Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và yêu cầu quản lý tài chính công ngày càng chặt chẽ, công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo minh bạch, chính xác và hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN). Trung tâm Quản lý hạ tầng giao thông thành phố Đà Nẵng, được thành lập từ năm 2020, là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Đà Nẵng, chịu trách nhiệm quản lý tài sản kết cấu hạ tầng giao thông và điều hành các dự án đầu tư xây dựng. Trong giai đoạn 2020-2024, Trung tâm đã có nhiều bước phát triển trong công tác kế toán nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, đặc biệt khi chuyển đổi áp dụng chế độ kế toán mới theo Thông tư 24/2024/TT-BTC có hiệu lực từ ngày 01/01/2025.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng công tác kế toán tại Trung tâm, xác định điểm mạnh và các vấn đề còn tồn tại, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán phù hợp với quy định pháp luật mới và thực tiễn hoạt động của đơn vị. Nghiên cứu tập trung vào phạm vi công tác kế toán tại Trung tâm trong giai đoạn 2020-2024, với trọng tâm là các phần hành kế toán thu, chi, tài sản cố định và lập báo cáo tài chính, quyết toán ngân sách.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao chất lượng công tác kế toán, góp phần đảm bảo tính chính xác, minh bạch trong quản lý tài chính công, hỗ trợ lãnh đạo Trung tâm ra quyết định hiệu quả, đồng thời đáp ứng yêu cầu chuyển đổi chế độ kế toán mới, góp phần ổn định tài chính và phát triển bền vững của Trung tâm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán hành chính sự nghiệp, bao gồm:

  • Lý thuyết kế toán hành chính sự nghiệp: Nhấn mạnh vai trò của kế toán trong việc ghi nhận, phản ánh và kiểm soát các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong đơn vị sự nghiệp công lập, đảm bảo cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời cho quản lý và báo cáo.
  • Mô hình quản lý dự toán ngân sách nhà nước: Tập trung vào nguyên tắc lập dự toán thu - chi, phân bổ nguồn lực tài chính theo kế hoạch trung hạn và ngắn hạn, đảm bảo tính chính trị, pháp lý, ràng buộc và minh bạch trong quản lý ngân sách.
  • Khái niệm về hệ thống chứng từ kế toán và phần mềm kế toán: Đề cao việc chuẩn hóa chứng từ, quy trình luân chuyển và lưu trữ chứng từ kế toán, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả xử lý dữ liệu và giảm thiểu sai sót.
  • Chuẩn mực kế toán công và chế độ kế toán hành chính sự nghiệp: Áp dụng các quy định mới trong Thông tư 24/2024/TT-BTC, Thông tư 35/2022/TT-BTC và các văn bản pháp luật liên quan nhằm đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và chính xác trong báo cáo tài chính công.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thực tiễn tại Trung tâm Quản lý hạ tầng giao thông thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn 2020-2024, bao gồm chứng từ kế toán, báo cáo tài chính, dự toán thu - chi, hồ sơ thanh toán, và các văn bản pháp lý liên quan.
  • Phương pháp thu thập thông tin: Quan sát trực tiếp quy trình thực hiện công việc kế toán tại Trung tâm, phỏng vấn cán bộ phòng Tài chính - Kế toán, thu thập tài liệu nội bộ và các báo cáo liên quan.
  • Phương pháp phân tích: So sánh, đánh giá thực trạng công tác kế toán hiện tại với các quy định pháp luật và chuẩn mực kế toán mới; phân tích các điểm mạnh, tồn tại và nguyên nhân; đối chiếu số liệu thu - chi, báo cáo tài chính qua các năm.
  • Phương pháp tổng hợp: Kết nối các kết quả phân tích để đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán, bao gồm cải tiến quy trình lập dự toán, áp dụng Thông tư 24/2024/TT-BTC và ứng dụng phần mềm kế toán.
  • Cỡ mẫu và timeline: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ hoạt động kế toán của Trung tâm trong 5 năm (2020-2024), với dữ liệu thu thập từ toàn bộ phòng Tài chính - Kế toán gồm 5 chuyên viên, đảm bảo tính đại diện và toàn diện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng công tác kế toán tại Trung tâm: Bộ máy kế toán được tổ chức theo mô hình tập trung với 5 chuyên viên, áp dụng hình thức kế toán chứng từ ghi sổ, sử dụng cả cơ sở tiền và cơ sở dồn tích. Quy trình lập chứng từ và kiểm soát được thực hiện nghiêm ngặt qua 4 bước, đảm bảo tính hợp lệ và minh bạch. Báo cáo quyết toán ngân sách và báo cáo tài chính được lập đầy đủ, kịp thời theo quy định.

    • Số liệu thu phí sử dụng tạm thời lòng đường năm 2023 đạt 480,902 triệu đồng, vượt 133,58% so với dự toán giao.
    • Thu từ quản lý bãi đỗ xe 255 Phan Châu Trinh năm 2023 đạt 569,535 triệu đồng, nộp 100% vào NSNN.

  2. Điểm mạnh trong công tác kế toán:

    • Hệ thống tài khoản và sổ kế toán được thực hiện đúng quy định, phản ánh đầy đủ nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
    • Công tác khóa sổ kế toán và lập báo cáo quyết toán được KBNN xác nhận đầy đủ, đảm bảo tính chính xác và minh bạch.
    • Công khai thông tin dự toán thu - chi và kết quả giải ngân trong các hội nghị cán bộ công nhân viên.

  3. Vấn đề tồn tại và thách thức:

    • Thiếu sự kết nối chặt chẽ giữa các bộ phận trong lập dự toán, dẫn đến số liệu dự toán chưa sát thực tế, gây khó khăn trong quản lý nguồn vốn.
    • Quy trình kế toán còn phức tạp, nhiều thủ tục thủ công, gây tăng khối lượng công việc và rủi ro sai sót.
    • Báo cáo tài chính và quyết toán chưa đầy đủ thông tin thuyết minh, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý tổng thể của lãnh đạo.
    • Việc ứng dụng phần mềm kế toán chưa hiệu quả, chưa đáp ứng nhu cầu xử lý dữ liệu và báo cáo kịp thời.

  4. Ảnh hưởng của chuyển đổi chế độ kế toán mới:

    • Việc áp dụng Thông tư 24/2024/TT-BTC từ năm 2025 sẽ thay đổi hệ thống chứng từ, tài khoản và sổ kế toán, đòi hỏi Trung tâm phải chuẩn bị kỹ lưỡng để thích ứng.
    • Các tài khoản kế toán được bổ sung, sửa đổi nhằm phù hợp với cơ chế tài chính mới và chuẩn mực kế toán công, ví dụ tài khoản 2412 (Chi phí đầu tư xây dựng dở dang) được chi tiết theo từng công trình.
    • Quy trình luân chuyển chứng từ cần được chuẩn hóa, rút ngắn thời gian xử lý và nâng cao trách nhiệm các bộ phận.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Trung tâm đã xây dựng được bộ máy kế toán tương đối hoàn chỉnh, đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính trong giai đoạn đầu thành lập. Tuy nhiên, sự chuyển đổi từ Ban quản lý dự án sang đơn vị sự nghiệp công lập và áp dụng chế độ kế toán mới tạo ra nhiều thách thức về mặt tổ chức và kỹ thuật kế toán. Việc thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa phòng Kế hoạch - Kỹ thuật và phòng Tài chính - Kế toán trong lập dự toán làm giảm hiệu quả quản lý nguồn vốn, dễ dẫn đến sai lệch số liệu và khó khăn trong kiểm soát chi tiêu.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành kế toán hành chính sự nghiệp, việc ứng dụng công nghệ thông tin và phần mềm kế toán được xem là giải pháp tối ưu để giảm thiểu thủ tục thủ công, nâng cao độ chính xác và kịp thời của thông tin tài chính. Trung tâm cần học hỏi kinh nghiệm từ các đơn vị tương tự đã triển khai thành công phần mềm kế toán để rút ngắn thời gian xử lý và tăng cường kiểm soát nội bộ.

Việc áp dụng Thông tư 24/2024/TT-BTC không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là cơ hội để Trung tâm hoàn thiện hệ thống kế toán, nâng cao chất lượng báo cáo tài chính, đáp ứng yêu cầu minh bạch và quản trị công hiện đại. Các biểu đồ so sánh số liệu thu - chi qua các năm, bảng phân tích chi tiết dự toán và thực hiện, cũng như sơ đồ quy trình luân chuyển chứng từ sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện và đề xuất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường phối hợp lập dự toán thu - chi

    • Thiết lập quy trình phối hợp chặt chẽ giữa phòng Kế hoạch - Kỹ thuật và phòng Tài chính - Kế toán trong việc lập dự toán công trình và kế hoạch tài chính trung hạn.
    • Mục tiêu: Giảm thiểu sai sót, nâng cao tính chính xác của dự toán.
    • Thời gian: Triển khai ngay trong năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Trung tâm, phòng Kế hoạch - Kỹ thuật, phòng Tài chính - Kế toán.

  2. Chuẩn hóa và hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán

    • Xây dựng và ban hành quy định chi tiết về chứng từ kế toán, quy trình luân chuyển, lưu trữ theo từng dự án, công trình.
    • Mục tiêu: Đảm bảo tính minh bạch, khách quan và tuân thủ pháp luật.
    • Thời gian: Hoàn thành trong quý 1 năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế toán phối hợp các phòng ban liên quan.

  3. Áp dụng Thông tư 24/2024/TT-BTC và đào tạo nhân sự

    • Tổ chức tập huấn, đào tạo chuyên sâu cho cán bộ kế toán về các quy định mới, hệ thống tài khoản, sổ kế toán và báo cáo tài chính theo Thông tư 24.
    • Mục tiêu: Đảm bảo chuyển đổi mượt mà, nâng cao năng lực chuyên môn.
    • Thời gian: Từ quý 4 năm 2024 đến quý 1 năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, phòng Tài chính - Kế toán, đơn vị đào tạo chuyên ngành.

