Tổng quan nghiên cứu

Quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng, là một khu vực nội thành có diện tích khoảng 12,31 km², nơi tập trung nhiều dự án đầu tư xây dựng lớn như siêu thị Aeon, chung cư cao cấp Hoàng Huy Commerce, đô thị Waterfront, Vinhomes Riverside, cùng các công trình hạ tầng giao thông quan trọng. Trong những năm gần đây, hoạt động đầu tư xây dựng tại đây diễn ra sôi động với tổng mức đầu tư hàng nghìn tỷ đồng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, việc quản lý các dự án này còn tồn tại nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng và hiệu quả sử dụng vốn.

Luận văn tập trung nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Quản lý Dự án (BQLDA) đầu tư xây dựng quận Lê Chân, nhằm khắc phục các tồn tại trong công tác quản lý dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn. Mục tiêu cụ thể là đánh giá thực trạng quản lý dự án, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp phù hợp để nâng cao chất lượng, tiến độ và hiệu quả đầu tư xây dựng.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại quận Lê Chân trong những năm gần đây, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo, văn bản pháp luật và thực tiễn quản lý dự án tại địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng, giảm thiểu lãng phí, nâng cao chất lượng công trình và thúc đẩy phát triển bền vững cho quận Lê Chân nói riêng và thành phố Hải Phòng nói chung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý dự án: Nhấn mạnh các yếu tố quản lý như phạm vi, tiến độ, chi phí, chất lượng, an toàn và môi trường trong dự án xây dựng. Quản lý dự án được xem là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều phối và kiểm soát các nguồn lực để đạt mục tiêu dự án.

  • Mô hình quản lý dự án theo giai đoạn: Bao gồm các giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và kết thúc đầu tư. Mỗi giai đoạn có các hoạt động quản lý cụ thể như khảo sát, thiết kế, đấu thầu, thi công, nghiệm thu và bảo trì.

  • Khái niệm chính:

    • Chất lượng quản lý dự án: Đánh giá dựa trên tiêu chí như hao phí nguồn lực hợp lý, chi phí trong giới hạn tổng mức đầu tư, hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng và an toàn.
    • Hiệu quả đầu tư xây dựng: Đo lường qua việc hoàn thành dự án đúng mục tiêu, tiết kiệm chi phí, nâng cao chất lượng công trình và hài hòa lợi ích các bên.
    • Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dự án: Bao gồm nguồn tài trợ, môi trường chính trị - kinh tế, thái độ các bên liên quan, con người, hệ thống quản lý và tổ chức dự án.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng, cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các báo cáo quản lý dự án của Ban QLDA quận Lê Chân, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Nghị định số 06/2021/NĐ-CP, các quyết định của UBND thành phố Hải Phòng và quận Lê Chân. Ngoài ra, dữ liệu thực tế từ các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn được phân tích.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả để đánh giá tiến độ, chi phí, chất lượng dự án; phân tích SWOT để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong công tác quản lý dự án; so sánh với các tiêu chuẩn và quy định pháp luật hiện hành.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước do Ban QLDA quận Lê Chân quản lý trong giai đoạn 2020-2022, với khoảng 20 dự án tiêu biểu được lựa chọn dựa trên quy mô và tính đại diện.

  • Timeline nghiên cứu: Quá trình thu thập và phân tích dữ liệu diễn ra trong năm 2023, kết hợp khảo sát thực địa và phỏng vấn cán bộ quản lý dự án để bổ sung thông tin thực tiễn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiến độ dự án được đảm bảo nhưng còn tồn tại chậm trễ trong khâu chuẩn bị đầu tư
    100% các dự án do Ban QLDA quản lý đảm bảo tiến độ thi công theo kế hoạch. Tuy nhiên, giai đoạn khảo sát, thiết kế và thẩm định dự án thường kéo dài, gây ảnh hưởng đến tổng thời gian thực hiện. Ví dụ, dự án Trường mầm non Hướng Dương 2 có thời gian khảo sát địa chất và thiết kế kéo dài lần lượt 10 và 30 ngày, làm chậm tiến độ chung.

