Tổng quan nghiên cứu

Trẻ em có hoàn cảnh khó khăn (HCKK) là nhóm đối tượng đặc biệt cần được quan tâm và hỗ trợ toàn diện, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục và phát triển kỹ năng sống. Theo ước tính năm 2020, Việt Nam có khoảng 223.000 trẻ mồ côi, 27.000 trẻ nhiễm HIV/AIDS, 265.000 trẻ là nạn nhân của chất độc hóa học và 545 trẻ em bị tự kỷ, thiểu năng trí tuệ. Những con số này phản ánh thách thức lớn đối với hệ thống bảo vệ và chăm sóc trẻ em, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, cộng đồng và các tổ chức phi chính phủ.

Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động điều phối quỹ Orphans’ Futures Alliance (OrFA) trong việc hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn tại Nhà tình thương Blossom House, Yên Phụ, Tây Hồ, Hà Nội, trong giai đoạn từ tháng 6/2019 đến tháng 12/2020. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động tài trợ học bổng và giáo dục kỹ năng sống, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng hỗ trợ, giúp trẻ em hoàn thành giáo dục phổ thông và phát triển toàn diện.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn về mô hình điều phối quỹ từ thiện trong lĩnh vực công tác xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả hỗ trợ trẻ em HCKK, đồng thời đóng góp vào việc xây dựng chính sách an sinh xã hội và phát triển bền vững tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng hai lý thuyết chính trong công tác xã hội để phân tích và đánh giá hoạt động điều phối quỹ OrFA:

  • Lý thuyết nhu cầu của Maslow: Hệ thống nhu cầu được phân thành 5 bậc, từ nhu cầu cơ bản về vật chất, an toàn, tình cảm, tôn trọng đến tự thể hiện bản thân. Lý thuyết này giúp xác định thứ tự ưu tiên trong việc đáp ứng nhu cầu của trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt là nhu cầu về giáo dục và phát triển kỹ năng sống.

  • Lý thuyết hệ thống sinh thái của Bronfenbrenner: Nhấn mạnh mối quan hệ tương tác giữa cá nhân với các hệ thống vi mô (gia đình), trung mô (trường học, cộng đồng) và vĩ mô (chính sách, kinh tế xã hội). Lý thuyết này giúp hiểu rõ tác động đa chiều của môi trường xã hội đến sự phát triển của trẻ em HCKK và vai trò của các tổ chức hỗ trợ trong hệ sinh thái đó.

Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các khái niệm chuyên ngành như: hỗ trợ xã hội (cảm xúc, công cụ, thông tin), công tác xã hội chuyên nghiệp, điều phối quỹ từ thiện, giáo dục hòa nhập, kỹ năng sống, và quyền trẻ em theo quy định pháp luật Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm thu thập và phân tích dữ liệu toàn diện:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với trẻ em có hoàn cảnh khó khăn tại Nhà tình thương Blossom House, phỏng vấn sâu với điều phối viên quỹ OrFA, tình nguyện viên và các tổ chức đối tác; dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, văn bản pháp luật, tài liệu nghiên cứu liên quan.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với khoảng 60 trẻ em có hoàn cảnh khó khăn đang nhận hỗ trợ học bổng và tham gia chương trình giáo dục kỹ năng sống. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện kết hợp với chọn mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm đối tượng nghiên cứu.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm thống kê để tính toán tỷ lệ, trung bình, so sánh các chỉ số về nhận thức, nhu cầu và kết quả học tập của trẻ. Dữ liệu định tính được phân tích nội dung nhằm làm rõ vai trò, quy trình điều phối và các bài học kinh nghiệm trong hoạt động tài trợ.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong khoảng thời gian từ tháng 6/2019 đến tháng 12/2020, bao gồm các giai đoạn khảo sát thực địa, thu thập dữ liệu, phân tích và viết báo cáo luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả hoạt động tài trợ học bổng
    Trong niên khóa 2020-2021, quỹ OrFA đã điều phối tài trợ học bổng cho khoảng 50 trẻ em có hoàn cảnh khó khăn tại Blossom House. Kết quả khảo sát cho thấy 85% trẻ em nhận học bổng duy trì được tỷ lệ chuyên cần trên 90%, 78% trẻ đạt kết quả học tập khá trở lên, tăng 15% so với trước khi nhận tài trợ. Điều này chứng tỏ hoạt động tài trợ học bổng góp phần nâng cao cơ hội tiếp cận giáo dục và cải thiện kết quả học tập của trẻ.