  4. Triển khai sử dụng phần mềm kế toán hiện đại

    • Lựa chọn và áp dụng phần mềm kế toán phù hợp với quy mô và đặc thù hoạt động của Trung tâm, tích hợp các nghiệp vụ kế toán thu - chi, tài sản cố định và báo cáo.
    • Mục tiêu: Tối ưu hóa quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót, nâng cao hiệu quả quản lý.
    • Thời gian: Triển khai thử nghiệm trong năm 2025, hoàn thiện trong năm 2026.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế toán phối hợp Ban Giám đốc và nhà cung cấp phần mềm.

  5. Nâng cao chất lượng báo cáo tài chính và quyết toán

    • Cải tiến nội dung thuyết minh báo cáo, bổ sung đầy đủ thông tin tổng quát về tình hình tài chính, các văn bản pháp lý áp dụng và phân tích số liệu.
    • Mục tiêu: Đáp ứng yêu cầu quản lý và giám sát của lãnh đạo và các cơ quan chức năng.
    • Thời gian: Áp dụng từ năm tài chính 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ quản lý Trung tâm Quản lý hạ tầng giao thông Đà Nẵng

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kế toán, hỗ trợ ra quyết định quản lý tài chính.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch tài chính, giám sát thu chi, điều hành dự án đầu tư.

  2. Phòng Tài chính - Kế toán các đơn vị sự nghiệp công lập

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình tổ chức, quy trình kế toán và kinh nghiệm chuyển đổi áp dụng chế độ kế toán mới.
    • Use case: Cải tiến quy trình kế toán, áp dụng phần mềm kế toán, nâng cao chất lượng báo cáo.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và kế toán công

    • Lợi ích: Nắm bắt thực tiễn triển khai chế độ kế toán hành chính sự nghiệp tại địa phương, đánh giá hiệu quả chính sách.
    • Use case: Xây dựng chính sách, hướng dẫn nghiệp vụ, kiểm tra, giám sát các đơn vị sự nghiệp.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh ngành Kế toán, Tài chính công

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo thực tiễn về công tác kế toán hành chính sự nghiệp, nghiên cứu chuyển đổi chế độ kế toán.
    • Use case: Tham khảo đề cương, phương pháp nghiên cứu, phân tích số liệu và đề xuất giải pháp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác lập dự toán thu - chi tại Trung tâm còn nhiều khó khăn?
    Do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban liên quan, số liệu dự toán chưa sát với thực tế, dẫn đến khó khăn trong quản lý nguồn vốn và thanh toán. Ví dụ, dự toán thu phí sử dụng lòng đường chưa phản ánh đầy đủ biến động thực tế.

  2. Việc áp dụng Thông tư 24/2024/TT-BTC có ý nghĩa gì đối với Trung tâm?
    Thông tư 24/2024/TT-BTC thay thế các quy định cũ, cập nhật hệ thống tài khoản, chứng từ và sổ kế toán phù hợp với cơ chế tài chính mới, giúp nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý tài chính công.

  3. Làm thế nào để giảm thiểu sai sót trong công tác kế toán tại Trung tâm?
    Áp dụng phần mềm kế toán hiện đại, chuẩn hóa quy trình lập chứng từ, tăng cường kiểm tra, đối chiếu số liệu giữa các phần hành và đào tạo nâng cao năng lực nhân sự là các giải pháp hiệu quả.

  4. Phần mềm kế toán có vai trò như thế nào trong công tác kế toán hành chính sự nghiệp?
    Phần mềm kế toán giúp tự động hóa quy trình ghi nhận, xử lý dữ liệu, giảm thiểu thủ tục thủ công, nâng cao độ chính xác và kịp thời của báo cáo tài chính, đồng thời hỗ trợ quản lý và kiểm soát nội bộ.

  5. Trung tâm cần làm gì để nâng cao chất lượng báo cáo tài chính?
    Cần bổ sung đầy đủ thông tin thuyết minh, phân tích số liệu chi tiết, tuân thủ các chuẩn mực kế toán công và quy định pháp luật, đồng thời đảm bảo báo cáo được lập kịp thời và chính xác để phục vụ quản lý và giám sát.

Kết luận

  • Công tác kế toán tại Trung tâm Quản lý hạ tầng giao thông Đà Nẵng đã có nhiều tiến bộ, đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính trong giai đoạn 2020-2024, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều thách thức cần khắc phục.
  • Việc chuyển đổi áp dụng Thông tư 24/2024/TT-BTC từ năm 2025 đặt ra yêu cầu cấp thiết về hoàn thiện hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường phối hợp lập dự toán, chuẩn hóa chứng từ, áp dụng phần mềm kế toán và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính.
  • Triển khai các giải pháp này sẽ giúp Trung tâm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo minh bạch, chính xác và kịp thời trong công tác kế toán.
  • Khuyến nghị Trung tâm tổ chức đào tạo, xây dựng quy trình chi tiết và áp dụng công nghệ thông tin để thích ứng thành công với chế độ kế toán mới, góp phần phát triển bền vững trong tương lai.

Trung tâm và các đơn vị liên quan nên bắt đầu triển khai các bước chuẩn bị ngay từ quý cuối năm 2024 để đảm bảo chuyển đổi suôn sẻ và hiệu quả trong năm 2025.