Tổng quan nghiên cứu

Tài sản cố định (TSCĐ) là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản và đóng vai trò quyết định đến hiệu quả hoạt động. Theo số liệu tại Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Tân Gia Phát, tổng nguyên giá TSCĐ tính đến cuối năm 2018 là khoảng 6.750 triệu đồng, trong đó nhà cửa, vật kiến trúc chiếm 1.791 triệu đồng, phương tiện vận tải và truyền dẫn chiếm 2.123 triệu đồng, thiết bị và dụng cụ quản lý chiếm 542 triệu đồng. Tuy nhiên, công tác kế toán TSCĐ tại doanh nghiệp này còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến việc quản lý và sử dụng hiệu quả tài sản.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa các vấn đề lý luận về kế toán TSCĐ trong doanh nghiệp sản xuất, khảo sát thực trạng công tác kế toán TSCĐ tại Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Tân Gia Phát, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng TSCĐ. Nghiên cứu tập trung vào kế toán tài sản cố định theo góc độ kế toán tài chính, với phạm vi thời gian chủ yếu là năm 2019 và địa điểm nghiên cứu tại trụ sở và các nhà máy sản xuất của công ty tại Hà Nội và Bắc Giang.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện ở việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về tình hình biến động, sử dụng và hao mòn TSCĐ, giúp doanh nghiệp có cơ sở để ra quyết định đầu tư, bảo trì, sửa chữa và thanh lý tài sản, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. Đồng thời, nghiên cứu góp phần hoàn thiện lý luận và thực tiễn công tác kế toán TSCĐ tại các doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ ở Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các chuẩn mực kế toán Việt Nam hiện hành, đặc biệt là VAS 01 về tài sản, VAS 03 về tài sản cố định hữu hình và VAS 04 về tài sản cố định vô hình. Theo đó, TSCĐ được định nghĩa là tài sản có thời gian sử dụng hữu ích ít nhất một năm, tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh và không nhằm mục đích bán lại. TSCĐ được phân loại thành hai nhóm chính: hữu hình (nhà cửa, máy móc, phương tiện vận tải, thiết bị quản lý) và vô hình (quyền sử dụng đất, bản quyền, phần mềm máy tính).

Khung lý thuyết còn bao gồm các mô hình quản lý TSCĐ, như quy trình quản lý mua sắm, nhập, sử dụng, sửa chữa, thanh lý và kiểm kê tài sản. Các khái niệm chính được làm rõ gồm nguyên giá TSCĐ, giá trị hao mòn lũy kế, thời gian sử dụng hữu ích, phương pháp khấu hao (đường thẳng, số dư giảm dần, theo số lượng sản phẩm), và các tài khoản kế toán liên quan (TK 211, 213, 214).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu định tính và định lượng. Dữ liệu chính được thu thập từ Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Tân Gia Phát thông qua:

  • Phương pháp quan sát: khảo sát trực tiếp quy trình kế toán TSCĐ, chứng từ, sổ sách kế toán và ứng dụng phần mềm kế toán MISA.
  • Phương pháp nghiên cứu tài liệu: tổng hợp các chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán doanh nghiệp, các công trình nghiên cứu liên quan.
  • Phương pháp phỏng vấn: trao đổi với các nhà quản lý và nhân viên kế toán TSCĐ để thu thập thông tin chi tiết về thực trạng và khó khăn trong công tác kế toán.
  • Phương pháp tổng hợp, phân tích dữ liệu: xử lý số liệu thu thập được để đánh giá thực trạng, xác định tồn tại và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ số liệu kế toán TSCĐ năm 2018 và các báo cáo liên quan, cùng với phỏng vấn trực tiếp 6-8 cán bộ quản lý và kế toán. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm 2019, tập trung vào phân tích chi tiết công tác kế toán TSCĐ tại công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ trọng TSCĐ lớn trong tổng tài sản: TSCĐ chiếm tỷ trọng cao trong tổng tài sản của công ty, với nguyên giá khoảng 6.750 triệu đồng, trong đó phương tiện vận tải và truyền dẫn chiếm 31,5%, nhà cửa và vật kiến trúc chiếm 26,5%, thiết bị quản lý chiếm 8%. Điều này cho thấy TSCĐ là tài sản chủ lực, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh.

