Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) luôn được xem là quốc sách hàng đầu, đóng vai trò then chốt trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Tại Việt Nam, mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo được đặt lên hàng đầu trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các cơ sở giáo dục. Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng, với lịch sử phát triển lâu dài và uy tín trong đào tạo kỹ thuật, đang đối mặt với thách thức nâng cao giá trị cảm nhận của sinh viên về dịch vụ đào tạo nhằm tăng cường vị thế và năng lực cạnh tranh.

Nghiên cứu tập trung khảo sát cảm nhận của sinh viên hệ cao đẳng chính quy tại cơ sở chính của Trường Cao Thắng, Thành phố Hồ Chí Minh, trong giai đoạn năm 2010-2012. Mục tiêu chính là xác định các nhân tố ảnh hưởng đến giá trị cảm nhận của sinh viên về chất lượng dịch vụ đào tạo, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao giá trị cảm nhận này. Nghiên cứu sử dụng mẫu khảo sát 341 sinh viên, chiếm khoảng 5% tổng thể sinh viên, với tỷ lệ hồi đáp đạt 96%.

Kết quả nghiên cứu không chỉ cung cấp dữ liệu thực tiễn giúp nhà trường nhận diện điểm mạnh, điểm yếu trong dịch vụ đào tạo mà còn góp phần xây dựng mô hình giá trị cảm nhận phù hợp với đặc thù giáo dục nghề nghiệp tại Việt Nam. Qua đó, nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng kỳ vọng của sinh viên và các bên liên quan, đồng thời hỗ trợ nhà trường trong việc hoạch định chiến lược phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết giá trị cảm nhận khách hàng của Sheth et al. (1991), trong đó giá trị cảm nhận được cấu thành bởi năm yếu tố: giá trị chức năng, giá trị hiểu biết, giá trị xã hội, giá trị cảm xúc và giá trị có điều kiện. Trên nền tảng này, mô hình giá trị cảm nhận về dịch vụ đào tạo được phát triển, bổ sung thêm yếu tố giá trị hình ảnh tổ chức, đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Giá trị chức năng và hiểu biết: Lợi ích kinh tế và kiến thức thu nhận từ dịch vụ đào tạo, bao gồm bằng cấp, kiến thức chuyên môn và kỹ năng thực hành.
  • Giá trị hình ảnh: Niềm tin và uy tín của trường trong mắt sinh viên và xã hội, ảnh hưởng đến giá trị tấm bằng và sự lựa chọn học tập.
  • Giá trị cảm xúc: Cảm xúc tích cực, sự hài lòng và tự tin của sinh viên đối với ngành học và môi trường đào tạo.
  • Giá trị xã hội: Mối quan hệ bạn bè, hoạt động nhóm và các trải nghiệm xã hội trong quá trình học tập.
  • Sự tiếp cận: Mức độ hỗ trợ, thái độ phục vụ và khả năng giải quyết các thủ tục hành chính của nhà trường đối với sinh viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu áp dụng phương pháp tiếp cận hỗn hợp gồm hai giai đoạn:

  1. Nghiên cứu định tính: Thực hiện phỏng vấn sâu với sinh viên các ngành đào tạo cao đẳng nhằm hiệu chỉnh và bổ sung các nhân tố trong mô hình giá trị cảm nhận, đồng thời phát triển thang đo phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Thang đo Likert 5 mức độ được sử dụng để tăng tính dễ hiểu cho người tham gia.

  2. Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu từ 352 sinh viên hệ cao đẳng chính quy tại Trường Cao Thắng bằng phương pháp lấy mẫu phi xác suất theo định mức, phân bố theo năm học và chuyên ngành. Sau khi loại bỏ 11 mẫu không hợp lệ, 341 mẫu được phân tích bằng phần mềm SPSS 18.0.

Các kỹ thuật phân tích bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy tuyến tính và phân tích phương sai (ANOVA). Mẫu nghiên cứu đảm bảo kích thước tối thiểu gấp 5-10 lần số biến quan sát (25 biến), phù hợp với tiêu chuẩn phân tích hồi quy.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2010 đến 2013, tập trung khảo sát tại cơ sở chính của Trường Cao Thắng, Thành phố Hồ Chí Minh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mô hình giá trị cảm nhận gồm 5 nhân tố chính: Qua phân tích nhân tố khám phá, mô hình ban đầu 6 nhân tố được điều chỉnh thành 5 nhân tố gồm: giá trị chức năng & hiểu biết, sự tiếp cận, giá trị hình ảnh, giá trị cảm xúc và giá trị xã hội. Tổng phương sai trích đạt 65.07%, hệ số Cronbach’s Alpha các nhóm từ 0.639 đến 0.795, đảm bảo độ tin cậy.

