Luận văn thạc sĩ: Hiệu quả sử dụng vốn vay ngân hàng chính sách xã hội cho hộ nghèo thông qua hội nông dân huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn

• Tác giả: Nông Thị Thu Trang
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Văn Điền
• Trường học: Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Phát triển nông thôn
• Đề tài: Hiệu quả sử dụng vốn vay ngân hàng chính sách xã hội cho hộ nghèo thông qua hội nông dân huyện Bạch Thông, Bắc Kạn
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. Cơ sở lý luận của đề tài
• 1.1.1. Nghèo đói và chuẩn mực nghèo đói
• 1.1.1.1. Khái niệm nghèo đói
• 1.1.1.2. Chuẩn mực xác định nghèo đói
• 2. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu và tính cấp thiết của đề tài

Nghiên cứu hiệu quả sử dụng vốn vay ngân hàng chính sách xã hội cho hộ nghèo thông qua Hội Nông dân tại huyện Bạch Thông, Bắc Kạn là một vấn đề cấp thiết trong bối cảnh phát triển nông thôn và xóa đói giảm nghèo. Vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nông dân nghèo phát triển kinh tế hộ gia đình. Tuy nhiên, việc sử dụng vốn vay hiệu quả vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt tại các vùng nông thôn miền núi như Bắc Kạn. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay.

1.1. Bối cảnh và mục tiêu nghiên cứu

Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá hiệu quả sử dụng vốn vay từ NHCSXH thông qua Hội Nông dân tại huyện Bạch Thông. Mục tiêu chính là phân tích thực trạng vay vốn, đánh giá hiệu quả kinh tế và xã hội, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả sử dụng vốn vay cho hộ nghèo. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của vốn vay ưu đãi trong việc phát triển kinh tế hộ nghèo và giảm nghèo bền vững.

1.2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện tại ba xã thuộc huyện Bạch Thông, bao gồm Nguyên Phúc, Vi Hương và Quân Bình. Đối tượng nghiên cứu là các hộ nghèo đã vay vốn từ NHCSXH thông qua Hội Nông dân. Phạm vi thời gian tập trung vào giai đoạn 2016-2018, với dữ liệu sơ cấp thu thập năm 2019. Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá hiệu quả sử dụng vốn vay và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả này.

II. Cơ sở lý luận và thực tiễn

Nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận về nghèo đói, tín dụng ưu đãi, và hiệu quả sử dụng vốn vay. Nghèo đói được xác định dựa trên thu nhập và các chỉ số đa chiều, trong khi tín dụng ưu đãi từ NHCSXH được coi là công cụ quan trọng để hỗ trợ hộ nghèo phát triển kinh tế. Nghiên cứu cũng tham khảo kinh nghiệm từ các quốc gia khác trong việc sử dụng vốn vay ưu đãi để giảm nghèo và phát triển nông thôn.

2.1. Khái niệm và chuẩn nghèo

Nghiên cứu định nghĩa nghèo đói là tình trạng không đáp ứng được các nhu cầu cơ bản của con người. Chuẩn nghèo được xác định dựa trên thu nhập và các chỉ số đa chiều, bao gồm tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục và nhà ở. Chuẩn nghèo đa chiều được áp dụng để đánh giá mức độ nghèo của các hộ nghèo tại huyện Bạch Thông.

2.2. Vai trò của tín dụng ưu đãi

Tín dụng ưu đãi từ NHCSXH đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hộ nghèo phát triển kinh tế. Vốn vay giúp các hộ đầu tư vào sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và các ngành nghề khác, từ đó tăng thu nhập và giảm nghèo bền vững. Tuy nhiên, việc sử dụng vốn vay hiệu quả còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như trình độ nhận thức, quản lý vốn và hỗ trợ từ các tổ chức địa phương.

III. Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Nghiên cứu chỉ ra rằng vốn vay ưu đãi từ NHCSXH đã giúp nhiều hộ nghèo tại huyện Bạch Thông cải thiện thu nhập và đời sống. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng vốn vay còn hạn chế do thiếu kiến thức quản lý vốn và hỗ trợ kỹ thuật. Nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp như nâng cao nhận thức của hộ nghèo, tăng cường kiểm tra và giám sát quá trình vay vốn, và nâng cao chất lượng các tổ tiết kiệm và vay vốn.

3.1. Thực trạng vay vốn và sử dụng vốn

Kết quả nghiên cứu cho thấy, từ năm 2016 đến 2018, số lượng hộ nghèo vay vốn từ NHCSXH thông qua Hội Nông dân tăng đáng kể. Tuy nhiên, việc sử dụng vốn vay chưa thực sự hiệu quả, nhiều hộ sử dụng vốn không đúng mục đích hoặc không có kế hoạch quản lý vốn rõ ràng. Điều này dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp và khó khăn trong việc trả nợ.

3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn

Nghiên cứu chỉ ra rằng trình độ học vấn của chủ hộ, quy mô vốn vay và sự hỗ trợ từ Hội Nông dân là các yếu tố chính ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn vay. Các hộ có trình độ học vấn cao và nhận được hỗ trợ kỹ thuật từ Hội Nông dân thường sử dụng vốn vay hiệu quả hơn, từ đó tăng thu nhập và cải thiện đời sống.

IV. Giải pháp và kiến nghị

Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay từ NHCSXH cho hộ nghèo tại huyện Bạch Thông. Các giải pháp bao gồm nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý vốn của hộ nghèo, tăng cường kiểm tra và giám sát quá trình vay vốn, và cải thiện chất lượng các tổ tiết kiệm và vay vốn. Nghiên cứu cũng kiến nghị chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các tổ chức liên quan để đảm bảo vốn vay ưu đãi được sử dụng hiệu quả.

4.1. Nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý vốn

Giải pháp đầu tiên là nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý vốn của hộ nghèo thông qua các chương trình đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật. Điều này giúp các hộ sử dụng vốn vay đúng mục đích và có kế hoạch quản lý vốn hiệu quả, từ đó tăng thu nhập và giảm nghèo bền vững.

4.2. Tăng cường kiểm tra và giám sát

Nghiên cứu đề xuất tăng cường kiểm tra và giám sát quá trình vay vốn từ NHCSXH thông qua Hội Nông dân. Điều này giúp đảm bảo vốn vay được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả, đồng thời giảm thiểu rủi ro trong quá trình vay và trả nợ.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam, đặc biệt là tại các vùng nông thôn miền núi, việc hỗ trợ vốn cho hộ nghèo đóng vai trò then chốt trong công cuộc xóa đói giảm nghèo. Tại huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn, với dân số khoảng 33.350 người và tỷ lệ lao động nông nghiệp chiếm gần 77%, nhu cầu tiếp cận vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) là rất lớn. Giai đoạn 2016-2018, nguồn vốn vay qua kênh Hội Nông dân đã được giải ngân cho 163 hộ nghèo tại 3 xã đại diện: Nguyên Phúc, Vi Hương và Quân Bình. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng vốn vay vẫn còn nhiều thách thức do điều kiện tự nhiên khó khăn, trình độ nhận thức của người dân và cơ chế quản lý vốn.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào đánh giá thực trạng vay vốn và sử dụng vốn vay NHCSXH cho hộ nghèo thông qua Hội Nông dân huyện Bạch Thông, phân tích hiệu quả kinh tế và xã hội của các hộ sau khi vay vốn, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay. Phạm vi nghiên cứu bao gồm số liệu thứ cấp từ năm 2016 đến 2018 và khảo sát sơ cấp năm 2019 tại 3 xã tiêu biểu, nhằm phản ánh chân thực tình hình vay vốn và sử dụng vốn tại địa phương.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách tín dụng ưu đãi, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư vốn cho hộ nghèo, thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn bền vững, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý và giám sát nguồn vốn vay tại các địa phương miền núi.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết về nghèo đói và chuẩn nghèo đa chiều: Nghèo đói được định nghĩa không chỉ dựa trên thu nhập mà còn bao gồm các thiếu hụt về tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và thông tin. Chuẩn nghèo đa chiều được áp dụng theo Quyết định số 59/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, với mức thu nhập dưới 700.000 đồng/người/tháng ở nông thôn và các chỉ số thiếu hụt dịch vụ xã hội.

• Lý thuyết tín dụng chính sách xã hội: Tín dụng chính sách là công cụ tài chính do Nhà nước tổ chức nhằm hỗ trợ hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác vay vốn ưu đãi để phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm và cải thiện đời sống. Ngân hàng Chính sách xã hội là tổ chức thực hiện các chương trình tín dụng này với lãi suất ưu đãi, thủ tục đơn giản và không yêu cầu thế chấp tài sản.

• Khái niệm hiệu quả sử dụng vốn vay: Hiệu quả được đánh giá trên hai phương diện kinh tế và xã hội. Hiệu quả kinh tế thể hiện qua sự gia tăng thu nhập, mở rộng sản xuất, trong khi hiệu quả xã hội thể hiện qua giảm nghèo, tạo việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Các khái niệm chính bao gồm: chuẩn nghèo đa chiều, tín dụng ưu đãi, hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội, và vai trò của Hội Nông dân trong việc ủy thác cho vay.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

• Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm các báo cáo của NHCSXH huyện Bạch Thông, số liệu thống kê kinh tế xã hội của UBND huyện, các văn bản pháp luật liên quan đến tín dụng chính sách và chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2016-2018.

• Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua khảo sát trực tiếp 163 hộ nghèo đang vay vốn tại 3 xã Nguyên Phúc, Vi Hương và Quân Bình trong năm 2019. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp với bảng câu hỏi được thiết kế chi tiết nhằm thu thập dữ liệu về tình hình vay vốn, sử dụng vốn và hiệu quả kinh tế xã hội.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để tổng hợp đặc điểm hộ vay, so sánh các chỉ tiêu kinh tế trước và sau vay vốn. Phân tích định lượng bằng công cụ Excel để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn, bao gồm phân tích tỷ lệ sử dụng vốn đúng mục đích, mức tăng thu nhập và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu thứ cấp từ 2016-2018, khảo sát sơ cấp năm 2019, phân tích và tổng hợp kết quả trong năm 2019-2020.

Phương pháp chọn mẫu toàn bộ 163 hộ nghèo vay vốn qua Hội Nông dân nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng vay vốn và sử dụng vốn vay: Từ năm 2016 đến 2018, tổng dư nợ cho vay hộ nghèo qua Hội Nông dân huyện Bạch Thông đạt khoảng 5 tỷ đồng, với bình quân vốn vay khoảng 30 triệu đồng/hộ. Khoảng 95% hộ vay sử dụng vốn đúng mục đích sản xuất kinh doanh như chăn nuôi, trồng trọt và kinh doanh dịch vụ nhỏ. Tỷ lệ hoàn trả nợ đúng hạn đạt trên 98%.

2. Hiệu quả kinh tế của vốn vay: Thu nhập bình quân của các hộ vay tăng trung bình 25% sau khi sử dụng vốn vay ưu đãi, từ mức khoảng 5 triệu đồng/tháng lên gần 6,25 triệu đồng/tháng. Sản lượng trồng trọt và chăn nuôi tăng lần lượt 15% và 20% so với trước khi vay vốn. Khoảng 70% hộ vay cho biết đã mở rộng quy mô sản xuất hoặc chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi hiệu quả hơn.

3. Hiệu quả xã hội: Vốn vay đã góp phần tạo việc làm cho khoảng 30% lao động trong các hộ vay, giảm tỷ lệ nghèo đa chiều tại các xã nghiên cứu từ 18% xuống còn 12% trong giai đoạn khảo sát. Các hộ vay cũng cải thiện điều kiện nhà ở, tiếp cận dịch vụ y tế và giáo dục tốt hơn.

4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn: Trình độ học vấn của chủ hộ, mức vốn vay, sự giám sát và hỗ trợ từ Hội Nông dân là những yếu tố có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả sử dụng vốn. Ngược lại, điều kiện tự nhiên khó khăn và thiếu kiến thức quản lý kinh tế làm giảm hiệu quả sử dụng vốn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy vốn vay từ NHCSXH qua Hội Nông dân đã phát huy vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hộ nghèo huyện Bạch Thông phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập và cải thiện điều kiện sống. Tỷ lệ sử dụng vốn đúng mục đích cao (95%) và tỷ lệ hoàn trả nợ trên 98% phản ánh sự cam kết và trách nhiệm của người vay cũng như hiệu quả trong công tác quản lý vốn của Hội Nông dân.

So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác như huyện Ba Bể (Bắc Kạn) và huyện Con Cuông (Nghệ An), hiệu quả sử dụng vốn tại Bạch Thông tương đối đồng đều, tuy nhiên vẫn còn hạn chế do điều kiện địa hình phức tạp và trình độ nhận thức của người dân chưa đồng đều. Việc tăng cường đào tạo, nâng cao nhận thức và giám sát sử dụng vốn là cần thiết để phát huy tối đa hiệu quả vốn vay.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng thu nhập bình quân hộ vay trước và sau vay vốn, bảng so sánh tỷ lệ sử dụng vốn đúng mục đích và tỷ lệ hoàn trả nợ theo năm, cũng như biểu đồ phân bố các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao trình độ nhận thức và kỹ năng quản lý vốn cho hộ nghèo: Tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, quản lý tài chính và tiếp cận thị trường cho các hộ vay. Mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng vốn đúng mục đích lên trên 98% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Hội Nông dân phối hợp với các cơ quan chuyên môn địa phương.

2. Tăng cường nguồn vốn vay ưu đãi cho hộ nghèo: Đề xuất tăng hạn mức vay bình quân từ 30 triệu đồng lên 40 triệu đồng/hộ nhằm đáp ứng nhu cầu mở rộng sản xuất, đồng thời đa dạng hóa các chương trình tín dụng phù hợp với từng nhóm đối tượng. Thời gian thực hiện trong 3 năm, chủ thể: NHCSXH và UBND huyện.

3. Tăng cường kiểm tra, giám sát quá trình vay vốn: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ trước, trong và sau khi vay vốn, phối hợp giữa NHCSXH, Hội Nông dân và chính quyền địa phương nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp sử dụng vốn sai mục đích. Mục tiêu giảm tỷ lệ nợ xấu xuống dưới 1% trong 2 năm tới.

4. Nâng cao chất lượng tổ tiết kiệm và vay vốn: Mở rộng quy mô và nâng cao năng lực hoạt động của các tổ tiết kiệm vay vốn tại thôn bản, đảm bảo tính tự nguyện, minh bạch và hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Hội Nông dân và NHCSXH, với mục tiêu tăng số lượng tổ hoạt động hiệu quả lên 20% trong 2 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý tín dụng chính sách xã hội: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải thiện công tác quản lý, giám sát và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay tại các địa phương miền núi.

2. Hội Nông dân và các tổ chức chính trị xã hội: Tài liệu giúp các tổ chức này hiểu rõ vai trò trong việc ủy thác cho vay, hỗ trợ hộ nghèo sử dụng vốn hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực hoạt động và phối hợp với NHCSXH.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành phát triển nông thôn, tài chính tín dụng: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về mô hình tín dụng chính sách xã hội, phương pháp đánh giá hiệu quả sử dụng vốn và các yếu tố ảnh hưởng tại vùng nông thôn miền núi.

4. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý địa phương: Giúp xây dựng và điều chỉnh chính sách tín dụng ưu đãi phù hợp với đặc thù địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Vốn vay từ NHCSXH qua Hội Nông dân có ưu điểm gì so với vay thương mại?
   Vốn vay NHCSXH có lãi suất ưu đãi thấp hơn nhiều (khoảng 6,6%/năm hoặc thấp hơn tùy chương trình), thủ tục đơn giản, không yêu cầu thế chấp tài sản, giúp hộ nghèo dễ dàng tiếp cận vốn để phát triển sản xuất.

2. Làm thế nào để đảm bảo vốn vay được sử dụng đúng mục đích?
   Thông qua sự giám sát chặt chẽ của Hội Nông dân và các tổ tiết kiệm vay vốn, cùng với việc tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật và quản lý tài chính cho hộ vay, tỷ lệ sử dụng vốn đúng mục đích tại Bạch Thông đạt khoảng 95%.

3. Hiệu quả kinh tế của vốn vay được đo lường như thế nào?
   Hiệu quả được đánh giá qua mức tăng thu nhập bình quân hộ vay (tăng khoảng 25%), tăng sản lượng trồng trọt và chăn nuôi (tăng 15-20%), cũng như khả năng mở rộng quy mô sản xuất và tạo việc làm.

4. Những khó khăn chính trong việc sử dụng vốn vay tại huyện Bạch Thông là gì?
   Khó khăn gồm điều kiện địa hình phức tạp, trình độ học vấn và nhận thức của người dân còn hạn chế, thiếu kiến thức quản lý kinh tế và thị trường, cũng như hạn chế trong công tác giám sát vốn vay.

5. Các giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay?
   Bao gồm nâng cao trình độ nhận thức và kỹ năng quản lý vốn cho hộ nghèo, tăng hạn mức vay, tăng cường kiểm tra giám sát, và nâng cao chất lượng tổ tiết kiệm vay vốn nhằm đảm bảo vốn được sử dụng hiệu quả và bền vững.

Kết luận

• Vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội qua Hội Nông dân huyện Bạch Thông đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống hộ nghèo.
• Tỷ lệ sử dụng vốn đúng mục đích đạt trên 95%, tỷ lệ hoàn trả nợ trên 98%, phản ánh hiệu quả quản lý và trách nhiệm của người vay.
• Hiệu quả kinh tế và xã hội được thể hiện qua tăng thu nhập bình quân 25%, giảm tỷ lệ nghèo đa chiều từ 18% xuống 12%.
• Các yếu tố như trình độ học vấn, mức vốn vay và sự giám sát của Hội Nông dân ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả sử dụng vốn.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong 2-3 năm tới, bao gồm đào tạo, tăng vốn vay, kiểm tra giám sát và nâng cao chất lượng tổ vay vốn.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, mở rộng khảo sát đánh giá hiệu quả tại các xã khác trong huyện, đồng thời tăng cường hợp tác giữa NHCSXH, Hội Nông dân và chính quyền địa phương.

Call to action: Các cơ quan quản lý và tổ chức tín dụng cần phối hợp chặt chẽ để đảm bảo nguồn vốn ưu đãi đến đúng đối tượng, sử dụng hiệu quả, góp phần thực hiện thành công mục tiêu xóa đói giảm nghèo bền vững tại vùng nông thôn miền núi.