  2. Tác động của chương trình giáo dục kỹ năng sống
    Khoảng 40 trẻ em tham gia chương trình giáo dục kỹ năng sống do OrFA phối hợp tổ chức. Sau một năm, 90% trẻ được đánh giá có sự tiến bộ rõ rệt về kỹ năng giao tiếp, tự phục vụ và giải quyết vấn đề, tăng 20% so với thời điểm ban đầu. Chương trình giúp trẻ tự tin hơn, giảm thiểu các hành vi tiêu cực và tăng khả năng hòa nhập xã hội.

  3. Vai trò điều phối viên trong quản lý quỹ và hỗ trợ trẻ
    Điều phối viên quỹ OrFA đóng vai trò trung tâm trong việc lên kế hoạch, lựa chọn tổ chức nhận tài trợ, giám sát và đánh giá hiệu quả chương trình. Họ cũng là cầu nối giữa nhà tài trợ, tổ chức thực hiện và trẻ em, đảm bảo sự minh bạch và hiệu quả trong sử dụng nguồn lực. Theo khảo sát, 95% các bên liên quan đánh giá cao năng lực và sự tận tâm của điều phối viên.

  4. Những khó khăn và hạn chế trong hoạt động điều phối
    Một số khó khăn được ghi nhận gồm hạn chế về nguồn lực tài chính, khó khăn trong việc tiếp cận và đánh giá chính xác nhu cầu của trẻ, cũng như thách thức trong việc duy trì sự phối hợp liên ngành giữa các tổ chức. Tỷ lệ trẻ em bỏ học vẫn còn khoảng 10%, chủ yếu do hoàn cảnh gia đình và tâm lý chưa được hỗ trợ đầy đủ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt động điều phối quỹ OrFA tại Blossom House đã góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống và giáo dục cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Việc tài trợ học bổng giúp giảm bớt gánh nặng kinh tế, tạo điều kiện cho trẻ duy trì việc học tập, phù hợp với quan điểm của Maslow về nhu cầu an toàn và giáo dục là nền tảng phát triển. Chương trình giáo dục kỹ năng sống được thiết kế dựa trên lý thuyết hệ sinh thái, giúp trẻ phát triển toàn diện trong môi trường gia đình, trường học và cộng đồng.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mô hình điều phối quỹ từ thiện chuyên nghiệp như OrFA thể hiện tính hiệu quả cao nhờ sự minh bạch, kế hoạch rõ ràng và sự tham gia tích cực của các bên liên quan. Tuy nhiên, các khó khăn về nguồn lực và phối hợp liên ngành cũng là thách thức chung của nhiều tổ chức phi lợi nhuận trong lĩnh vực này.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ chuyên cần và kết quả học tập trước và sau khi nhận học bổng, bảng đánh giá kỹ năng sống của trẻ trước và sau chương trình, cũng như sơ đồ mô tả quy trình điều phối quỹ và các bên tham gia.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường huy động nguồn lực tài chính
    Chủ động mở rộng mạng lưới nhà tài trợ trong và ngoài nước, tổ chức các chiến dịch gây quỹ định kỳ nhằm đảm bảo nguồn tài chính ổn định cho các chương trình hỗ trợ. Mục tiêu tăng ngân sách tài trợ lên ít nhất 30% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban điều phối quỹ OrFA phối hợp với các tổ chức đối tác.

  2. Nâng cao năng lực điều phối viên và nhân viên công tác xã hội
    Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng quản lý dự án, đánh giá nhu cầu và hỗ trợ tâm lý cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Mục tiêu 100% điều phối viên và nhân viên được đào tạo trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: OrFA phối hợp với các trường đại học và tổ chức đào tạo chuyên ngành.

  3. Phát triển chương trình giáo dục kỹ năng sống đa dạng và linh hoạt
    Thiết kế thêm các module kỹ năng phù hợp với từng nhóm tuổi và hoàn cảnh, tăng cường sự tham gia của gia đình và cộng đồng trong quá trình giáo dục. Mục tiêu mở rộng chương trình đến ít nhất 70% trẻ em tại Blossom House trong 1 năm tới. Chủ thể thực hiện: OrFA và Nhà tình thương Blossom House.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành và giám sát hiệu quả
    Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức xã hội, chính quyền địa phương và nhà trường nhằm hỗ trợ toàn diện cho trẻ em. Thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá định kỳ để kịp thời điều chỉnh chương trình. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống giám sát trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban điều phối quỹ OrFA, các tổ chức đối tác và chính quyền địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhân viên công tác xã hội và điều phối viên quỹ từ thiện
    Luận văn cung cấp kiến thức thực tiễn về quy trình điều phối quỹ, kỹ năng quản lý dự án và hỗ trợ trẻ em HCKK, giúp nâng cao hiệu quả công việc.

  2. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức xã hội dân sự
    Tham khảo mô hình phối hợp và quản lý tài trợ, từ đó áp dụng hoặc điều chỉnh phù hợp với đặc thù tổ chức nhằm tối ưu hóa nguồn lực hỗ trợ.

  3. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước
    Cung cấp dữ liệu thực tiễn và đề xuất chính sách hỗ trợ trẻ em HCKK, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách an sinh xã hội.

  4. Giảng viên và sinh viên ngành công tác xã hội, giáo dục đặc biệt
    Là tài liệu tham khảo quý giá cho việc nghiên cứu, giảng dạy và thực hành trong lĩnh vực hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quỹ OrFA hỗ trợ những đối tượng trẻ em nào?
    OrFA tập trung hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, bao gồm trẻ mồ côi, trẻ bị bỏ rơi, trẻ khuyết tật và các nhóm trẻ cần được chăm sóc đặc biệt tại các trung tâm bảo trợ như Blossom House.

  2. Hoạt động tài trợ học bổng của OrFA được triển khai như thế nào?
    Quỹ lựa chọn tổ chức nhận tài trợ dựa trên tiêu chí minh bạch và năng lực, sau đó phối hợp triển khai chương trình học bổng nhằm giúp trẻ duy trì việc học và cải thiện kết quả học tập.

  3. Chương trình giáo dục kỹ năng sống có tác động ra sao đến trẻ em?
    Chương trình giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp, tự phục vụ và giải quyết vấn đề, từ đó tăng khả năng hòa nhập xã hội và giảm các hành vi tiêu cực, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

  4. Vai trò của điều phối viên trong hoạt động quỹ là gì?
    Điều phối viên chịu trách nhiệm lập kế hoạch, giám sát, đánh giá và kết nối các bên liên quan, đảm bảo nguồn lực được sử dụng hiệu quả và minh bạch, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật cho tổ chức nhận tài trợ.

  5. Những khó khăn chính trong việc điều phối quỹ từ thiện là gì?
    Bao gồm hạn chế về nguồn lực tài chính, khó khăn trong đánh giá nhu cầu thực tế của trẻ, thách thức trong phối hợp liên ngành và duy trì sự bền vững của chương trình hỗ trợ.

Kết luận

  • Luận văn đã làm sáng tỏ vai trò quan trọng của hoạt động điều phối quỹ OrFA trong việc hỗ trợ giáo dục và phát triển kỹ năng sống cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn tại Blossom House, Hà Nội.
  • Hoạt động tài trợ học bổng và chương trình giáo dục kỹ năng sống đã góp phần nâng cao tỷ lệ chuyên cần, kết quả học tập và khả năng hòa nhập xã hội của trẻ.
  • Nghiên cứu vận dụng hiệu quả lý thuyết nhu cầu và hệ sinh thái để phân tích nhu cầu và môi trường tác động đến trẻ em HCKK.
  • Các khó khăn về nguồn lực và phối hợp liên ngành cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động trong tương lai.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường huy động nguồn lực, nâng cao năng lực điều phối viên, phát triển chương trình giáo dục và hoàn thiện hệ thống giám sát.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác và tăng cường hợp tác đa ngành để phát huy tối đa hiệu quả hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn.

Call to action: Các tổ chức, nhà tài trợ và cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng môi trường hỗ trợ bền vững, giúp trẻ em HCKK phát triển toàn diện và hòa nhập xã hội một cách hiệu quả.