  2. Ảnh hưởng của các nhân tố đến giá trị cảm nhận: Phân tích hồi quy tuyến tính cho thấy ba nhân tố có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến giá trị cảm nhận của sinh viên về chất lượng dịch vụ đào tạo là: giá trị chức năng & hiểu biết (β = 0.524), giá trị hình ảnh (β = 0.478) và sự tiếp cận (β = 0.088). Hai nhân tố giá trị cảm xúc và giá trị xã hội không có ý nghĩa thống kê trong mô hình cuối cùng.

  3. Sự khác biệt theo ngành học: Phân tích ANOVA cho thấy có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về mức độ cảm nhận giá trị chức năng & hiểu biết, sự tiếp cận và giá trị hình ảnh giữa các ngành đào tạo. Ví dụ, sinh viên ngành công nghệ kỹ thuật cơ khí và điện – điện tử có mức độ cảm nhận giá trị chức năng & hiểu biết cao hơn so với ngành công nghệ thông tin. Ngành kế toán có mức độ cảm nhận sự tiếp cận cao hơn so với các ngành kỹ thuật.

  4. Sự khác biệt theo năm học: Không có sự khác biệt đáng kể về giá trị chức năng & hiểu biết và sự tiếp cận giữa sinh viên các năm học khác nhau. Tuy nhiên, giá trị hình ảnh có sự khác biệt giữa các năm học, cho thấy nhận thức về uy tín trường có thể thay đổi theo thời gian học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của giá trị chức năng & hiểu biết trong việc nâng cao giá trị cảm nhận của sinh viên về dịch vụ đào tạo, phù hợp với quan điểm rằng kiến thức và kỹ năng thực tế là yếu tố then chốt quyết định sự hài lòng và thành công nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp. Giá trị hình ảnh cũng đóng vai trò quan trọng, phản ánh tầm ảnh hưởng của uy tín và danh tiếng trường trong việc tạo dựng niềm tin và sự lựa chọn của sinh viên.

Sự tiếp cận, thể hiện qua thái độ phục vụ và hỗ trợ thủ tục hành chính, mặc dù có tác động nhỏ hơn nhưng vẫn góp phần nâng cao trải nghiệm học tập và cảm nhận tích cực của sinh viên. Hai yếu tố giá trị cảm xúc và xã hội không có ảnh hưởng đáng kể trong mô hình hồi quy cuối cùng, có thể do đặc thù ngành kỹ thuật và môi trường học tập tại trường, nơi các yếu tố kỹ thuật và thực tiễn được ưu tiên hơn.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả phù hợp với xu hướng nhấn mạnh vai trò của giá trị chức năng và hình ảnh trong giáo dục nghề nghiệp, đồng thời bổ sung thêm góc nhìn về sự tiếp cận như một yếu tố hỗ trợ quan trọng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố và bảng phân tích ANOVA minh họa sự khác biệt giữa các nhóm ngành học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường chất lượng chương trình đào tạo và giảng dạy

    • Động từ hành động: Cải tiến, cập nhật chương trình, nâng cao kỹ năng giảng viên
    • Target metric: Tăng điểm đánh giá giá trị chức năng & hiểu biết lên ít nhất 10% trong 2 năm
    • Chủ thể thực hiện: Ban đào tạo, khoa chuyên môn, giảng viên

  2. Xây dựng và quảng bá hình ảnh thương hiệu trường

    • Động từ hành động: Tổ chức sự kiện, truyền thông, hợp tác doanh nghiệp
    • Target metric: Nâng cao nhận thức và uy tín trường qua khảo sát sinh viên và nhà tuyển dụng
    • Chủ thể thực hiện: Phòng truyền thông, ban lãnh đạo trường

  3. Cải thiện dịch vụ hỗ trợ sinh viên và thủ tục hành chính

    • Động từ hành động: Đào tạo nhân viên, đơn giản hóa quy trình, tăng cường giao tiếp thân thiện
    • Target metric: Giảm thời gian xử lý thủ tục và tăng mức độ hài lòng của sinh viên về sự tiếp cận lên 15% trong 1 năm
    • Chủ thể thực hiện: Phòng hành chính, phòng sinh viên

  4. Tăng cường hoạt động tương tác xã hội và hỗ trợ cảm xúc cho sinh viên

    • Động từ hành động: Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tư vấn học tập và tâm lý
    • Target metric: Tăng sự hài lòng về giá trị cảm xúc và xã hội, góp phần nâng cao tinh thần học tập
    • Chủ thể thực hiện: Phòng công tác sinh viên, các câu lạc bộ sinh viên

Các giải pháp cần được triển khai đồng bộ, có kế hoạch cụ thể và đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả và phù hợp với nhu cầu thực tế của sinh viên và nhà trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý các trường cao đẳng, đại học kỹ thuật

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị cảm nhận của sinh viên, từ đó xây dựng chiến lược nâng cao chất lượng đào tạo và dịch vụ.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch cải tiến chương trình đào tạo và dịch vụ hỗ trợ sinh viên.

