Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016-2020, tỉnh Lạng Sơn đã huy động tổng vốn đầu tư phát triển đạt khoảng 101,5 nghìn tỷ đồng, gấp 2,3 lần so với giai đoạn 2011-2015, trong đó phần lớn là vốn ngân sách nhà nước. Đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế với tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân 4,67%/năm. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước về đầu tư công trên địa bàn còn nhiều tồn tại như phân bổ vốn dàn trải, tiến độ thực hiện dự án chậm, nợ đọng kéo dài và hiệu quả đầu tư chưa cao. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý đầu tư công tại Lạng Sơn, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2021-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý nhà nước về đầu tư công trên địa bàn tỉnh, dựa trên số liệu và khảo sát trong giai đoạn 2016-2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững của tỉnh, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách quản lý đầu tư công địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đầu tư công, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước về đầu tư công: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc lập kế hoạch, phân bổ và giám sát vốn đầu tư công nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội.
  • Mô hình hiệu quả đầu tư công (ICOR): Hệ số gia tăng vốn - sản lượng (Incremental Capital-Output Ratio) được sử dụng để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, phản ánh số vốn cần thiết để tạo ra một đơn vị sản lượng mới.
  • Khái niệm đầu tư công theo Luật Đầu tư công số 39/2019/QH14: Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội và các đối tượng đầu tư công khác.
  • Các chỉ tiêu đánh giá quản lý đầu tư công: Bao gồm chỉ tiêu định lượng như tỷ lệ giải ngân vốn, tốc độ tăng trưởng GRDP, thu nhập bình quân đầu người; và chỉ tiêu định tính như mức độ tránh thất thoát, minh bạch trong quản lý, kiểm soát chi phí đầu tư.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu thống kê từ các báo cáo đầu tư công của tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2016-2020. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm 648 cán bộ công chức, viên chức tham gia quản lý đầu tư công năm 2020. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp khảo sát điều tra trực tiếp và thu thập số liệu thứ cấp từ các cơ quan quản lý nhà nước, các báo cáo tài chính và kế hoạch đầu tư công. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh và đánh giá hiệu quả đầu tư dựa trên các chỉ tiêu định lượng và định tính. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2020, với định hướng đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình huy động và giải ngân vốn đầu tư công: Tổng kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 là khoảng 13.243 tỷ đồng, trong đó vốn cân đối ngân sách địa phương chiếm 6.483 tỷ đồng. Tỷ lệ giải ngân đạt 88,1% kế hoạch, trong đó vốn cân đối ngân sách địa phương đạt 87,98%, vốn chương trình mục tiêu quốc gia đạt gần 100%.
  2. Hiệu quả đầu tư công và tác động kinh tế - xã hội: Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân giai đoạn 2016-2020 đạt 4,67%/năm, thu nhập bình quân đầu người năm 2020 đạt 43,4 triệu đồng, tăng 41% so với năm 2015. Tỷ lệ cứng hóa đường ô tô đến trung tâm xã đạt 86,1%, tăng 16,2% so với năm 2015.
  3. Cơ cấu tổ chức và năng lực quản lý: Đội ngũ cán bộ quản lý đầu tư công gồm 648 người, trong đó 606 cán bộ chính thức, 42 nhân viên hợp đồng; trình độ đại học chiếm gần 50%. Tuy nhiên, năng lực quản lý dự án và kiểm soát chi phí còn hạn chế, dẫn đến một số dự án kéo dài tiến độ và phát sinh chi phí.
  4. Công tác hoạch định và phân bổ vốn đầu tư: Việc lập kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm được thực hiện theo đúng quy định pháp luật, tuy nhiên còn tồn tại tình trạng phân bổ vốn dàn trải, chưa tập trung cho các dự án trọng điểm, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trong quản lý đầu tư công tại Lạng Sơn bao gồm hạn chế về năng lực cán bộ, sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, và các quy định pháp luật còn chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc điều chỉnh kế hoạch vốn và tiến độ dự án. So với kinh nghiệm của tỉnh Lào Cai và Quảng Tây (Trung Quốc), Lạng Sơn cần nâng cao chất lượng công tác lập quy hoạch, tăng cường kiểm tra, giám sát và minh bạch thông tin đầu tư công. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ giải ngân vốn theo năm, bảng so sánh tốc độ tăng trưởng GRDP và thu nhập bình quân đầu người qua các năm, cũng như sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý đầu tư công để minh họa rõ nét các vấn đề và tiến trình cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý đầu tư công: Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ quản lý đầu tư công; xây dựng cơ chế thưởng phạt rõ ràng nhằm nâng cao trách nhiệm và hiệu quả công việc. Thời gian thực hiện: 2021-2023; chủ thể: UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư.
  2. Hoàn thiện công tác quy hoạch và lập kế hoạch đầu tư công: Đảm bảo quy hoạch đầu tư công phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, tập trung vốn cho các dự án trọng điểm, hạn chế dàn trải. Thời gian: 2021-2025; chủ thể: Ban Quản lý dự án, Sở Kế hoạch và Đầu tư.
  3. Tăng cường tổ chức triển khai thực hiện dự án đầu tư công: Đẩy mạnh công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị liên quan, kiểm soát tiến độ và chất lượng dự án; áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án. Thời gian: 2021-2024; chủ thể: UBND các huyện, thành phố, các chủ đầu tư.
  4. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát và đánh giá đầu tư: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, minh bạch thông tin đầu tư công; xử lý nghiêm các vi phạm, thất thoát vốn đầu tư; nâng cao vai trò của các cơ quan chức năng trong kiểm tra, đánh giá. Thời gian: 2021-2025; chủ thể: Thanh tra tỉnh, Sở Tài chính, các cơ quan liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đầu tư công: Nâng cao hiểu biết về các quy trình, chỉ tiêu đánh giá và giải pháp quản lý đầu tư công hiệu quả.
  2. Nhà hoạch định chính sách và lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội: Sử dụng luận văn làm cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách đầu tư công phù hợp với thực tiễn địa phương.
  3. Các chủ đầu tư và đơn vị thi công dự án đầu tư công: Tham khảo các giải pháp nâng cao hiệu quả triển khai dự án, kiểm soát tiến độ và chi phí.
  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kinh tế, quản lý công: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý luận và thực tiễn quản lý đầu tư công tại địa phương miền núi biên giới.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý đầu tư công là gì và tại sao quan trọng?
    Quản lý đầu tư công là quá trình tổ chức, điều hành và giám sát các hoạt động đầu tư sử dụng vốn nhà nước nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội. Đây là công cụ quan trọng để phát triển kết cấu hạ tầng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý đầu tư công tại Lạng Sơn là gì?
    Khó khăn gồm năng lực cán bộ hạn chế, phân bổ vốn dàn trải, tiến độ dự án kéo dài, và thiếu đồng bộ trong quy định pháp luật, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

  3. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả đầu tư công?
    Hiệu quả đầu tư công được đánh giá qua các chỉ tiêu định lượng như tỷ lệ giải ngân vốn, tốc độ tăng trưởng GRDP, thu nhập bình quân đầu người, và các chỉ tiêu định tính như mức độ tránh thất thoát, minh bạch và kiểm soát chi phí.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công?
    Hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực cán bộ, tập trung vốn cho dự án trọng điểm, tăng cường kiểm tra, giám sát và minh bạch thông tin là những giải pháp thiết thực.

  5. Kinh nghiệm từ các địa phương khác có thể áp dụng cho Lạng Sơn như thế nào?
    Kinh nghiệm từ tỉnh Lào Cai và Quảng Tây (Trung Quốc) cho thấy cần chú trọng lập quy hoạch, phân bổ vốn hợp lý, nâng cao năng lực quản lý và áp dụng các hình thức đầu tư đa dạng như PPP để huy động nguồn lực xã hội.

Kết luận

  • Đầu tư công là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn 2016-2020 với tổng vốn đầu tư đạt khoảng 101,5 nghìn tỷ đồng.
  • Công tác quản lý đầu tư công còn nhiều tồn tại như phân bổ vốn dàn trải, tiến độ dự án chậm và năng lực quản lý hạn chế.
  • Luận văn đã phân tích chi tiết thực trạng, chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng và so sánh kinh nghiệm quản lý đầu tư công từ các địa phương trong và ngoài nước.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tổ chức bộ máy, quy hoạch, triển khai và giám sát đầu tư công trong giai đoạn 2021-2025.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý địa phương nhanh chóng triển khai các giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội tỉnh Lạng Sơn.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực quản lý đầu tư công. Đề nghị các nhà nghiên cứu và quản lý tham khảo luận văn để áp dụng hiệu quả trong thực tiễn.