng các phương pháp kế toán chi phí theo công trình, hạng mục công trình, đơn vị thi công và khối lượng công việc hoàn thành. Phương pháp phân bổ chi phí trực tiếp và gián tiếp được sử dụng để xác định chi phí cho từng đối tượng.

  • Khái niệm định mức và dự toán chi phí: Định mức chi phí là chỉ tiêu phản ánh mức hoạt động hiệu quả, làm cơ sở lập dự toán chi phí sản xuất kinh doanh. Dự toán chi phí giúp lập kế hoạch, kiểm soát và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng nguồn dữ liệu thu thập trực tiếp từ Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Hải Nam, bao gồm sổ cái, sổ chi tiết, bảng tổng hợp chi phí, sổ nhật ký chung và bảng tính giá thành sản phẩm. Phương pháp thu thập số liệu chủ yếu là thông qua các chứng từ kế toán, báo cáo chi phí và giá thành do phòng tài chính kế toán cung cấp.

Phân tích số liệu được thực hiện bằng các phương pháp tổng hợp, so sánh, thống kê và đánh giá thông qua sơ đồ, biểu mẫu nhằm phản ánh chính xác thực trạng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp. Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào công trình xây lắp trạm biến áp 110 kV KCN Quang Minh – tỉnh Vĩnh Phúc, khởi công từ tháng 7/2016 đến dự kiến hoàn thành tháng 12/2016.

Timeline nghiên cứu bao gồm thu thập số liệu trong năm 2016, phân tích thực trạng, đánh giá và đề xuất giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất: Tại công trình xây lắp trạm biến áp 110 kV KCN Quang Minh, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được theo dõi chi tiết trên tài khoản 621, bao gồm các vật liệu chính như cáp, đồng thanh cái, xi măng, thép, trụ đỡ chống sét van. Việc quản lý vật tư được tổ chức chặt chẽ với kho riêng cho từng đội thi công, giúp giảm chi phí lưu kho và bảo quản.

  2. Hình thức trả lương kết hợp giữa lương thời gian và lương khoán cho nhân công trực tiếp: Công ty có tổng số 45 lao động trong lĩnh vực xây lắp, trong đó 15 người là cán bộ chuyên môn. Lương thời gian áp dụng cho bộ máy quản lý và nhân viên không có định mức, còn lương khoán được áp dụng cho công nhân thi công theo khối lượng công việc hoàn thành, giúp thúc đẩy tiến độ thi công.

  3. Máy móc thiết bị thi công đa dạng và hiện đại: Công ty sở hữu nhiều thiết bị thi công bê tông, thiết bị nâng hạ, máy xúc, máy ủi, xe trộn bê tông, xe bơm bê tông với công suất lớn, phục vụ hiệu quả cho các công trình xây lắp. Việc tính toán và phân bổ chi phí sử dụng máy thi công được thực hiện dựa trên giá thành một giờ/máy hoặc một ca/máy, đảm bảo chính xác chi phí máy móc.

  4. Quy trình hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm còn tồn tại một số hạn chế: Mặc dù công tác kế toán chi phí được thực hiện theo đúng quy trình, nhưng việc phân bổ chi phí gián tiếp và kiểm soát chi phí chưa thực sự hiệu quả, dẫn đến việc chưa tối ưu hóa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ đặc thù ngành xây lắp với sản phẩm mang tính đơn chiếc, quy mô lớn, thời gian thi công kéo dài và điều kiện thi công ngoài trời chịu ảnh hưởng của thời tiết, địa điểm thay đổi liên tục. Điều này làm cho việc tập hợp và phân bổ chi phí trở nên phức tạp, đòi hỏi hệ thống kế toán phải linh hoạt và chính xác.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây lắp tại các công ty khác, kết quả nghiên cứu tại Công ty Hải Nam tương đồng về đặc điểm chi phí nguyên vật liệu và nhân công trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn, nhưng có sự khác biệt về mức độ hoàn thiện quy trình kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm. Việc áp dụng đồng thời kế toán tài chính và kế toán quản trị giúp cung cấp thông tin kịp thời và chính xác hơn cho công tác quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ trọng chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công trong tổng chi phí sản xuất, cũng như bảng so sánh chi phí dự toán và chi phí thực tế từng công trình để đánh giá hiệu quả quản lý chi phí.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình hạch toán và phân bổ chi phí gián tiếp: Áp dụng phương pháp phân bổ chi phí dựa trên tiêu thức hợp lý như chi phí nhân công trực tiếp hoặc khối lượng công việc hoàn thành để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong việc xác định giá thành sản phẩm. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng tài chính kế toán phối hợp với phòng quản lý thi công.