  2. Chi phí đầu tư có xu hướng phát sinh do chất lượng khảo sát và thiết kế chưa cao
    Một số dự án phát sinh chi phí do khảo sát địa chất chưa kỹ, thiết kế sai sót hoặc thay đổi thiết kế trong quá trình thi công. Bảng phân tích cho thấy dự án xây dựng nhà lớp học Trường THCS Ngô Quyền phát sinh chi phí khoảng 920 triệu đồng do khoan khảo sát chưa chính xác. Tổng chi phí các gói thầu trong dự án Trường mầm non Hướng Dương 2 dao động từ 39 triệu đến hơn 690 triệu đồng, phản ánh sự phân bổ chi phí đa dạng.

  3. Chất lượng công trình còn hạn chế do năng lực nhà thầu và công tác giám sát chưa chặt chẽ
    Một số công trình xuất hiện hiện tượng nứt sàn, võng kết cấu do nhà thầu thi công không tuân thủ thiết kế kỹ thuật. Hồ sơ quản lý chất lượng chưa đầy đủ, công tác nghiệm thu bê tông chưa thực hiện đúng quy định. Việc giám sát thi công chưa được thực hiện bởi cán bộ có chứng chỉ hành nghề đầy đủ.

  4. Sự phối hợp giữa các bên liên quan còn yếu, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý dự án
    Mâu thuẫn giữa chủ đầu tư, nhà thầu thi công, nhà thầu tư vấn thiết kế và cộng đồng dân cư xảy ra do thiếu sự hài hòa lợi ích và thông tin chưa được trao đổi kịp thời. Việc phối hợp trong khâu khảo sát địa chất và thiết kế còn chậm, dẫn đến điều chỉnh phương án móng, tăng chi phí và kéo dài thời gian.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc chưa phân định rõ trách nhiệm trong khâu khảo sát, thiết kế và thẩm định dự án, cũng như việc lựa chọn nhà thầu còn mang tính hình thức, chủ yếu áp dụng chỉ định thầu. Điều này dẫn đến chất lượng tư vấn và thi công không đồng đều, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và chi phí dự án.

So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng tại các địa phương khác, kết quả cho thấy quận Lê Chân có ưu thế trong việc đảm bảo tiến độ thi công nhưng vẫn gặp khó khăn trong khâu chuẩn bị đầu tư và quản lý chất lượng. Việc áp dụng các quy định pháp luật như Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu và các nghị định liên quan đã tạo khung pháp lý vững chắc, nhưng thực thi còn hạn chế do năng lực và sự phối hợp của các bên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ dự án, bảng phân tích chi phí các gói thầu và sơ đồ mô hình phối hợp giữa các bên để minh họa rõ hơn các vấn đề và giải pháp đề xuất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác khảo sát và thiết kế kỹ thuật
    Ban QLDA cần nâng cao chất lượng khảo sát địa chất và thiết kế dự án bằng cách lựa chọn nhà thầu tư vấn có năng lực chuyên môn cao, áp dụng đấu thầu rộng rãi thay vì chỉ định thầu. Thời gian chuẩn bị đầu tư nên được dự trù hợp lý trong kế hoạch tổng thể dự án. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban QLDA phối hợp với Sở Xây dựng.

  2. Hoàn thiện quy trình lựa chọn và giám sát nhà thầu thi công
    Áp dụng quy trình đấu thầu minh bạch, công khai, tránh hiện tượng “quân xanh, quân đỏ”. Tăng cường giám sát thi công bởi cán bộ có chứng chỉ hành nghề, kiểm tra chất lượng vật liệu và nghiệm thu đúng quy định. Thời gian thực hiện: liên tục trong quá trình thi công; Chủ thể: Ban QLDA, đơn vị tư vấn giám sát.

  3. Xây dựng hệ thống quản lý dự án tích hợp và phối hợp liên ngành
    Thiết lập hệ thống thông tin quản lý dự án điện tử, kết nối các bên liên quan để trao đổi thông tin kịp thời, giảm thiểu mâu thuẫn và sai sót. Tăng cường phối hợp giữa Ban QLDA, các phòng ban chức năng, nhà thầu và cộng đồng dân cư. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: UBND quận, Ban QLDA.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực cán bộ quản lý dự án
    Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, pháp luật xây dựng, kỹ thuật thi công và quản lý chi phí cho cán bộ Ban QLDA. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban QLDA phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm
    Thiết lập cơ chế kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm về tiến độ, chất lượng và chi phí dự án theo quy định pháp luật. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Ban QLDA, Thanh tra xây dựng, UBND quận.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án đầu tư xây dựng
    Giúp nâng cao kiến thức về quản lý dự án, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả công tác quản lý dự án tại địa phương.

  2. Chủ đầu tư và các cơ quan nhà nước liên quan
    Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, quy trình quản lý dự án, đảm bảo sử dụng vốn đầu tư hiệu quả, minh bạch.

  3. Nhà thầu xây dựng và tư vấn thiết kế
    Hiểu rõ các yêu cầu quản lý, nâng cao chất lượng thi công và thiết kế, từ đó đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn kỹ thuật và tiến độ dự án.

  4. Sinh viên và nghiên cứu viên ngành kỹ thuật xây dựng, quản lý dự án
    Là tài liệu tham khảo quý giá về thực trạng và giải pháp quản lý dự án đầu tư xây dựng tại một địa phương cụ thể, giúp phát triển nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc quản lý dự án đầu tư xây dựng tại quận Lê Chân còn nhiều tồn tại?
    Nguyên nhân chính là do công tác khảo sát, thiết kế chưa kỹ, lựa chọn nhà thầu còn mang tính hình thức, phối hợp giữa các bên chưa hiệu quả và năng lực cán bộ quản lý chưa đồng đều.

  2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý dự án được đề xuất là gì?
    Bao gồm tăng cường khảo sát và thiết kế, hoàn thiện quy trình đấu thầu và giám sát thi công, xây dựng hệ thống quản lý tích hợp, đào tạo cán bộ và tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm.

  3. Làm thế nào để đảm bảo tiến độ dự án không bị kéo dài?
    Cần lập kế hoạch chi tiết, dự trù thời gian hợp lý cho từng giai đoạn, lựa chọn nhà thầu có năng lực, giám sát chặt chẽ và phối hợp hiệu quả giữa các bên liên quan.

  4. Vai trò của pháp luật trong quản lý dự án đầu tư xây dựng là gì?
    Pháp luật như Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu và các nghị định hướng dẫn tạo khung pháp lý bắt buộc các bên tuân thủ, giúp minh bạch, công bằng và nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

  5. Làm sao để giảm thiểu chi phí phát sinh trong dự án?
    Bằng cách nâng cao chất lượng khảo sát, thiết kế, lựa chọn nhà thầu phù hợp, giám sát thi công chặt chẽ và kiểm soát chặt chi phí trong phạm vi tổng mức đầu tư được duyệt.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích chi tiết thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban QLDA quận Lê Chân, chỉ ra các tồn tại về tiến độ, chi phí, chất lượng và phối hợp liên ngành.
  • Đã đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban QLDA, tập trung vào cải thiện công tác khảo sát, thiết kế, đấu thầu, giám sát và đào tạo cán bộ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, góp phần hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại địa phương, giảm thiểu lãng phí và nâng cao chất lượng công trình.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thí điểm các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế.
  • Kêu gọi các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và các bên liên quan phối hợp chặt chẽ để thực hiện các khuyến nghị, hướng tới phát triển bền vững cho quận Lê Chân và thành phố Hải Phòng.