Tổng quan nghiên cứu

Dạy học tích hợp (DHTH) đã trở thành một xu hướng sư phạm hiện đại trên thế giới và tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp. Theo ước tính, việc áp dụng DHTH giúp tăng hiệu quả học tập, nâng cao kỹ năng thực hành và phát triển năng lực nghề nghiệp cho người học. Tại trường Cao đẳng Tiền Giang, modun Thiết kế rập công nghiệp trong ngành May thời trang đóng vai trò quan trọng trong việc trang bị kiến thức và kỹ năng thiết kế rập mẫu, lắp ráp hoàn chỉnh mẫu và nhảy size sản phẩm may. Tuy nhiên, thực trạng dạy học hiện nay chủ yếu theo phương pháp diễn trình làm mẫu truyền thống, dẫn đến kỹ năng của học sinh còn hạn chế và thái độ học tập chưa tích cực.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là rèn luyện và nâng cao kỹ năng thiết kế rập mẫu, kỹ năng lắp ráp hoàn chỉnh mẫu và kỹ năng nhảy size cho học sinh thông qua tổ chức dạy học tích hợp modun Thiết kế rập công nghiệp tại trường Cao đẳng Tiền Giang. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi lớp Trung cấp May thời trang, với đối tượng là 110 học sinh và 5 giáo viên của Bộ môn May thời trang. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cải thiện chất lượng đào tạo nghề, đáp ứng yêu cầu thực tiễn sản xuất và nâng cao năng lực thực hiện nghề nghiệp cho người học, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho tỉnh Tiền Giang và khu vực đồng bằng sông Cửu Long.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết dạy học tích hợp: DHTH là hình thức kết hợp hữu cơ giữa kiến thức lý thuyết, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp trong cùng một nội dung và hoạt động dạy học nhằm phát triển năng lực thực hiện nghề nghiệp cho người học. DHTH lấy người học làm trung tâm, định hướng đầu ra và chú trọng phát triển năng lực thực hiện.

  • Mô hình năng lực thực hiện (Competency Model): Năng lực thực hiện là sự tích hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ để hoàn thành công việc theo tiêu chuẩn nghề nghiệp. Mô hình này giúp xây dựng chương trình đào tạo theo modun năng lực thực hiện, đảm bảo người học có thể vận dụng kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn.

  • Khái niệm modun trong giáo dục nghề nghiệp: Modun là đơn vị học tập tích hợp kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp nhằm hình thành năng lực thực hiện một số công việc cụ thể trong nghề.

Các khái niệm chính bao gồm: dạy học tích hợp, năng lực thực hiện, modun Thiết kế rập công nghiệp, kỹ năng thiết kế rập mẫu, kỹ năng lắp ráp hoàn chỉnh mẫu, kỹ năng nhảy size sản phẩm may.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát 110 học sinh lớp Trung cấp May thời trang và 5 giáo viên Bộ môn May thời trang tại trường Cao đẳng Tiền Giang. Dữ liệu bao gồm bảng hỏi, phỏng vấn, quan sát và phân tích sản phẩm học tập.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Excel và các kỹ thuật thống kê mô tả để xử lý số liệu khảo sát, đánh giá thực trạng và kết quả thực nghiệm. Phân tích định tính từ phỏng vấn và quan sát nhằm làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2019-2020, bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, xây dựng và tổ chức dạy học tích hợp, thực nghiệm sư phạm và đánh giá kết quả.

Phương pháp nghiên cứu bao gồm khảo sát bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát trực tiếp hoạt động dạy và học, nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục và thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm định giả thuyết khoa học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng dạy học tích hợp còn hạn chế: 100% giáo viên chưa đa dạng phương pháp dạy học tích hợp, quy trình tổ chức và biên soạn giáo án chưa tuân thủ đúng hướng dẫn của Tổng cục dạy nghề (công văn 1610/TCDN-GV). Học sinh học tập thụ động, kỹ năng thiết kế rập mẫu, lắp ráp hoàn chỉnh mẫu và nhảy size sản phẩm đạt mức yếu – kém chiếm khoảng 60%.

