## Tổng quan nghiên cứu

Năng suất lao động là yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của mọi quốc gia và là nhân tố quyết định nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực thi công lưới điện, năng suất lao động còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dịch vụ cung cấp điện, góp phần giảm thiểu thời gian mất điện và nâng cao sự hài lòng của khách hàng. Công ty Điện lực Duyên Hải, với hơn 73.000 khách hàng và hệ thống lưới điện phân phối rộng lớn, đang đối mặt với thách thức nâng cao năng suất lao động của công nhân thi công lưới điện nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển và yêu cầu ngày càng cao của xã hội.

Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng năng suất lao động của công nhân thi công lưới điện tại Công ty Điện lực Duyên Hải trong giai đoạn 2013-2015, sử dụng dữ liệu sơ cấp thu thập từ 148 phiếu khảo sát công nhân trực tiếp. Mục tiêu chính là phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công việc, từ đó góp phần tăng sản lượng điện thương phẩm, giảm thời gian mất điện (SAIDI ≤ 528 phút năm 2016) và nâng cao thu nhập người lao động. Nghiên cứu có phạm vi giới hạn tại Công ty Điện lực Duyên Hải, với trọng tâm là nhóm công nhân thi công lưới điện trung áp và hạ áp.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Năng suất lao động được định nghĩa là tỷ số giữa đầu ra và đầu vào trong quá trình sản xuất, phản ánh hiệu quả sử dụng nguồn lực. Khung lý thuyết nghiên cứu dựa trên bốn nhóm yếu tố ảnh hưởng chính:

- **Yếu tố gắn liền với sự phát triển và sử dụng tư liệu sản xuất:** bao gồm khoa học kỹ thuật, nguyên vật liệu, cơ sở hạ tầng.
- **Yếu tố gắn liền với con người và quản lý con người:** gồm trình độ chuyên môn, tình trạng sức khỏe, thái độ lao động, kỷ luật lao động, tinh thần trách nhiệm, kinh nghiệm làm việc, sự gắn bó với doanh nghiệp, cường độ lao động.
- **Yếu tố gắn với tổ chức lao động:** tiền thưởng, tổ chức phục vụ nơi làm việc, thái độ cư xử của người lãnh đạo, bầu không khí tập thể.
- **Yếu tố thuộc về môi trường lao động:** môi trường tự nhiên, điều kiện lao động.

Mô hình nghiên cứu sử dụng thang đo Likert 5 mức độ để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trên đến năng suất lao động.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn:

- **Nghiên cứu định tính:** phỏng vấn 10 chuyên gia, lãnh đạo và cán bộ quản lý tại Công ty Điện lực Duyên Hải và các đối tác thi công, nhằm hoàn thiện bảng câu hỏi và xác định các yếu tố ảnh hưởng.
- **Nghiên cứu định lượng:** khảo sát trực tiếp 155 công nhân thi công lưới điện, thu về 148 phiếu hợp lệ, sử dụng phương pháp chọn mẫu toàn bộ công nhân thi công lưới điện trung áp và hạ áp tại công ty.

Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả và phân tích nhân tố để kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu. Thời gian thu thập dữ liệu sơ cấp là tháng 3 và tháng 4 năm 2016, số liệu thứ cấp lấy từ báo cáo sản xuất kinh doanh giai đoạn 2013-2015.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Tăng trưởng sản lượng điện và khách hàng:** Sản lượng điện thương phẩm tăng từ 436,51 triệu kWh năm 2013 lên gần 600 triệu kWh năm 2015, tương ứng mức tăng 37%. Số lượng khách hàng tăng từ 62.272 lên 72.272, tăng khoảng 16% trong cùng giai đoạn.
- **Năng suất lao động theo sản lượng điện:** Năm 2016, mục tiêu năng suất lao động đạt 2,9 triệu kWh/lao động, phấn đấu tăng lên 4,5 triệu kWh/lao động vào năm 2020.
- **Ảnh hưởng của các yếu tố đến năng suất:** Khoa học kỹ thuật và cơ sở hạ tầng được đánh giá là yếu tố có tác động mạnh mẽ nhất đến năng suất lao động. Trình độ chuyên môn và thái độ lao động cũng đóng vai trò quan trọng, trong khi tiền thưởng và bầu không khí tập thể là các yếu tố tổ chức có ảnh hưởng tích cực.
- **Thực trạng nhân sự:** Đội ngũ công nhân chủ yếu là nam (90%), độ tuổi tập trung từ 31-40 chiếm 64%, trình độ học vấn chủ yếu là đại học và trung cấp (34%). Tình trạng sức khỏe và kỷ luật lao động có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công việc.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự phát triển của khoa học kỹ thuật và cơ sở hạ tầng là động lực chính nâng cao năng suất lao động, phù hợp với các nghiên cứu trong ngành điện và xây dựng. Trình độ chuyên môn cao giúp công nhân thích ứng nhanh với công nghệ mới, giảm thời gian thi công và tăng chất lượng công trình. Thái độ lao động tích cực, kỷ luật nghiêm túc và tinh thần trách nhiệm cao góp phần giảm thiểu sự cố và tăng hiệu quả làm việc.

Tiền thưởng và bầu không khí tập thể tạo động lực và sự gắn bó, nâng cao năng suất lao động, đồng thời giảm tỷ lệ nghỉ việc và kỷ luật lao động. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, yếu tố môi trường lao động như điều kiện làm việc và thời tiết cũng ảnh hưởng đến năng suất, đặc biệt trong các công trình thi công ngoài trời.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng sản lượng điện, biểu đồ phân bố độ tuổi và trình độ công nhân, cùng bảng phân tích mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến năng suất lao động.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Nâng cấp công nghệ và trang thiết bị:** Đầu tư máy móc hiện đại, cải tiến công nghệ thi công nhằm tăng hiệu quả và giảm thời gian thi công. Mục tiêu tăng năng suất lao động lên 4,5 triệu kWh/lao động vào năm 2020. Chủ thể: Ban lãnh đạo Công ty Điện lực Duyên Hải, thực hiện trong 3 năm tới.
- **Đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn:** Tổ chức các khóa đào tạo kỹ thuật, an toàn lao động và quản lý công việc cho công nhân, nhằm nâng cao kỹ năng và giảm thiểu tai nạn lao động. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm.
- **Cải thiện chế độ tiền thưởng và phúc lợi:** Xây dựng hệ thống tiền thưởng gắn với thành tích công việc, tăng cường phúc lợi xã hội để tạo động lực làm việc và giữ chân nhân sự. Thực hiện ngay và đánh giá hiệu quả hàng năm.
- **Xây dựng môi trường làm việc tích cực:** Tăng cường giao tiếp, cải thiện bầu không khí tập thể, nâng cao vai trò lãnh đạo theo phong cách dân chủ, khuyến khích sáng tạo và tinh thần trách nhiệm. Chủ thể: Ban quản lý và phòng nhân sự, thực hiện trong 12 tháng tới.
- **Tối ưu hóa tổ chức lao động:** Rà soát và phân công công việc hợp lý, áp dụng phương pháp thi công live line để giảm thời gian cắt điện, nâng cao hiệu quả thi công. Thời gian thực hiện: 1-2 năm.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp ngành điện:** Hỗ trợ xây dựng chiến lược nâng cao năng suất lao động, cải thiện hiệu quả sản xuất kinh doanh.
- **Chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực năng suất lao động:** Cung cấp mô hình nghiên cứu và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tương tự.
- **Cán bộ nhân sự và đào tạo:** Tham khảo các giải pháp đào tạo, phát triển nguồn nhân lực và xây dựng môi trường làm việc tích cực.
- **Các công ty điện lực tỉnh khác:** Áp dụng các giải pháp và kinh nghiệm thực tiễn để nâng cao năng suất lao động và chất lượng dịch vụ.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Năng suất lao động được đo lường như thế nào trong ngành điện?**  
Năng suất lao động được đo bằng sản lượng điện thương phẩm trên mỗi lao động, ví dụ năm 2016 là 2,9 triệu kWh/lao động, kết hợp với các chỉ tiêu về số lượng công trình thi công và thời gian thi công.

2. **Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến năng suất lao động của công nhân thi công lưới điện?**  
Khoa học kỹ thuật và cơ sở hạ tầng là yếu tố có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất, tiếp theo là trình độ chuyên môn và thái độ lao động.

3. **Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?**  
Kết hợp nghiên cứu định tính (phỏng vấn chuyên gia) và định lượng (khảo sát công nhân), sử dụng thang đo Likert và phân tích thống kê để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng.

4. **Làm thế nào để cải thiện thái độ lao động và bầu không khí tập thể?**  
Thông qua phong cách lãnh đạo dân chủ, tăng cường giao tiếp, tổ chức các hoạt động tập thể và xây dựng hệ thống thưởng phạt công bằng.

5. **Giải pháp nào giúp giảm thời gian mất điện trong thi công lưới điện?**  
Áp dụng phương pháp thi công live line không cần cắt điện, chuẩn bị kỹ lưỡng vật tư thiết bị và tổ chức thi công hiệu quả trong thời gian quy định.

## Kết luận

- Năng suất lao động của công nhân thi công lưới điện tại Công ty Điện lực Duyên Hải có xu hướng tăng trưởng tích cực giai đoạn 2013-2015, song vẫn còn nhiều tiềm năng cải thiện.  
- Các yếu tố ảnh hưởng đa dạng, trong đó khoa học kỹ thuật, trình độ chuyên môn và tổ chức lao động đóng vai trò chủ đạo.  
- Giải pháp nâng cao năng suất cần tập trung vào đổi mới công nghệ, đào tạo nhân lực, cải thiện chế độ tiền thưởng và xây dựng môi trường làm việc tích cực.  
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở dữ liệu và mô hình tham khảo cho các doanh nghiệp ngành điện và các nhà nghiên cứu.  
- Đề xuất thực hiện các giải pháp trong giai đoạn 2016-2020 nhằm đạt mục tiêu năng suất lao động và chất lượng dịch vụ cao hơn.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp, góp phần phát triển bền vững Công ty Điện lực Duyên Hải và ngành điện Việt Nam.