  2. Phương pháp khấu hao áp dụng chủ yếu là đường thẳng: Công ty sử dụng phương pháp khấu hao đường thẳng cho tất cả các loại TSCĐ, giúp đơn giản hóa công tác kế toán nhưng chưa phản ánh chính xác mức độ hao mòn thực tế của tài sản, đặc biệt với các thiết bị có công nghệ thay đổi nhanh.

  3. Quy trình quản lý TSCĐ còn nhiều bất cập: Mặc dù công ty đã xây dựng quy trình quản lý TSCĐ gồm các bước từ lập kế hoạch mua sắm đến kiểm kê định kỳ, nhưng việc cập nhật, theo dõi và kiểm soát tài sản chưa chặt chẽ, dẫn đến tình trạng thiếu sót, chậm trễ trong ghi nhận và xử lý tài sản hư hỏng, thanh lý.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán TSCĐ còn hạn chế: Công ty sử dụng phần mềm kế toán MISA để ghi chép sổ sách nhưng chưa khai thác hiệu quả các tính năng quản lý tài sản cố định, gây khó khăn trong việc tổng hợp, báo cáo và phân tích số liệu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các tồn tại trên xuất phát từ việc chưa có hệ thống quản lý tài sản đồng bộ, thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban trong công tác kiểm kê và cập nhật thông tin. So với các nghiên cứu tại các doanh nghiệp sản xuất khác, tỷ trọng TSCĐ tại Tân Gia Phát tương đối cao, đòi hỏi công tác kế toán phải chính xác và kịp thời hơn để đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn.

Việc áp dụng phương pháp khấu hao đường thẳng mặc dù đơn giản nhưng không phù hợp với đặc thù hao mòn nhanh của một số thiết bị, dẫn đến sai lệch trong tính toán chi phí và giá thành sản phẩm. Các nghiên cứu trước cũng chỉ ra rằng phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần hoặc theo sản lượng có thể phản ánh sát hơn thực tế sử dụng tài sản.

Việc chưa khai thác triệt để phần mềm kế toán làm giảm hiệu quả quản lý, tăng rủi ro sai sót và mất mát tài sản. Các biểu đồ thể hiện tỷ trọng nguyên giá TSCĐ theo loại tài sản và biểu đồ so sánh mức khấu hao theo các phương pháp sẽ giúp minh họa rõ hơn các vấn đề này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình quản lý và kế toán TSCĐ: Xây dựng quy trình chi tiết, rõ ràng cho từng bước từ mua sắm, nhập, sử dụng, sửa chữa đến thanh lý tài sản. Đảm bảo cập nhật kịp thời thông tin vào hệ thống kế toán, tăng cường kiểm tra, kiểm kê định kỳ. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, chủ thể là phòng kế toán phối hợp phòng kỹ thuật.

  2. Áp dụng đa dạng phương pháp khấu hao phù hợp: Đề xuất áp dụng phương pháp khấu hao số dư giảm dần cho các thiết bị có tốc độ hao mòn nhanh, phương pháp khấu hao theo sản lượng cho máy móc liên quan trực tiếp đến sản xuất. Mục tiêu nâng cao độ chính xác trong tính toán chi phí, thực hiện trong 1 năm, do phòng kế toán chủ trì.

