Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển và hội nhập sâu rộng, vai trò của kế toán trong doanh nghiệp trở nên vô cùng quan trọng. Theo báo cáo hoạt động của Công ty Cổ phần Thương mại Dịch vụ và Xuất nhập khẩu Thanh Hóa giai đoạn 2013-2015, công tác kế toán đã góp phần cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho ban lãnh đạo trong việc ra quyết định kinh doanh. Tuy nhiên, thực trạng tổ chức kế toán tại công ty còn tồn tại nhiều hạn chế như nhân viên kế toán phải kiêm nhiệm nhiều phần hành, hệ thống kế toán quản trị chưa phát huy hiệu quả, và quy trình nhập xuất kho chưa hợp lý. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa lý luận về tổ chức kế toán, phân tích thực trạng tổ chức kế toán tại Công ty Thanh Hóa trong giai đoạn 2013-2015, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính – kế toán. Nghiên cứu có phạm vi không gian tập trung tại trụ sở chính và các chi nhánh của công ty trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, với ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng công tác kế toán, góp phần thúc đẩy hoạt động kinh doanh hiệu quả hơn, đồng thời đáp ứng yêu cầu quản lý trong nền kinh tế thị trường hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình tổ chức kế toán trong doanh nghiệp, bao gồm:

  • Khái niệm tổ chức kế toán: Theo Luật Kế toán Việt Nam, tổ chức kế toán là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính một cách khoa học, phù hợp với đặc điểm kinh doanh của từng doanh nghiệp.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Bao gồm ba mô hình chính là tổ chức kế toán tập trung, phân tán và kết hợp tập trung – phân tán. Mỗi mô hình có ưu nhược điểm riêng, phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp.

  • Nguyên tắc tổ chức kế toán: Tổ chức kế toán phải tuân thủ nguyên tắc thống nhất, phù hợp, tiết kiệm và hiệu quả nhằm đảm bảo cung cấp thông tin chính xác, kịp thời và phục vụ tốt công tác quản lý.

  • Nội dung tổ chức kế toán: Bao gồm tổ chức bộ máy kế toán, công tác chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, sổ kế toán, báo cáo kế toán, kiểm tra kế toán và bảo quản tài liệu kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp nghiên cứu tình huống thực tế tại Công ty Cổ phần TMDV và XNK Thanh Hóa. Dữ liệu nghiên cứu bao gồm:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua phỏng vấn, trao đổi trực tiếp với kế toán viên, ban giám đốc công ty và khảo sát thực tế hệ thống chứng từ, báo cáo kế toán.

  • Dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các giáo trình, văn bản pháp luật, chế độ kế toán hiện hành, tài liệu nội bộ công ty và các công trình nghiên cứu liên quan.

Phương pháp phân tích dữ liệu chủ yếu là so sánh giữa lý thuyết và thực tiễn, đánh giá ưu nhược điểm của tổ chức kế toán hiện tại, từ đó đề xuất giải pháp phù hợp. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ bộ phận kế toán và các phòng ban liên quan trong công ty, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2013-2015, phù hợp với dữ liệu thu thập và phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung: Công ty áp dụng mô hình kế toán tập trung với 7 nhân viên kế toán tại trụ sở chính, chi nhánh Bỉm Sơn hạch toán phụ thuộc, chi nhánh Tĩnh Gia hạch toán độc lập. Việc này giúp tập trung nguồn lực nhưng gây áp lực công việc lớn cho nhân viên kế toán, dẫn đến việc kiêm nhiệm nhiều phần hành.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin: Công ty sử dụng phần mềm Fast để ghi sổ kế toán theo hình thức nhật ký chung, giúp tăng tính chính xác và kịp thời trong xử lý số liệu. Tuy nhiên, hệ thống kế toán quản trị chưa được phát triển đầy đủ, làm giảm hiệu quả quản lý tài chính nội bộ.

  3. Tổ chức chứng từ kế toán còn tồn tại hạn chế: Một số chứng từ kế toán bị trùng lặp, chưa ký đầy đủ các thành phần, quy trình nhập xuất kho chưa chuẩn xác, ảnh hưởng đến tính pháp lý và độ tin cậy của thông tin kế toán.

  4. Kiểm tra kế toán và bảo quản tài liệu: Công ty thực hiện kiểm tra kế toán thường xuyên và thuê đơn vị kiểm toán độc lập hàng năm, đảm bảo tính minh bạch. Tuy nhiên, việc kiểm tra đột xuất chưa được quan tâm đúng mức, ảnh hưởng đến phát hiện và xử lý sai sót kịp thời.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các hạn chế trên xuất phát từ quy mô công ty còn nhỏ, nhân sự kế toán hạn chế về số lượng và chuyên môn, đồng thời chưa có sự phân công công việc rõ ràng. So với các nghiên cứu tại các doanh nghiệp thương mại khác, công ty Thanh Hóa có điểm mạnh về ứng dụng công nghệ thông tin nhưng chưa phát huy hết vai trò của kế toán quản trị. Việc tổ chức bộ máy kế toán tập trung phù hợp với quy mô và địa bàn hoạt động của công ty, tuy nhiên cần cân nhắc mở rộng nhân sự và phân công công việc để giảm tải cho nhân viên. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ nhân viên kế toán trên tổng số lao động và mức độ hoàn thiện chứng từ kế toán có thể minh họa rõ hơn về hiệu quả tổ chức hiện tại. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện tổ chức kế toán nhằm nâng cao chất lượng thông tin tài chính, góp phần quản lý hiệu quả và phát triển bền vững doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nhân sự kế toán: Mở rộng số lượng nhân viên kế toán từ 7 lên 10 người trong vòng 1 năm tới để đáp ứng khối lượng công việc thực tế, giảm kiêm nhiệm và nâng cao chất lượng công tác kế toán. Ban lãnh đạo công ty chịu trách nhiệm tuyển dụng và đào tạo.

  2. Hoàn thiện quy trình hạch toán ban đầu: Xây dựng quy trình luân chuyển chứng từ khoa học, hợp lý, đảm bảo chứng từ thu chi nội bộ được lập đầy đủ, tránh tình trạng nợ chứng từ. Thực hiện trong 6 tháng, do phòng kế toán phối hợp với các phòng ban liên quan triển khai.

  3. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực kế toán: Thiết lập chính sách kiêm nhiệm rõ ràng, tổ chức các khóa đào tạo nghiệp vụ chuyên sâu định kỳ nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng cho nhân viên kế toán. Kế hoạch đào tạo thực hiện hàng năm, do phòng nhân sự phối hợp phòng kế toán tổ chức.

  4. Hoàn thiện hệ thống tài khoản kế toán: Áp dụng đầy đủ các tài khoản chi phí nguyên liệu, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung theo Thông tư 200/2014/TT-BTC để phản ánh chính xác chi phí thi công, lắp đặt. Triển khai trong 3 tháng, do kế toán trưởng chủ trì.

  5. Cải tiến quy trình nhập xuất kho vật tư hàng hóa: Rà soát và sửa đổi quy trình nhập xuất kho nhằm đảm bảo tính pháp lý và chính xác của chứng từ, giảm thiểu sai sót trong khâu thu nhận chứng từ ban đầu. Thực hiện trong 6 tháng, do phòng kho phối hợp phòng kế toán thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của tổ chức kế toán trong quản lý tài chính, từ đó đưa ra quyết định đầu tư, phát triển bộ máy kế toán phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động.

  2. Nhân viên kế toán và kế toán trưởng: Cung cấp kiến thức hệ thống về tổ chức bộ máy kế toán, quy trình hạch toán, quản lý chứng từ và báo cáo tài chính, giúp nâng cao hiệu quả công tác kế toán hàng ngày.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành kế toán, kiểm toán: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá về tổ chức kế toán trong doanh nghiệp thương mại dịch vụ và xuất nhập khẩu, hỗ trợ nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức kiểm toán: Tham khảo để đánh giá, hướng dẫn và hoàn thiện các quy định, chuẩn mực kế toán phù hợp với thực tế doanh nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức kế toán lại quan trọng đối với doanh nghiệp?
    Tổ chức kế toán giúp thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, phục vụ quản lý và ra quyết định kinh doanh hiệu quả. Ví dụ, công ty Thanh Hóa đã sử dụng thông tin kế toán để điều chỉnh chiến lược kinh doanh phù hợp với thị trường.

  2. Mô hình tổ chức kế toán nào phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ?
    Mô hình kế toán tập trung thường phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ vì đơn giản, tiết kiệm nhân sự và dễ quản lý. Công ty Thanh Hóa áp dụng mô hình này với hiệu quả nhất định.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán trong doanh nghiệp?
    Cần tăng cường nhân sự, hoàn thiện quy trình hạch toán, ứng dụng công nghệ thông tin và đào tạo chuyên môn cho nhân viên kế toán. Công ty Thanh Hóa đã áp dụng phần mềm Fast để nâng cao hiệu quả ghi sổ kế toán.

  4. Chứng từ kế toán cần đảm bảo những yêu cầu gì?
    Chứng từ kế toán phải hợp lệ, hợp pháp, đầy đủ, chính xác, có chữ ký và dấu xác nhận theo quy định pháp luật để đảm bảo tính pháp lý và độ tin cậy của thông tin.

  5. Vai trò của kế toán quản trị trong tổ chức kế toán là gì?
    Kế toán quản trị cung cấp thông tin nội bộ giúp nhà quản lý ra quyết định chiến lược, kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, tại công ty Thanh Hóa, kế toán quản trị chưa phát huy hết vai trò, cần được hoàn thiện.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các lý luận về tổ chức kế toán, nguyên tắc và nội dung tổ chức kế toán trong doanh nghiệp.
  • Đã phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức kế toán tại Công ty Cổ phần TMDV và XNK Thanh Hóa giai đoạn 2013-2015, chỉ ra ưu điểm và hạn chế cụ thể.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực như tăng cường nhân sự, hoàn thiện quy trình hạch toán, đào tạo nguồn nhân lực và cải tiến hệ thống tài khoản kế toán.
  • Nhấn mạnh vai trò của việc tổ chức kế toán khoa học, hợp lý trong nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững doanh nghiệp.
  • Khuyến nghị công ty và các bên liên quan phối hợp thực hiện đồng bộ các giải pháp trong thời gian tới để đạt hiệu quả cao nhất.

Tác giả mong muốn các nhà quản lý, chuyên gia kế toán và các nhà nghiên cứu tiếp tục phát triển đề tài, mở rộng nghiên cứu về kế toán quản trị và kinh nghiệm quốc tế nhằm hoàn thiện hơn nữa tổ chức kế toán tại doanh nghiệp. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, độc giả được khuyến khích tham khảo toàn bộ luận văn.