  2. Xây dựng và cập nhật định mức chi phí sản xuất phù hợp với thực tế công ty: Định kỳ rà soát, điều chỉnh định mức nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công dựa trên kết quả phân tích chênh lệch chi phí giữa thực tế và dự toán nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí. Thời gian thực hiện: hàng năm; Chủ thể: Phòng kế hoạch và phòng tài chính kế toán.

  3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi phí và tính giá thành: Triển khai phần mềm kế toán chuyên dụng tích hợp quản lý chi phí sản xuất, vật tư, nhân công và máy thi công để nâng cao độ chính xác và tiết kiệm thời gian xử lý số liệu. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Ban giám đốc và phòng công nghệ thông tin.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ kế toán và quản lý thi công: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán chi phí xây lắp, kỹ năng phân tích chi phí và lập báo cáo quản trị nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán và quản lý chi phí. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng nhân sự phối hợp phòng tài chính kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây lắp: Nhận diện các điểm mạnh, hạn chế trong công tác kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm, từ đó đưa ra quyết định chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  2. Phòng tài chính kế toán các công ty xây lắp: Áp dụng các phương pháp hạch toán, phân bổ chi phí và tính giá thành phù hợp với đặc thù ngành xây lắp, cải thiện quy trình kế toán và báo cáo quản trị.

  3. Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành kế toán và quản trị kinh doanh: Nắm bắt kiến thức lý thuyết và thực tiễn về kế toán chi phí sản xuất trong ngành xây lắp, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu liên quan.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tư vấn: Hiểu rõ đặc điểm kế toán chi phí trong ngành xây lắp để xây dựng chính sách, hướng dẫn và hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện công tác kế toán quản trị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kế toán chi phí sản xuất trong ngành xây lắp lại phức tạp hơn các ngành khác?
    Do sản phẩm xây lắp mang tính đơn chiếc, quy mô lớn, thời gian thi công kéo dài và chịu ảnh hưởng của điều kiện thiên nhiên, địa điểm thi công thay đổi liên tục, nên việc tập hợp và phân bổ chi phí đòi hỏi phải chính xác và linh hoạt hơn.

  2. Phương pháp phân bổ chi phí gián tiếp nào phù hợp với doanh nghiệp xây lắp?
    Phương pháp phân bổ dựa trên tiêu thức như chi phí nhân công trực tiếp hoặc khối lượng công việc hoàn thành được đánh giá là phù hợp, giúp phản ánh đúng mức độ sử dụng chi phí của từng công trình, hạng mục.

  3. Làm thế nào để kiểm soát chi phí nguyên vật liệu hiệu quả trong xây lắp?
    Cần tổ chức kho vật tư riêng cho từng đội thi công, theo dõi chặt chẽ lượng vật tư xuất nhập, áp dụng định mức tiêu hao vật liệu và phân tích chênh lệch giữa thực tế và dự toán để phát hiện kịp thời các sai lệch.

  4. Tại sao cần kết hợp kế toán tài chính và kế toán quản trị trong doanh nghiệp xây lắp?
    Kế toán tài chính cung cấp số liệu chính xác cho báo cáo tài chính, trong khi kế toán quản trị cung cấp thông tin chi tiết phục vụ quản lý nội bộ, giúp lãnh đạo đưa ra quyết định kịp thời và hiệu quả.

  5. Làm thế nào để xây dựng định mức chi phí sản xuất phù hợp?
    Căn cứ vào kết quả thực tế của kỳ trước, kết hợp với điều kiện thị trường và kỹ thuật hiện hành, doanh nghiệp cần xây dựng định mức riêng phù hợp với đặc điểm sản xuất và quản lý của mình, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

Kết luận

  • Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Hải Nam còn tồn tại một số hạn chế trong quy trình hạch toán và phân bổ chi phí gián tiếp.
  • Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và nhân công trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất, đòi hỏi quản lý chặt chẽ và chính xác.
  • Việc áp dụng đồng thời kế toán tài chính và kế toán quản trị giúp cung cấp thông tin kịp thời, phục vụ hiệu quả công tác quản lý và ra quyết định.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình kế toán, xây dựng định mức chi phí, ứng dụng công nghệ thông tin và đào tạo nhân sự nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành sản phẩm.
  • Nghiên cứu mở ra hướng phát triển cho các doanh nghiệp xây lắp trong việc hoàn thiện công tác kế toán chi phí, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Call-to-action: Các doanh nghiệp xây lắp và các nhà quản lý kế toán nên áp dụng các giải pháp đề xuất để tối ưu hóa công tác kế toán chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và đáp ứng yêu cầu phát triển trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.