Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng luôn nằm trong nhóm các ngành có tỷ lệ tai nạn lao động cao nhất, đặc biệt là các vụ tai nạn do ngã cao, chiếm trên 20% tổng số vụ tai nạn lao động chết người trên cả nước. Tại Hà Nội, với sự phát triển mạnh mẽ của các dự án nhà cao tầng, vấn đề an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) khi làm việc trên cao trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng công tác ATVSLĐ và các nguy cơ rủi ro khi làm việc trên cao tại công trường xây dựng dự án chung cư Hateco La Roma, từ đó đề xuất các biện pháp giảm thiểu rủi ro nhằm bảo vệ sức khỏe và tính mạng người lao động. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công trường xây dựng tại Hà Nội trong giai đoạn từ năm 2017 đến 2020, với trọng tâm là các công việc thi công trên cao. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý ATVSLĐ, giảm thiểu tai nạn lao động, đồng thời góp phần cải thiện môi trường làm việc an toàn, bền vững cho ngành xây dựng tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý rủi ro trong ATVSLĐ, bao gồm:

  • Tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007: Đưa ra các yêu cầu về hệ thống quản lý an toàn sức khỏe nghề nghiệp, quy trình nhận diện, đánh giá và kiểm soát rủi ro theo các cấp độ ưu tiên như loại trừ, thay thế, kiểm soát kỹ thuật, hành chính và phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE).
  • Tiêu chuẩn ISO 45001:2018: Hướng dẫn các phương pháp nhận dạng mối nguy như phân tích cây sai hỏng (FTA), phân tích công việc (CTA), tuần tra quan sát (PO), phân tích tai nạn (AI), nhằm giảm thiểu thương tích và bệnh nghề nghiệp.
  • Các phương pháp nhận diện và đánh giá rủi ro: Sơ đồ xương cá, phương pháp 5 Why, cây quyết định, và các bước đánh giá rủi ro theo hướng dẫn của ILO gồm xác định mối nguy, đánh giá ảnh hưởng, quyết định biện pháp kiểm soát, ghi nhận và giám sát.

Các khái niệm chính bao gồm: mối nguy (hazard), rủi ro (risk), biện pháp kiểm soát rủi ro, phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE), và các tiêu chí đánh giá mức độ rủi ro dựa trên hậu quả thương tật, tần suất xảy ra và khả năng nhận biết.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm:

  • Phương pháp hồi cứu: Thu thập và phân tích các tài liệu, báo cáo, tiêu chuẩn quốc tế và trong nước liên quan đến ATVSLĐ và rủi ro khi làm việc trên cao.
  • Phương pháp điều tra khảo sát: Thu thập số liệu thực tế tại công trường xây dựng dự án Hateco La Roma, với cỡ mẫu gồm 119 công nhân (103 nam, 16 nữ), phân theo độ tuổi và trình độ chuyên môn.
  • Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu: Sử dụng bảng đánh giá rủi ro theo tiêu chí khả năng nhận biết, tần suất xảy ra và hậu quả thương tật để đánh giá mức độ rủi ro tại các hạng mục công việc trên cao.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ quý II/2017 đến quý IV/2020, tập trung khảo sát thực trạng, đánh giá rủi ro và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của công trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lực lượng lao động: Công trường có 119 công nhân, trong đó 86,6% là nam và 13,4% nữ. Độ tuổi chủ yếu từ 18-35 chiếm 76,4%, phù hợp với yêu cầu sức khỏe và kỹ thuật của công việc trên cao. Lao động phổ thông chiếm đa số, chưa qua đào tạo chuyên sâu, làm tăng nguy cơ vi phạm quy trình an toàn.

  2. Mức độ rủi ro khi làm việc trên cao: Qua đánh giá, các nguy cơ mất an toàn phổ biến gồm: thiếu thủ tục làm việc an toàn (43%), không sử dụng đúng phương tiện bảo vệ cá nhân (39%), môi trường làm việc kém (32%), hệ thống phòng ngừa chống ngã không đầy đủ (26%). Các rủi ro này tương tự với kết quả nghiên cứu của Bộ nhân lực Singapore trên 126 trường hợp ngã cao.

  3. Công tác huấn luyện và kiểm soát an toàn: Công trường tổ chức huấn luyện ATVSLĐ định kỳ, kiểm tra trang bị phương tiện bảo hộ cá nhân, và áp dụng quy trình cấp phát thẻ ra vào nghiêm ngặt. Tuy nhiên, chi phí đào tạo cao do lao động theo mùa vụ và tỷ lệ công nhân chưa được đào tạo chuyên sâu còn lớn.

  4. Ứng dụng công nghệ trong giám sát an toàn: Đề xuất sử dụng drone/flycam để nâng cao hiệu quả giám sát an toàn trên công trường, giúp phát hiện kịp thời các vi phạm và nguy cơ mất an toàn, giảm thiểu tai nạn ngã cao.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý ATVSLĐ tại công trường Hateco La Roma đã có nhiều tiến bộ, đặc biệt trong tổ chức huấn luyện và kiểm soát ra vào công trường. Tuy nhiên, tỷ lệ lao động phổ thông chưa qua đào tạo và các yếu tố môi trường làm việc chưa được cải thiện triệt để vẫn là nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro cao khi làm việc trên cao. So với nghiên cứu của Brazil, việc thiếu áp dụng đầy đủ các biện pháp kỹ thuật và hành chính là điểm chung gây ra tai nạn ngã cao. Việc ứng dụng công nghệ drone là một bước tiến mới, phù hợp với xu hướng hiện đại hóa công tác quản lý an toàn, giúp giảm thiểu rủi ro một cách chủ động và hiệu quả hơn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân loại rủi ro theo mức độ và bảng so sánh tỷ lệ tai nạn trước và sau khi áp dụng các biện pháp kiểm soát.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường huấn luyện và đào tạo chuyên sâu cho lao động phổ thông: Xây dựng chương trình đào tạo nội bộ phù hợp với đặc thù công việc trên cao, giảm chi phí thuê ngoài, nâng cao nhận thức và kỹ năng an toàn cho công nhân. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng, chủ thể: Ban quản lý dự án và nhà thầu chính.

  2. Áp dụng công nghệ drone trong giám sát an toàn: Triển khai sử dụng drone để kiểm tra, giám sát các khu vực làm việc trên cao, phát hiện sớm các vi phạm và nguy cơ mất an toàn. Kèm theo kế hoạch huấn luyện vận hành drone cho đội ngũ an toàn. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng, chủ thể: Ban quản lý dự án và bộ phận an toàn.

  3. Cải tiến hệ thống phòng ngừa và thiết bị bảo hộ cá nhân: Đầu tư nâng cấp lan can, tay vịn, rào chắn, giàn giáo đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, đồng thời trang bị đầy đủ và kiểm tra nghiêm ngặt phương tiện bảo hộ cá nhân cho người lao động. Thời gian thực hiện: 6 tháng, chủ thể: Nhà thầu thi công và Ban quản lý dự án.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy định an toàn, đồng thời tổ chức các buổi họp an toàn định kỳ để nâng cao ý thức chấp hành. Thời gian thực hiện: liên tục, chủ thể: Ban chỉ huy công trường và bộ phận an toàn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chủ đầu tư và Ban quản lý dự án xây dựng: Nhận diện các rủi ro an toàn trên công trường, áp dụng các giải pháp quản lý hiệu quả nhằm giảm thiểu tai nạn lao động, đảm bảo tiến độ và chất lượng dự án.

  2. Nhà thầu thi công và cán bộ an toàn lao động: Áp dụng các phương pháp đánh giá rủi ro, tổ chức huấn luyện và giám sát an toàn phù hợp với đặc thù công việc trên cao, nâng cao hiệu quả công tác ATVSLĐ.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động và an toàn vệ sinh lao động: Tham khảo các số liệu, phương pháp đánh giá và đề xuất chính sách, quy định nhằm nâng cao tiêu chuẩn an toàn trong ngành xây dựng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp: Học hỏi phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp thực tiễn trong lĩnh vực ATVSLĐ tại công trường xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tai nạn ngã cao lại chiếm tỷ lệ cao trong ngành xây dựng?
    Ngã cao là nguyên nhân phổ biến do đặc thù công việc trên cao, môi trường làm việc phức tạp, thiếu biện pháp phòng ngừa và ý thức an toàn của người lao động chưa cao. Ví dụ, nghiên cứu tại Singapore cho thấy 43% vụ tai nạn do thiếu thủ tục làm việc an toàn và 39% do không sử dụng đúng phương tiện bảo hộ.

  2. Các biện pháp kiểm soát rủi ro nào được ưu tiên áp dụng?
    Theo tiêu chuẩn OHSAS 18001, biện pháp ưu tiên là loại trừ mối nguy, sau đó là cách ly, thay thế, kiểm soát kỹ thuật, hành chính và cuối cùng là phương tiện bảo vệ cá nhân. Việc áp dụng đúng thứ tự giúp giảm thiểu rủi ro hiệu quả hơn.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả huấn luyện an toàn cho công nhân phổ thông?
    Cần xây dựng chương trình huấn luyện phù hợp với trình độ, sử dụng phương pháp trực quan, thực hành và lặp lại định kỳ. Đồng thời, giảm chi phí bằng cách đào tạo nội bộ và sử dụng công nghệ hỗ trợ như video, mô phỏng.

  4. Drone có thể giúp gì trong công tác giám sát an toàn?
    Drone giúp quan sát toàn diện công trường, phát hiện kịp thời các vi phạm an toàn, kiểm tra các khu vực nguy hiểm mà con người khó tiếp cận, từ đó giảm thiểu tai nạn và nâng cao hiệu quả quản lý.

  5. Phương pháp đánh giá rủi ro nào phù hợp với công trường xây dựng?
    Phương pháp kết hợp sử dụng bảng đánh giá mức độ rủi ro dựa trên hậu quả thương tật, tần suất xảy ra và khả năng nhận biết là phù hợp, giúp phân loại rủi ro và ưu tiên biện pháp kiểm soát. Ngoài ra, sơ đồ xương cá và 5 Why giúp xác định nguyên nhân gốc rễ.

Kết luận

  • Đánh giá thực trạng công tác ATVSLĐ tại công trường Hateco La Roma cho thấy nhiều rủi ro khi làm việc trên cao, đặc biệt do thiếu thủ tục an toàn và phương tiện bảo hộ.
  • Lực lượng lao động chủ yếu là nam, độ tuổi 18-35, đa số là lao động phổ thông chưa qua đào tạo chuyên sâu.
  • Công tác huấn luyện, kiểm soát ra vào và trang bị bảo hộ đã được thực hiện nghiêm túc nhưng còn nhiều hạn chế về chi phí và hiệu quả đào tạo.
  • Đề xuất áp dụng công nghệ drone trong giám sát an toàn và tăng cường đào tạo nội bộ nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng rộng rãi cho các công trường xây dựng nhà cao tầng tại Hà Nội và các địa phương khác.

Next steps: Triển khai thử nghiệm các giải pháp đề xuất tại công trường, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp. Kêu gọi các bên liên quan phối hợp nâng cao nhận thức và đầu tư cho công tác ATVSLĐ.

Call to action: Các nhà quản lý dự án và nhà thầu cần ưu tiên đầu tư cho công tác an toàn lao động, áp dụng công nghệ mới và đào tạo bài bản để bảo vệ người lao động và nâng cao hiệu quả thi công.