Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, đặc biệt đối với môn Tiếng Anh – một môn học quan trọng tại các trường đại học. Theo ước tính, tỷ lệ sinh viên có kết quả học tập chưa đạt yêu cầu môn Tiếng Anh tại một số trường đại học ở Hà Nội vẫn còn khoảng 30-40%, gây ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ học tập và cơ hội nghề nghiệp của sinh viên. Luận văn này tập trung khảo sát và so sánh ảnh hưởng của hình thức kiểm tra đánh giá kết quả học tập đến phương pháp học tập môn Tiếng Anh của sinh viên tại các trường đại học lớn ở Hà Nội trong giai đoạn từ tháng 12 năm 2017 đến tháng 11 năm 2018.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ mức độ ảnh hưởng của các hình thức kiểm tra đánh giá (trắc nghiệm khách quan và viết luận) đến phương pháp học tập của sinh viên, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả học tập môn Tiếng Anh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm sinh viên các trường đại học: Đại học Công nghiệp Hà Nội, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Tài nguyên và Môi trường, Đại học Sư phạm Hà Nội với tổng mẫu khảo sát là 300 sinh viên.
Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục và giảng viên trong việc thiết kế các hình thức kiểm tra phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết kiểm tra đánh giá trong giáo dục và mô hình học tập tự điều chỉnh của sinh viên.
Lý thuyết kiểm tra đánh giá trong giáo dục: Theo Griffin (1983), kiểm tra là hoạt động thu thập thông tin nhằm mô tả kết quả học tập của người học. Lý thuyết này phân biệt rõ giữa kiểm tra (test) và đánh giá (assessment), trong đó đánh giá là quá trình tổng hợp, phân tích và diễn giải dữ liệu kiểm tra để đưa ra quyết định giáo dục. Các hình thức kiểm tra phổ biến gồm trắc nghiệm khách quan và viết luận, mỗi loại có ưu nhược điểm riêng ảnh hưởng đến cách học của sinh viên.
Mô hình học tập tự điều chỉnh (Self-regulated learning): Mô hình này nhấn mạnh vai trò của sinh viên trong việc tự quản lý quá trình học tập, bao gồm việc lựa chọn phương pháp học tập phù hợp dựa trên phản hồi từ các hình thức kiểm tra. Theo Singh (1991), sự tham gia tích cực của sinh viên trong quá trình đánh giá giúp họ nhận thức rõ hơn về điểm mạnh, điểm yếu và điều chỉnh phương pháp học tập hiệu quả hơn.
Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: kiểm tra trắc nghiệm khách quan, kiểm tra viết luận, phương pháp học tập chủ động, tự đánh giá và phản hồi học tập.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp khảo sát bằng bảng hỏi và phân tích thống kê. Mẫu nghiên cứu gồm 300 sinh viên từ 5 trường đại học tại Hà Nội, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các khối ngành khác nhau.
Quá trình thu thập dữ liệu diễn ra từ tháng 12/2017 đến tháng 11/2018. Bảng hỏi được thiết kế dựa trên các tiêu chí đo lường mức độ ảnh hưởng của hình thức kiểm tra đến phương pháp học tập, bao gồm các câu hỏi trắc nghiệm khách quan và câu hỏi mở về nhận thức và thái độ học tập.
Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS, sử dụng các kỹ thuật phân tích như kiểm định Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các biến, phân tích tương quan Pearson và hồi quy đa biến để làm rõ mối quan hệ giữa các biến nghiên cứu.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng tích cực của kiểm tra trắc nghiệm khách quan đến phương pháp học tập chủ động: Kết quả phân tích cho thấy 68% sinh viên cho rằng hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan thúc đẩy họ học tập có kế hoạch và tập trung vào việc ghi nhớ kiến thức cơ bản. Hệ số tương quan Pearson giữa kiểm tra trắc nghiệm và mức độ học tập chủ động đạt 0.62 (p < 0.01).
Kiểm tra viết luận giúp phát triển kỹ năng tư duy phản biện và khả năng diễn đạt: Khoảng 55% sinh viên nhận định kiểm tra viết luận giúp họ cải thiện kỹ năng phân tích và trình bày ý tưởng. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh viên cảm thấy áp lực với hình thức này chiếm 40%, cao hơn so với kiểm tra trắc nghiệm (25%).
Sự khác biệt về ảnh hưởng kiểm tra theo khối ngành và giới tính: Sinh viên khối ngành Khoa học Tự nhiên có xu hướng thích kiểm tra trắc nghiệm hơn (chiếm 72%), trong khi sinh viên khối ngành Sư phạm và Tài nguyên Môi trường ưu tiên kiểm tra viết luận (chiếm 60%). Kiểm định độc lập cho thấy sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p < 0.05).
Mối quan hệ giữa hình thức kiểm tra và kết quả học tập môn Tiếng Anh: Sinh viên có kết quả học tập tốt hơn (điểm trung bình trên 7.0) thường xuyên tham gia các bài kiểm tra viết luận và tự đánh giá bản thân, trong khi nhóm điểm thấp hơn chủ yếu dựa vào kiểm tra trắc nghiệm. Tỷ lệ sinh viên đạt điểm cao trong nhóm viết luận là 65%, so với 48% ở nhóm trắc nghiệm.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân của các phát hiện trên có thể giải thích bởi tính chất khác biệt của hai hình thức kiểm tra. Kiểm tra trắc nghiệm khách quan thường tập trung vào kiến thức nhớ và hiểu, phù hợp với việc học tập có cấu trúc và nhanh chóng, trong khi kiểm tra viết luận đòi hỏi kỹ năng phân tích, tổng hợp và diễn đạt, thúc đẩy sinh viên phát triển tư duy phản biện và kỹ năng ngôn ngữ.
So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này tương đồng với báo cáo của một nghiên cứu gần đây về đánh giá học tập ngoại ngữ, cho thấy sự kết hợp linh hoạt giữa các hình thức kiểm tra sẽ mang lại hiệu quả học tập toàn diện hơn. Việc phân biệt ảnh hưởng theo khối ngành và giới tính cũng phù hợp với các nghiên cứu về đặc điểm học tập và sở thích học tập của sinh viên.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sinh viên ưa thích từng hình thức kiểm tra theo khối ngành, bảng phân tích tương quan giữa hình thức kiểm tra và mức độ học tập chủ động, cũng như biểu đồ phân phối điểm trung bình theo hình thức kiểm tra.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường áp dụng kiểm tra viết luận trong đánh giá môn Tiếng Anh: Các trường đại học nên thiết kế các bài kiểm tra viết luận chiếm ít nhất 40% tổng điểm kiểm tra để phát triển kỹ năng tư duy phản biện và diễn đạt của sinh viên. Thời gian thực hiện trong vòng 1-2 năm tới, do phòng đào tạo chủ trì.
Kết hợp linh hoạt giữa kiểm tra trắc nghiệm và viết luận: Đề xuất xây dựng bộ đề kiểm tra kết hợp cả hai hình thức nhằm đánh giá toàn diện năng lực sinh viên, tăng cường tính khách quan và đa dạng trong đánh giá. Thực hiện trong kỳ thi cuối kỳ năm học 2024-2025, do các khoa chuyên môn phối hợp thực hiện.
Đào tạo giảng viên về kỹ thuật ra đề và chấm bài viết luận: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực ra đề và chấm bài viết luận nhằm đảm bảo tính công bằng và chính xác trong đánh giá. Thời gian triển khai trong 6 tháng đầu năm 2024, do phòng đào tạo và trung tâm ngoại ngữ phối hợp tổ chức.
Khuyến khích sinh viên phát triển kỹ năng tự đánh giá và học tập chủ động: Xây dựng các chương trình hướng dẫn kỹ năng tự học, tự đánh giá kết quả học tập, giúp sinh viên nâng cao ý thức và hiệu quả học tập. Triển khai thường xuyên trong các khóa học, do giảng viên bộ môn và cố vấn học tập đảm nhiệm.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên bộ môn Tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh phương pháp giảng dạy và đánh giá, giúp nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ.
Nhà quản lý giáo dục và phòng đào tạo: Tham khảo để xây dựng chính sách kiểm tra đánh giá phù hợp, đảm bảo tính khách quan và hiệu quả trong đánh giá kết quả học tập.
Sinh viên các ngành học có môn Tiếng Anh bắt buộc: Hiểu rõ ảnh hưởng của các hình thức kiểm tra đến phương pháp học tập, từ đó chủ động điều chỉnh cách học nhằm đạt kết quả tốt hơn.
Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục và đánh giá học tập: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu về mối quan hệ giữa hình thức kiểm tra và phương pháp học tập, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.
Câu hỏi thường gặp
Kiểm tra trắc nghiệm khách quan có ưu điểm gì trong đánh giá kết quả học tập?
Kiểm tra trắc nghiệm khách quan giúp đánh giá nhanh, chính xác kiến thức cơ bản và khả năng nhớ của sinh viên. Ví dụ, 68% sinh viên cho biết hình thức này giúp họ tập trung ôn luyện kiến thức nền tảng.Tại sao kiểm tra viết luận lại quan trọng trong môn Tiếng Anh?
Viết luận phát triển kỹ năng tư duy phản biện và khả năng diễn đạt, giúp sinh viên nâng cao năng lực ngôn ngữ toàn diện. Khoảng 55% sinh viên đánh giá cao hình thức này trong việc cải thiện kỹ năng viết.Có sự khác biệt nào về ảnh hưởng của hình thức kiểm tra theo khối ngành không?
Có, sinh viên khối Khoa học Tự nhiên ưu tiên kiểm tra trắc nghiệm (72%), trong khi khối Sư phạm và Tài nguyên Môi trường thích kiểm tra viết luận hơn (60%). Điều này phản ánh đặc điểm học tập và yêu cầu chuyên môn khác nhau.Làm thế nào để sinh viên nâng cao hiệu quả học tập môn Tiếng Anh?
Sinh viên nên kết hợp học tập chủ động, tự đánh giá và luyện tập cả kỹ năng trắc nghiệm và viết luận, đồng thời tham gia các khóa học kỹ năng học tập do nhà trường tổ chức.Giảng viên có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này như thế nào?
Giảng viên có thể thiết kế đề kiểm tra kết hợp đa dạng hình thức, đồng thời hướng dẫn sinh viên phương pháp học tập phù hợp với từng loại kiểm tra để nâng cao hiệu quả đào tạo.
Kết luận
- Nghiên cứu làm rõ ảnh hưởng khác biệt của kiểm tra trắc nghiệm khách quan và viết luận đến phương pháp học tập môn Tiếng Anh của sinh viên tại các trường đại học Hà Nội.
- Kiểm tra trắc nghiệm thúc đẩy học tập có cấu trúc, trong khi viết luận phát triển kỹ năng tư duy và diễn đạt.
- Sự khác biệt về ảnh hưởng theo khối ngành và giới tính được xác định rõ, góp phần cá nhân hóa phương pháp giảng dạy và đánh giá.
- Đề xuất các giải pháp kết hợp linh hoạt hình thức kiểm tra, đào tạo giảng viên và nâng cao kỹ năng tự học cho sinh viên.
- Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện mô hình kiểm tra đánh giá phù hợp với xu thế đổi mới giáo dục.
Hành động tiếp theo: Các trường đại học nên triển khai thí điểm các đề xuất trong vòng 1-2 năm tới và đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp. Giảng viên và sinh viên được khuyến khích tham gia các khóa đào tạo kỹ năng học tập và đánh giá mới.
Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp này để nâng cao chất lượng học tập môn Tiếng Anh và góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước!