Giám sát tài chính-ngân sách của Hội đồng nhân dân thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi

• Tác giả: Lê Thị Thanh Nga
• Người hướng dẫn: PGS. TS Trần Thị Diệu Oanh
• Trường học: Học viện Hành chính Quốc gia
• Chuyên ngành: Quản lý công
• Đề tài: Giám sát tài chính-ngân sách của Hội đồng nhân dân thành phố Quảng Ngãi
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Đắk Lắk

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
• 1.3. Mục đích và nhiệm vụ của Luận văn
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của Luận văn
• 1.7. Kết cấu của Luận văn
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH VỀ LĨNH VỰC TÀI CHÍNH - NGÂN SÁCH
• 2.1. Khái quát chung về Hội đồng nhân dân thành phố thuộc tỉnh
• 2.1.1. Vị trí, chức năng của Hội đồng nhân dân thành phố thuộc tỉnh
• 2.1.1.1. Vị trí của Hội đồng nhân dân thành phố thuộc tỉnh
• 3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI TRONG LĨNH VỰC TÀI CHÍNH – NGÂN SÁCH
• 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI VỀ LĨNH VỰC TÀI CHÍNH – NGÂN SÁCH
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Giám Sát Tài Chính Ngân Sách HĐND Quảng Ngãi

Hội đồng nhân dân (HĐND) có hai chức năng cơ bản: quyết định và giám sát. Giám sát là chức năng quan trọng, đảm bảo HĐND thực sự là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, thực hiện đúng nguyên tắc quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân. Giám sát là hoạt động cơ bản của HĐND các cấp. Hoạt động kinh tế - xã hội đều được thể hiện qua hoạt động tài chính, ngân sách. Tài chính, ngân sách là một trong các lĩnh vực quan trọng của đất nước, của địa phương mà HĐND có quyền và nghĩa vụ xem xét, quyết định và thực hiện quyền giám sát tối cao. Đây là lĩnh vực tổng hợp, thể hiện rõ hiệu quả kinh tế, hiệu quả sử dụng ngân sách trong các lĩnh vực của đời sống xã hội tại địa phương.

1.1. Vị trí vai trò của HĐND thành phố Quảng Ngãi

Theo Hiến pháp năm 2013, HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân. HĐND chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. HĐND thành phố thuộc tỉnh có hai tính chất pháp lý cơ bản: là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương và là cơ quan đại diện của nhân dân ở địa phương. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của Hội đồng nhân dân thành phố Quảng Ngãi trong hệ thống chính trị.

1.2. Chức năng quyết định và giám sát của HĐND

Chức năng cơ bản nhất của HĐND là căn cứ vào Hiến pháp, luật, văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên để ra các quyết định (dưới hình thức ban hành nghị quyết) về những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND. Giám sát là một chức năng quan trọng của HĐND, được quy định tại Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015. HĐND thực hiện quyền giám sát của mình tại kỳ họp HĐND và trên cơ sở hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực và các Ban của HĐND các Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND.

II. Thực Trạng Giám Sát Ngân Sách HĐND TP

Trong nhiệm kỳ 2011-2016 và giữa nhiệm kỳ 2016 -2021, Hội đồng nhân dân thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi đã không ngừng đổi mới hoạt động để nâng cao hiệu quả thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình theo quy định của pháp luật, thể hiện được vai trò cơ quan quyền lực Nhà nước tại địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Đã quyết định đúng đắn những chủ trương, biện pháp quan trọng để xây dựng và phát triển địa phương về kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng – an ninh, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

2.1. Khó khăn trong giám sát tài chính ngân sách

Trong thực hiện nhiệm vụ quyết định và giám sát về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách vẫn còn một số khó khăn và tồn tại, chất lượng quyết định các vấn đề tài chính, dự toán NSNN và quyết toán NSĐP và giám sát tình hình chấp hành ngân sách chưa cao, chưa đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của nhân dân, của cử tri. Cần có sự đổi mới cả về nhận thức, nội dung, cả về phương pháp và đảm bảo đầy đủ các điều kiện để hoạt động thẩm tra, quyết định và giám sát của HĐND về tài lĩnh vực Tài chính - Ngân sách thực chất hơn, thực quyền và đúng mức, có tác dụng thực sự.

2.2. Yêu cầu nâng cao hiệu quả giám sát HĐND

Để khắc phục tình trạng nêu trên, yêu cầu cấp thiết đặt ra hiện nay là phải nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND trong đó có giám sát về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách. Xuất phát từ những yêu cầu bức xúc về lý luận và thực tiễn nêu trên, Học viên đã chọn đề tài: “Giám sát Hội đồng nhân dân thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách” làm luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công.

III. Phương Pháp Giám Sát Chi Tiêu Ngân Sách HĐND Quảng Ngãi

Thông qua hoạt động giám sát về Tài chính - Ngân sách để xem xét, đánh giá việc tuân thủ luật, tính hiệu quả, tính thực tiễn của các chủ trương, giải pháp, các chính sách kinh tế, tài chính - tiền tệ trong đời sống kinh tế, xã hội; tình hình chấp hành nghị quyết của HĐND, tình hình chấp hành ngân sách, chấp hành kỷ luật tài chính, kỷ luật ngân sách vì một nền kinh tế, nền tài chính lành mạnh. Chỉ có trên cơ sở giám sát thường xuyên, liên tục, toàn diện thì HĐND mới có đủ căn cứ tin cậy để xem xét và phê chuẩn quyết toán ngân sách đia phương [9].

3.1. Giám sát thường xuyên và toàn diện ngân sách địa phương

Đây là việc khó, phức tạp, nhưng rất quan trọng của HĐND cơ quan đại diện thay mặt cho cử tri, chịu trách nhiệm trước cử tri trực tiếp xem xét, đánh giá và phê chuẩn kinh phí đã thu của nhân dân, vì sự phát triển lâu dài, bền vững. Đó cũng là sự tín nhiệm, tin cậy và uỷ thác của nhân dân, của cử tri cho những đại biểu của họ ở cơ quan quyền lực ở địa phương [19]. HĐND đã và phải thực sự tập trung công sức, trí tuệ thực hiện tốt quyền lực này vì trật tự, kỷ cương, vì sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

3.2. Các hình thức giám sát của HĐND thành phố

HĐND thực hiện quyền giám sát của mình tại kỳ họp HĐND và trên cơ sở hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực và các Ban của HĐND các Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND. Các hình thức giám sát bao gồm: giám sát tại Kỳ họp, giám sát theo Nghị quyết hàng năm, giám sát, khảo sát theo chuyên đề của Thường trực HĐND và Ban Kinh tế - Xã hội HĐND thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi nhiệm kỳ 2011-2016 và giữa nhiệm kỳ 2016-2021.

IV. Giải Pháp Nâng Cao Giám Sát Tài Chính HĐND Quảng Ngãi

Để đạt được các mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ sau: Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động giám sát bao gồm khái niệm, đặc điểm, nội dung, hình thức, phương pháp, quy trình giám sát và hiệu quả giám sát của HĐND thành phố trực thuộc tỉnh về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách. Thực trạng giám sát của HĐND thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi vể lĩnh vực Tài chính – Ngân sách, qua đó đánh giá hiệu quả giám sát của HĐND thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách.

4.1. Nghiên cứu lý luận về giám sát tài chính ngân sách

Cần nghiên cứu sâu hơn về lý luận giám sát, đặc biệt là các khái niệm, đặc điểm, nội dung, hình thức, phương pháp, quy trình giám sát và hiệu quả giám sát của HĐND thành phố trực thuộc tỉnh về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách. Điều này giúp xây dựng cơ sở lý luận vững chắc cho hoạt động giám sát.

4.2. Đánh giá hiệu quả giám sát thực tế tại Quảng Ngãi

Cần đánh giá khách quan và toàn diện thực trạng giám sát của HĐND thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi về lĩnh vực Tài chính – Ngân sách. Việc đánh giá này cần dựa trên các tiêu chí cụ thể và có sự so sánh với các địa phương khác để xác định điểm mạnh, điểm yếu và các vấn đề cần cải thiện.

4.3. Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng giám sát

Cần xác định những quan điểm, các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng động giám sát của HĐND thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách. Các giải pháp này cần phải khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương và có tính hệ thống, đồng bộ.

V. Ứng Dụng Giám Sát Tài Chính HĐND TP

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động Giám sát của HĐND thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi đối với UBND thành phố Quảng Ngãi về lĩnh vực tài Tài chính – Ngân sách. Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND thành phố thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi đối với UBND thành phố Quảng Ngãi về lĩnh vực Tài chính – Ngân sách: Giám sát tại Kỳ họp, giám sát theo Nghị quyết hàng năm, giám sát, khảo sát theo chuyên đề của Thường trực HĐND và Ban Kinh tế - Xã hội HĐND thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi nhiệm kỳ 2011-2016 và giữa nhiệm kỳ 2016-2021.

5.1. Phạm vi nghiên cứu giám sát tài chính ngân sách

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động giám sát của HĐND thành phố Quảng Ngãi đối với UBND thành phố về lĩnh vực Tài chính – Ngân sách. Cụ thể, luận văn xem xét các hình thức giám sát như: giám sát tại Kỳ họp, giám sát theo Nghị quyết hàng năm, giám sát, khảo sát theo chuyên đề của Thường trực HĐND và Ban Kinh tế - Xã hội HĐND thành phố.

5.2. Giai đoạn nghiên cứu hoạt động giám sát

Giai đoạn nghiên cứu tập trung vào nhiệm kỳ 2011-2016 và giữa nhiệm kỳ 2016-2021. Việc lựa chọn giai đoạn này giúp đánh giá quá trình phát triển và những thay đổi trong hoạt động giám sát của HĐND thành phố Quảng Ngãi.

VI. Kết Luận Về Giám Sát Ngân Sách HĐND TP

Những kết quả nghiên cứu trong Luận văn góp phần bổ sung vào lý luận về năng lực giám sát của HĐND. Luận văn góp phần nâng cao nhận thức lý luận về năng lực giám sát, đặc biệt là giám sát về lĩnh vực Tài chính – Ngân sách của HĐND thành phố thuộc tỉnh, nâng cao nhận thức cho đại biểu HĐND trong hoạt động giám sát của HĐND nói chung và hoạt động giám sát về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách của HĐND thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng. Luận văn cũng có thể dùng làm tài liệu tham khảo, hoạt động nghiên cứu về hoạt động của HĐND hoặc những người quan tâm đến giám sát của HĐND về lĩnh vực Tài chính - Ngân sách.

6.1. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn. Về lý luận, nó góp phần bổ sung vào lý thuyết về năng lực giám sát của HĐND. Về thực tiễn, nó cung cấp những thông tin và giải pháp hữu ích để nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND thành phố Quảng Ngãi và các địa phương khác.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo về giám sát tài chính

Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của hoạt động giám sát đến hiệu quả quản lý và sử dụng ngân sách, cũng như đề xuất các giải pháp cụ thể để tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình giám sát tài chính công.