  2. Thái độ học tập và hành động học tập của học sinh chưa tích cực: Biểu đồ thái độ học tập cho thấy chỉ khoảng 40% học sinh có thái độ tích cực trong modun Thiết kế rập công nghiệp, nhiều em không chủ động vận dụng kiến thức vào thực hành.

  3. Kết quả thực nghiệm sư phạm tích cực: Sau khi tổ chức dạy học tích hợp theo quy trình đề xuất, kỹ năng thiết kế rập mẫu của học sinh lớp thực nghiệm tăng 35% so với lớp đối chứng; kỹ năng lắp ráp hoàn chỉnh mẫu tăng 30%; kỹ năng nhảy size sản phẩm tăng 28%. Thái độ học tập tích cực cũng tăng lên 50% trong lớp thực nghiệm.

  4. Sự phối hợp giữa lý thuyết và thực hành trong cùng một bài học giúp nâng cao hiệu quả học tập: Học sinh dễ dàng hiểu và vận dụng kiến thức lý thuyết vào thực hành, giảm thiểu sai sót trong kỹ năng nghề.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng hạn chế là do giáo viên chưa áp dụng đa dạng phương pháp dạy học tích hợp, còn giữ phương pháp truyền thống, chưa tạo được môi trường học tập lấy người học làm trung tâm. Học sinh thiếu động lực và kỹ năng tự học, dẫn đến kết quả học tập không đạt yêu cầu.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả thực nghiệm sư phạm của luận văn phù hợp với quan điểm của các chuyên gia giáo dục nghề nghiệp về hiệu quả của dạy học tích hợp trong phát triển năng lực thực hiện nghề nghiệp. Việc tổ chức dạy học tích hợp theo hướng dẫn của Tổng cục dạy nghề đã góp phần cải thiện kỹ năng nghề và thái độ học tập của học sinh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ kỹ năng đạt yêu cầu trước và sau thực nghiệm, bảng Rubrics đánh giá kỹ năng thiết kế rập mẫu, lắp ráp hoàn chỉnh mẫu và nhảy size sản phẩm, cũng như biểu đồ thái độ học tập tích cực của học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới phương pháp dạy học tích hợp: Giáo viên cần áp dụng đa dạng các phương pháp như dạy học theo nhóm, dạy học dự án, dạy học giải quyết vấn đề để tăng cường sự tương tác và phát huy tính chủ động của học sinh. Mục tiêu nâng tỷ lệ học sinh có kỹ năng đạt yêu cầu lên trên 80% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ môn May thời trang, Ban giám hiệu trường Cao đẳng Tiền Giang.

  2. Xây dựng và áp dụng giáo án tích hợp chuẩn theo hướng dẫn của Tổng cục dạy nghề: Thiết kế giáo án tích hợp các bài học Thiết kế rập mẫu, May hoàn chỉnh mẫu và Nhảy size với các hoạt động lý thuyết và thực hành liên kết chặt chẽ. Thời gian hoàn thành trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Giáo viên Bộ môn May thời trang.

  3. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về dạy học tích hợp, kỹ năng xây dựng giáo án tích hợp và đánh giá năng lực học sinh. Mục tiêu nâng cao năng lực giảng dạy của 100% giáo viên trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, Trung tâm đào tạo bồi dưỡng giáo viên.

  4. Khuyến khích học sinh phát huy tính tự học và hợp tác nhóm: Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, nhóm học tập, thảo luận và thực hành nhằm nâng cao thái độ học tập tích cực và kỹ năng nghề. Mục tiêu tăng tỷ lệ học sinh tích cực lên 70% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Giáo viên, Ban chủ nhiệm lớp.

  5. Xây dựng hệ thống đánh giá theo năng lực thực hiện: Sử dụng bảng Rubrics đánh giá kỹ năng thiết kế rập mẫu, lắp ráp hoàn chỉnh mẫu và nhảy size sản phẩm để đánh giá chính xác năng lực học sinh, từ đó điều chỉnh phương pháp dạy học phù hợp. Thời gian áp dụng trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Giáo viên, Ban giám hiệu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên ngành May thời trang và giáo dục nghề nghiệp: Nghiên cứu giúp hiểu rõ phương pháp dạy học tích hợp, cách xây dựng giáo án và tổ chức dạy học modun Thiết kế rập công nghiệp hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy.

  2. Nhà quản lý giáo dục nghề nghiệp: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, đồng thời áp dụng mô hình dạy học tích hợp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề.

  3. Sinh viên, học viên ngành May thời trang: Hiểu rõ về phương pháp học tập tích hợp, phát triển kỹ năng nghề nghiệp và thái độ học tập tích cực, giúp nâng cao năng lực thực hiện công việc sau khi ra trường.

  4. Các nhà nghiên cứu giáo dục và phát triển chương trình đào tạo: Tài liệu tham khảo quý giá về cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp tổ chức dạy học tích hợp trong giáo dục nghề nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực May thời trang.

Câu hỏi thường gặp

  1. Dạy học tích hợp là gì và có vai trò như thế nào trong đào tạo nghề?
    Dạy học tích hợp là phương pháp kết hợp kiến thức lý thuyết, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp trong cùng một nội dung dạy học nhằm phát triển năng lực thực hiện nghề nghiệp. Nó giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn, nâng cao kỹ năng và thái độ học tập tích cực.

  2. Tại sao modun Thiết kế rập công nghiệp cần được dạy học tích hợp?
    Modun này bao gồm các kỹ năng thiết kế rập mẫu, lắp ráp hoàn chỉnh mẫu và nhảy size sản phẩm may, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành. Dạy học tích hợp giúp học sinh hiểu sâu, thực hành hiệu quả và đáp ứng yêu cầu công việc thực tế.

  3. Phương pháp dạy học tích hợp được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
    Nghiên cứu áp dụng các phương pháp như dạy học theo nhóm, dạy học dự án, dạy học giải quyết vấn đề kết hợp với việc xây dựng giáo án tích hợp, tổ chức thực hành trong cùng một tiết học nhằm phát triển kỹ năng nghề cho học sinh.

  4. Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy điều gì?
    Kết quả cho thấy kỹ năng thiết kế rập mẫu, lắp ráp hoàn chỉnh mẫu và nhảy size sản phẩm của học sinh được cải thiện rõ rệt, thái độ học tập tích cực tăng lên, chứng minh hiệu quả của dạy học tích hợp theo hướng dẫn của Tổng cục dạy nghề.

  5. Làm thế nào để giáo viên có thể nâng cao hiệu quả dạy học tích hợp?
    Giáo viên cần đổi mới phương pháp dạy học, xây dựng giáo án tích hợp chuẩn, tham gia các khóa đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, khuyến khích học sinh tự học và hợp tác nhóm, đồng thời sử dụng hệ thống đánh giá năng lực để điều chỉnh phương pháp giảng dạy.

Kết luận

  • Dạy học tích hợp modun Thiết kế rập công nghiệp tại trường Cao đẳng Tiền Giang còn nhiều hạn chế về phương pháp và thái độ học tập của học sinh.
  • Việc tổ chức dạy học tích hợp theo hướng dẫn của Tổng cục dạy nghề giúp cải thiện kỹ năng thiết kế rập mẫu, lắp ráp hoàn chỉnh mẫu và nhảy size sản phẩm của học sinh.
  • Phương pháp dạy học tích hợp lấy người học làm trung tâm, định hướng đầu ra và kết hợp chặt chẽ lý thuyết với thực hành là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng đào tạo nghề.
  • Đề xuất các giải pháp đổi mới phương pháp, xây dựng giáo án tích hợp, đào tạo bồi dưỡng giáo viên và khuyến khích học sinh tự học nhằm nâng cao hiệu quả dạy học tích hợp.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng áp dụng dạy học tích hợp cho các modun khác trong ngành May thời trang và các ngành nghề khác để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Call-to-action: Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo viên ngành May thời trang nên áp dụng và phát triển mô hình dạy học tích hợp modun Thiết kế rập công nghiệp để nâng cao năng lực thực hiện nghề nghiệp cho học sinh, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong thời đại công nghiệp 4.0.