  2. Giảng viên và cán bộ đào tạo

    • Lợi ích: Nắm bắt được kỳ vọng và cảm nhận của sinh viên để điều chỉnh phương pháp giảng dạy, nâng cao hiệu quả truyền đạt kiến thức.
    • Use case: Phát triển các kỹ năng giảng dạy phù hợp với nhu cầu thực tế của sinh viên.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu giá trị cảm nhận trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, phương pháp khảo sát và phân tích dữ liệu.
    • Use case: Áp dụng mô hình và phương pháp nghiên cứu cho các đề tài tương tự.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục và tổ chức kiểm định chất lượng

    • Lợi ích: Cung cấp dữ liệu thực tiễn về chất lượng dịch vụ đào tạo, hỗ trợ đánh giá và xây dựng chính sách phát triển giáo dục nghề nghiệp.
    • Use case: Thiết kế các tiêu chuẩn và quy trình kiểm định phù hợp với đặc thù các trường cao đẳng kỹ thuật.

Câu hỏi thường gặp

  1. Giá trị cảm nhận về dịch vụ đào tạo là gì?
    Giá trị cảm nhận là sự đánh giá chủ quan của sinh viên về lợi ích và chi phí họ bỏ ra khi sử dụng dịch vụ đào tạo, bao gồm các khía cạnh chức năng, hiểu biết, hình ảnh, cảm xúc và xã hội. Ví dụ, sinh viên cảm thấy kiến thức học được giúp họ có việc làm ổn định là giá trị chức năng.

  2. Tại sao giá trị chức năng & hiểu biết lại quan trọng nhất trong nghiên cứu này?
    Vì đây là yếu tố trực tiếp liên quan đến chất lượng kiến thức và kỹ năng mà sinh viên nhận được, ảnh hưởng lớn đến khả năng tìm kiếm việc làm và phát triển nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp.

  3. Phương pháp lấy mẫu phi xác suất có ảnh hưởng gì đến kết quả nghiên cứu không?
    Phương pháp này giúp chọn mẫu phù hợp với đặc điểm nghiên cứu nhưng có thể giới hạn khả năng khái quát hóa kết quả. Tuy nhiên, với kích thước mẫu đủ lớn (341 sinh viên), kết quả vẫn có tính đại diện cao trong phạm vi trường.

  4. Làm thế nào để cải thiện sự tiếp cận trong dịch vụ đào tạo?
    Cải thiện thái độ phục vụ, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tăng cường giao tiếp thân thiện giữa cán bộ nhà trường và sinh viên sẽ nâng cao sự tiếp cận, giúp sinh viên cảm thấy được hỗ trợ tốt hơn.

  5. Có sự khác biệt về cảm nhận chất lượng dịch vụ giữa các ngành học không?
    Có, sinh viên các ngành kỹ thuật như cơ khí, điện – điện tử có mức độ cảm nhận giá trị chức năng & hiểu biết cao hơn so với ngành công nghệ thông tin hay kế toán, phản ánh sự khác biệt trong chương trình đào tạo và kỳ vọng nghề nghiệp.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xây dựng và hiệu chỉnh thành công mô hình giá trị cảm nhận gồm 5 nhân tố chính phù hợp với đặc thù của Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng.
  • Giá trị chức năng & hiểu biết, giá trị hình ảnh và sự tiếp cận là những nhân tố có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến cảm nhận chất lượng dịch vụ đào tạo của sinh viên.
  • Có sự khác biệt đáng kể về cảm nhận chất lượng dịch vụ giữa các ngành đào tạo, trong khi sự khác biệt theo năm học không rõ ràng.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao chất lượng đào tạo, xây dựng hình ảnh trường, cải thiện dịch vụ hỗ trợ và tăng cường hoạt động xã hội cho sinh viên.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở dữ liệu thực tiễn và mô hình tham khảo cho các trường cao đẳng kỹ thuật khác trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các cơ sở đào tạo khác để tăng tính khái quát.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và cán bộ đào tạo nên áp dụng kết quả nghiên cứu để cải tiến dịch vụ đào tạo, nâng cao trải nghiệm và sự hài lòng của sinh viên, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội.