Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thị trường phát điện cạnh tranh ngày càng gay gắt tại Việt Nam, việc đảm bảo chất lượng điện năng trở thành nhiệm vụ chiến lược của các doanh nghiệp ngành điện. Công ty Điện lực Dầu khí Cà Mau (PVPCM) là một trong những đơn vị sản xuất điện lớn nhất thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, với tổng công suất thiết kế 1.500 MW, sử dụng công nghệ tuabin khí chu trình hỗn hợp hiện đại. Từ năm 2010, PVPCM đã triển khai áp dụng hệ thống quản lý chất lượng (HTQLCL) theo tiêu chuẩn ISO 9000 nhằm nâng cao hiệu quả vận hành và chất lượng sản phẩm điện năng. Đến năm 2017, công ty đã chuyển đổi sang phiên bản ISO 9001:2015 để phù hợp với các yêu cầu quản lý hiện đại.

Tuy nhiên, sau hai năm áp dụng tiêu chuẩn mới, PVPCM vẫn gặp phải một số tồn tại như mục tiêu sản xuất điện năng năm 2018 không đạt kế hoạch (98,4% so với chỉ tiêu 100%), số lần sự cố vượt mức cho phép (11 lần so với chỉ tiêu 10 lần), và chưa tiết giảm được chi phí theo kế hoạch (4,8% so với mục tiêu 5%). Ngoài ra, các quy trình vận hành chưa được cập nhật kịp thời khi có thay đổi về tình trạng thiết bị, dẫn đến thao tác sai và sự cố ngoài mong đợi. Việc đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu chất lượng còn mang tính cảm tính, thiếu khách quan.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích thực trạng áp dụng HTQLCL ISO 9000 tại PVPCM, xác định nguyên nhân các hạn chế và đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý chất lượng tại PVPCM trong giai đoạn từ tháng 12/2018 đến tháng 3/2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của doanh nghiệp trong ngành điện năng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng hiện đại, trong đó nổi bật là:

  • Nguyên tắc quản lý chất lượng ISO 9000: Bao gồm các nguyên tắc như hướng vào khách hàng, sự lãnh đạo, sự tham gia của mọi người, cách tiếp cận theo quá trình, cải tiến liên tục và quyết định dựa trên sự kiện. Bộ tiêu chuẩn ISO 9001:2015 được sử dụng làm nền tảng cho việc xây dựng và vận hành HTQLCL tại PVPCM.

  • Mô hình quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Tập trung vào sự phối hợp giữa các bộ phận chức năng trong tổ chức nhằm kiểm soát chất lượng toàn diện từ nghiên cứu, thiết kế đến sản xuất và dịch vụ, giảm chi phí và tối ưu hóa hiệu suất.

  • Khái niệm và các phương thức quản lý chất lượng: Bao gồm kiểm tra chất lượng (Inspection), kiểm soát chất lượng (Quality Control), đảm bảo chất lượng (Quality Assurance) và kiểm soát chất lượng toàn diện (Total Quality Control).

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: chất lượng sản phẩm, quản lý chất lượng, hệ thống quản lý chất lượng ISO 9000, mục tiêu chất lượng, chính sách chất lượng, và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả HTQLCL như sự lãnh đạo, sự tham gia của nhân viên, hệ thống tài liệu, và hệ thống thông tin.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện HTQLCL tại PVPCM.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát bằng bảng câu hỏi theo thang đo Likert 5 điểm với 150 phiếu phát ra, thu về 143 phiếu hợp lệ, gửi đến các đối tượng có vai trò trong việc triển khai và duy trì HTQLCL như ban lãnh đạo, trưởng/phó phòng, kỹ sư quản lý kỹ thuật, trưởng ca vận hành.
    • Dữ liệu thứ cấp: Tài liệu nội bộ của công ty, báo cáo đánh giá nội bộ, quy trình, chính sách, và các tài liệu liên quan đến HTQLCL.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích thống kê mô tả để đánh giá mức độ hài lòng và nhận thức của nhân viên về HTQLCL.
    • Phân tích độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha.
    • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các yếu tố cấu thành.
    • Phân tích tương quan Pearson và hồi quy để đánh giá mối quan hệ giữa các biến.
    • Kiểm định ANOVA để so sánh sự khác biệt giữa các nhóm chức vụ.

  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 12/2018 đến tháng 3/2019, bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích số liệu, tổng hợp kết quả và đề xuất giải pháp.

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng nhằm đảm bảo thu thập dữ liệu từ những người có vai trò quan trọng trong HTQLCL, giúp phản ánh chính xác thực trạng và các vấn đề tồn tại.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng áp dụng HTQLCL ISO 9000 tại PVPCM còn nhiều hạn chế:

    • Mục tiêu sản lượng điện năm 2018 đạt 98,4% so với kế hoạch 100%.
    • Số lần sự cố vượt mức cho phép với 11 lần so với chỉ tiêu 10 lần.
    • Mức độ khả dụng của các tổ máy đạt 94%, thấp hơn mục tiêu 95%.
    • Tiết giảm chi phí chỉ đạt 4,8% so với mục tiêu 5%.

  2. Hệ thống tài liệu quản lý chất lượng chưa đáp ứng tốt:

    • Điểm trung bình đánh giá về hệ thống tài liệu là 3,49 đến 3,68 trên thang 5 điểm.
    • Có đến 11 ý kiến cho điểm rất thấp về việc cập nhật, sửa đổi tài liệu.
    • Quy trình vận hành chưa được cập nhật kịp thời khi có thay đổi về thiết bị, gây hiểu nhầm và thao tác sai.

  3. Sự lãnh đạo và cam kết chưa thực sự hiệu quả:

    • Điểm trung bình về cam kết lãnh đạo trong việc đánh giá định kỳ mục tiêu chất lượng chỉ đạt 2,97.
    • Lãnh đạo chưa xây dựng phương pháp đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu một cách khách quan và cụ thể.

  4. Nhận thức và năng lực của cán bộ nhân viên còn hạn chế:

    • Điểm trung bình nhận thức về HTQLCL là 2,96, thấp hơn mức mong đợi.
    • Một số nhân viên vận hành không được tham gia đào tạo đầy đủ về ISO, dẫn đến thiếu hiểu biết về chính sách và mục tiêu chất lượng.

  5. Hệ thống thông tin và trao đổi nội bộ được đánh giá tương đối tốt:

    • Điểm trung bình về việc tiếp cận và trao đổi thông tin đạt từ 3,58 đến 3,77.
    • Tuy nhiên, việc cập nhật thông tin về các quá trình HTQLCL còn chậm, điểm đánh giá chỉ đạt 3,31.

Thảo luận kết quả

Các kết quả khảo sát và phân tích cho thấy PVPCM đã có những bước tiến trong việc áp dụng HTQLCL theo tiêu chuẩn ISO 9000, thể hiện qua việc duy trì các mục tiêu chất lượng và sự cam kết từ lãnh đạo. Tuy nhiên, các tồn tại về hệ thống tài liệu, quy trình vận hành và nhận thức của nhân viên đã ảnh hưởng đến hiệu quả vận hành và chất lượng sản phẩm.

Nguyên nhân chính là do quy trình cập nhật tài liệu và quy trình vận hành chưa kịp thời, dẫn đến sự không đồng nhất trong thực hiện và gây ra các sự cố ngoài mong đợi. Việc đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu còn mang tính cảm tính, thiếu công cụ và phương pháp đánh giá khoa học, làm giảm tính khách quan và hiệu quả quản lý.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, các yếu tố như sự lãnh đạo, sự tham gia của nhân viên, hệ thống tài liệu và hệ thống thông tin được xác định là những nhân tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả HTQLCL. Kết quả nghiên cứu tại PVPCM phù hợp với các nghiên cứu trước đây, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải tiến liên tục và nâng cao nhận thức nhân viên trong hệ thống quản lý chất lượng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện mức độ đạt mục tiêu chất lượng qua các năm, biểu đồ tròn phân bố điểm đánh giá về hệ thống tài liệu và cam kết lãnh đạo, cũng như bảng tổng hợp các chỉ số hiệu suất vận hành và sự cố.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường cập nhật và hoàn thiện hệ thống tài liệu quản lý chất lượng

    • Thiết lập quy trình cập nhật tài liệu nhanh chóng, đảm bảo các thay đổi về thiết bị và quy trình vận hành được phản ánh kịp thời.
    • Đặt mục tiêu hoàn thiện hệ thống tài liệu trong vòng 6 tháng, do phòng Tổ chức Hành chính phối hợp với các phòng ban liên quan thực hiện.

  2. Nâng cao nhận thức và năng lực của cán bộ nhân viên về HTQLCL

    • Tổ chức các khóa đào tạo bổ sung cho toàn bộ nhân viên, đặc biệt là vận hành viên chưa được đào tạo đầy đủ về ISO 9000.
    • Đặt mục tiêu 100% nhân viên liên quan được đào tạo trong vòng 12 tháng, do phòng Đào tạo và Phát triển nhân lực chịu trách nhiệm.

  3. Xây dựng và áp dụng phương pháp đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu chất lượng khoa học, khách quan

    • Phát triển bộ công cụ đánh giá dựa trên các chỉ số định lượng và định tính, áp dụng đánh giá định kỳ hàng quý.
    • Ban lãnh đạo công ty trực tiếp giám sát và điều chỉnh phương pháp đánh giá trong 3 tháng tới.

  4. Tăng cường vai trò lãnh đạo trong việc duy trì và cải tiến HTQLCL

    • Lãnh đạo cần thường xuyên truyền đạt cam kết và vai trò của HTQLCL đến toàn thể CBCNV qua các cuộc họp định kỳ.
    • Thiết lập cơ chế phản hồi và khen thưởng cho các cá nhân, bộ phận thực hiện tốt các mục tiêu chất lượng trong vòng 6 tháng.

  5. Cải thiện hệ thống thông tin và trao đổi nội bộ về HTQLCL

    • Nâng cấp hệ thống phần mềm quản lý tài liệu và công văn để đảm bảo thông tin được cập nhật và truyền đạt nhanh chóng, chính xác.
    • Đặt mục tiêu hoàn thành trong 9 tháng, phối hợp giữa phòng Công nghệ Thông tin và phòng Tổ chức Hành chính.

Các giải pháp trên nhằm mục tiêu nâng cao hiệu quả vận hành, giảm thiểu sự cố, đảm bảo mục tiêu sản lượng và tiết kiệm chi phí, góp phần nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh của PVPCM trong giai đoạn đến năm 2022.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp ngành điện

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả HTQLCL, từ đó xây dựng chiến lược quản lý phù hợp.
    • Use case: Áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả vận hành tại các nhà máy điện.

  2. Chuyên gia tư vấn và đào tạo về quản lý chất lượng

    • Lợi ích: Có cơ sở thực tiễn để phát triển chương trình đào tạo và tư vấn phù hợp với đặc thù ngành điện.
    • Use case: Thiết kế khóa học nâng cao nhận thức và kỹ năng áp dụng ISO 9000 cho doanh nghiệp.

  3. Nhân viên và cán bộ vận hành trong ngành điện

    • Lợi ích: Nâng cao nhận thức về vai trò của HTQLCL trong công việc hàng ngày, cải thiện kỹ năng vận hành và phòng ngừa sự cố.
    • Use case: Tham gia các khóa đào tạo và áp dụng quy trình vận hành chuẩn hóa.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, kỹ thuật điện

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực tiễn về áp dụng ISO 9000 trong ngành điện.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn liên quan đến quản lý chất lượng và vận hành hệ thống điện.

Câu hỏi thường gặp

  1. ISO 9000 là gì và tại sao PVPCM áp dụng tiêu chuẩn này?
    ISO 9000 là bộ tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý chất lượng, giúp tổ chức đảm bảo sản phẩm và dịch vụ đáp ứng yêu cầu khách hàng. PVPCM áp dụng để nâng cao hiệu quả vận hành, giảm sự cố và tăng sự hài lòng của khách hàng.

  2. Những khó khăn chính khi áp dụng HTQLCL ISO 9000 tại PVPCM là gì?
    Khó khăn gồm hệ thống tài liệu chưa cập nhật kịp thời, nhận thức nhân viên chưa đồng đều, phương pháp đánh giá mục tiêu còn cảm tính và sự phối hợp nội bộ chưa hiệu quả.

  3. Làm thế nào để cải thiện nhận thức của nhân viên về HTQLCL?
    Tổ chức đào tạo bài bản, tăng cường truyền thông nội bộ, tạo môi trường làm việc thân thiện và khuyến khích đóng góp ý kiến để nhân viên hiểu rõ vai trò của HTQLCL.

  4. Phương pháp đánh giá hiệu quả HTQLCL được đề xuất như thế nào?
    Sử dụng bộ chỉ số định lượng và định tính, đánh giá định kỳ theo quý, kết hợp phân tích số liệu và phản hồi từ các bộ phận để đảm bảo khách quan và chính xác.

  5. Lãnh đạo công ty đóng vai trò gì trong việc duy trì HTQLCL?
    Lãnh đạo cần cam kết, truyền đạt mục tiêu, đảm bảo nguồn lực, giám sát thực hiện và thúc đẩy cải tiến liên tục để HTQLCL phát huy hiệu quả tối đa.

Kết luận

  • PVPCM đã triển khai HTQLCL ISO 9000 từ năm 2010 và chuyển đổi sang phiên bản 2015 từ năm 2017, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và hiệu quả vận hành.
  • Thực trạng áp dụng còn tồn tại các hạn chế về hệ thống tài liệu, nhận thức nhân viên, phương pháp đánh giá và sự lãnh đạo.
  • Nghiên cứu đã phân tích chi tiết các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng phù hợp với điều kiện thực tế của PVPCM.
  • Các giải pháp tập trung vào cập nhật tài liệu, đào tạo nhân viên, xây dựng phương pháp đánh giá khoa học và tăng cường vai trò lãnh đạo.
  • Giai đoạn tiếp theo (đến năm 2022) cần triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả HTQLCL, giảm sự cố và tăng năng suất, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng các kết quả và giải pháp nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng trong tổ chức mình, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng nhằm phát triển hệ thống quản lý chất lượng theo hướng hiện đại và bền vững.