  3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý TSCĐ: Nâng cấp và khai thác tối đa các tính năng quản lý tài sản cố định trên phần mềm kế toán MISA hoặc triển khai phần mềm quản lý tài sản chuyên biệt. Mục tiêu giảm thiểu sai sót, tăng hiệu quả tổng hợp báo cáo, thực hiện trong 9 tháng, do ban lãnh đạo và phòng công nghệ thông tin phối hợp.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực cho nhân viên kế toán TSCĐ: Tổ chức các khóa đào tạo về chuẩn mực kế toán, kỹ năng sử dụng phần mềm và quy trình quản lý tài sản. Mục tiêu nâng cao chất lượng công tác kế toán, thực hiện định kỳ hàng năm, do phòng nhân sự và phòng kế toán phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ: Nhận diện các vấn đề trong quản lý tài sản cố định, từ đó xây dựng chính sách quản lý và đầu tư phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  2. Nhân viên kế toán và kiểm toán nội bộ: Áp dụng các kiến thức về kế toán TSCĐ, quy trình hạch toán, phương pháp khấu hao và quản lý tài sản để thực hiện công việc chính xác, hiệu quả hơn.

  3. Chuyên gia tư vấn tài chính và kế toán: Sử dụng kết quả nghiên cứu để tư vấn cho các doanh nghiệp về hoàn thiện công tác kế toán TSCĐ, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực và tuân thủ quy định pháp luật.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành kế toán, quản trị doanh nghiệp: Tham khảo để hiểu rõ hơn về lý luận và thực tiễn kế toán tài sản cố định trong doanh nghiệp sản xuất, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo hoặc áp dụng thực tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. TSCĐ là gì và tại sao nó quan trọng trong doanh nghiệp?
    TSCĐ là tài sản có thời gian sử dụng trên 1 năm, tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh và không nhằm mục đích bán lại. Nó quan trọng vì chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản, ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực sản xuất và hiệu quả kinh doanh.

  2. Phương pháp khấu hao nào phù hợp với doanh nghiệp sản xuất?
    Phương pháp khấu hao đường thẳng đơn giản, dễ áp dụng nhưng không phản ánh chính xác hao mòn thực tế. Phương pháp số dư giảm dần hoặc theo sản lượng thường phù hợp hơn với thiết bị có tốc độ hao mòn nhanh hoặc liên quan trực tiếp đến sản lượng sản xuất.

  3. Làm thế nào để quản lý TSCĐ hiệu quả trong doanh nghiệp?
    Cần xây dựng quy trình quản lý rõ ràng, từ lập kế hoạch mua sắm, nhập tài sản, theo dõi sử dụng, sửa chữa, đến thanh lý và kiểm kê định kỳ. Ứng dụng công nghệ thông tin và đào tạo nhân viên cũng rất quan trọng.

  4. Vai trò của phần mềm kế toán trong quản lý TSCĐ là gì?
    Phần mềm kế toán giúp ghi chép, tổng hợp, phân tích số liệu nhanh chóng, chính xác, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả quản lý tài sản cố định.

  5. Những khó khăn thường gặp khi thực hiện kế toán TSCĐ tại doanh nghiệp nhỏ?
    Khó khăn gồm thiếu nhân lực chuyên môn, quy trình quản lý chưa hoàn chỉnh, hạn chế về công nghệ thông tin, và việc áp dụng các chuẩn mực kế toán chưa đồng bộ, dẫn đến sai sót và thiếu chính xác trong báo cáo tài chính.

Kết luận

  • TSCĐ chiếm tỷ trọng lớn và đa dạng tại Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Tân Gia Phát, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất kinh doanh.
  • Công tác kế toán TSCĐ hiện tại còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong quản lý quy trình, phương pháp khấu hao và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác kế toán TSCĐ, bao gồm hoàn thiện quy trình, áp dụng phương pháp khấu hao phù hợp, tăng cường ứng dụng công nghệ và đào tạo nhân viên.
  • Việc triển khai các giải pháp này dự kiến trong vòng 6-12 tháng sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản cố định, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ tham khảo và áp dụng để cải thiện công tác kế toán TSCĐ, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Hãy bắt đầu hoàn thiện công tác kế toán tài sản cố định ngay hôm nay để tối ưu hóa nguồn lực và phát triển doanh nghiệp bền vững!